Na zdjęciu: Kamień Kresowian, niedaleko dawnego dworca kolejowego Gdańsk Kłodno, na Dolnym Mieście, nad Opływem Motławy. Fot. Kazimierz Netka.
O przyjaźni, współpracy, zasługach dwóch miast, które łączy niezwykła historia
Od stuleci po dzisiaj województwo pomorskie, czyli np. Żuławy oraz ich stolica – Gdańsk, a także Powiśle (Pomezania) i Pomorze odnoszą korzyści dzięki imigrantom, dzięki przybyszom ze wschodu, z centrum Polski i z południa. Przypomnijmy wydarzenia z czasów odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku: To Kresowianin spod Wilna, Mieczysław Jałowiecki w 1919 roku wykupywał od Niemców nieruchomości w Gdańsku, m.in. kawałki Westerplatte, by przekazać je Polsce. Dzisiaj imię Mieczysława Jałowieckiego nosi Dworzec PKP Gdańsk Główny.
Po zakończeniu II wojny światowej Gdańsk podnosili z gruzów właśnie Kresowianie – ekspatrianci oraz inni imigranci ze wschodu II Rzeczypospolitej, z centrum Polski i z południa. Tworzyli dla Pomorzan, Żuławian, Powiślan przemysł, miejsca pracy, medycynę, naukę, kulturę, szkolnictwo. Odbudowany, piękny Gdańsk to właśnie dzieło przede wszystkim tych ludzi. Zresztą, Kresowianie – ekspatrianci (z byłych terenów wschodnich II Rzeczypospolitej, czyli z okolic Wilna, z Białorusi oraz z okolic Lwowa) przynosili całej nowej Polsce wiedzę, mądrość, odbudowując nasz, swój kraj.
Przypominamy te dokonania, przede wszystkim w Gdańsku – stolicy Żuław, a także na Żuławach, na Powiślu i na Pomorzu. Dlaczego na tych obszarach? Ponieważ 4 października rozpoczną się kilkudniowe, interesujące uroczystości, przewidziane w programie wydarzeń pt. „Wilno w Gdańsku 2024 / Vilnius Gdanske 2024. Między Neris a Motławą”.
O szczegółach poinformowała nas Monika Jarząbek z Gdańskiego Archipelagu Kultury:
Wilno w Gdańsku 2024 / Vilnius Gdanske 2024. Między Neris a Motławą – 21. edycja wydarzenia
W dniach od 4 do 6 października odbędzie wydarzenie Wilno w Gdańsku/Vilnius Gdanske 2024. Po raz dwudziesty pierwszy Gdańsk stanie się przestrzenią spotkania z kulturą litewską. Na uczestników czeka szeroki wybór atrakcji – od warsztatów poetyckich, performansu, koncertu współczesnej muzyki litewskiej, spotkań z pisarzami czy ciekawych wykładów po seanse filmowe i wystawę fotograficzną. Każdy będzie mógł doświadczyć litewskiej kultury na własny sposób, zarówno jako aktywny uczestnik, jak i obserwator.
Wilno w Gdańsku to jedyna w swoim rodzaju okazja, by poczuć atmosferę litewskiej stolicy w sercu Gdańska oraz zrozumieć unikatowe więzi, jakie łączą oba miasta. Tegoroczna edycja obfituje w wydarzenia artystyczne, takie jak: pokazy filmowe, koncerty, wystawy, a także spotkania literackie i prelekcje. Nie zabraknie również nieformalnych rozmów o kulturze Wilna, które dodatkowo wzbogacą ten wyjątkowy program.
Szczególnym punktem tegorocznej edycji będzie przypomnienie twórczości Czesława Miłosza, który patronuje 2024 rokowi. Goście wydarzenia będą mieli okazję wysłuchać rozmów o jego związkach z Litwą oraz spotkać osoby, które znały poetę osobiście. To wyjątkowa okazja, by poznać nieznane fakty z życia noblisty i wymienić się przemyśleniami z innymi miłośnikami jego twórczości.
Wydarzenie symbolicznie zbliży Gdańsk i Wilno, Polskę i Litwę, tworząc przestrzeń przyjaźni i współpracy między kulturami. Każda edycja Wilna w Gdańsku to niepowtarzalne doświadczenie wspólnoty i dialogu.
Program wydarzeń 4 – 5 – 6 października 2024
Wstęp wolny
Piątek, 4 października
program_wwg_z_opisami_wydarzen
IKM, Targ Rakowy 11, 15.00 – 22.00 – FILMOWA RETROSPEKTYWA MARIJI KAVTARADZE / POKAZ FILMOWY
• 15.00 Święty (2016) reż. Andrius Blaževičius , 1h 36m
• 17.00 Powoli (2023) reż. Marija Kavtaradze , 1h 48 m
• 19.00 SUBTELNIE I MINIMALISTYCZNIE CZYLI MARIJA KAVTARADZE I LITEWSKIE KINO – DYSKUSJA Z PUBLICZNOŚCIĄ, Prowadząca: Kaja Klimek
• 20.00 Summer Survivors (2018) reż. Marija Kavtaradze, 1h 31m
Stacja Orunia GAK, ul. Dworcowa 9
• 18.00 „SZCZELINA” KRISTINA ŠVENČIONYTĖ / WERNISAŻ WYSTAWY, Kuratorki: Gretė Tvarkūnaitė, Deimantė Česokaitė, Wystawa potrwa do 31 października
Źródło ilustracji: Gdański Archipelag Kultury.
• 18.30 MIĘDZY AKTORKĄ A RZEŹBĄ / SPOTKANIE Z KRISTINĄ ŠVENČIONYTĖ, Prowadząca: Monika Jarząbek, miejsce: Galeria PERON
Sobota, 5 października 2024 roku
Stacja Orunia GAK, ul. Dworcowa 9
• 10.00 – 19.00 „SZCZELINA” KRISTINA ŠVENČIONYTĖ / WERNISAŻ WYSTAWY, Kuratorki: Gretė Tvarkūnaitė, Deimantė Česokaitė, Wystawa potrwa do 31 października
IKM, Targ Rakowy 11
• 10.00 ŚWIATŁOCZUŁE WILNO / WYSTAWA PLENEROWA FOTOGRAFII ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W GDAŃSKU
Kuratorki: Maja Bieńkowska, Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka, wystawa potrwa do 13 października
• 12.00 ŚWIATŁOCZUŁE WILNO / OPROWADZANIE KURATORSKIE, Prowadzące: Maja Bieńkowska, Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka
MIEJSCE: IKM, plac przed wejściem
• 13.00 „PROFESJONALIŚCI I MIŁOŚNICY. WYBRANI POLSCY FOTOGRAFOWIE WILNA ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W GDAŃSKU” – MAJA BIEŃKOWSKA, MAŁGORZATA TARASZKIEWICZ-ZWOLICKA / WYKŁAD
MIEJSCE: IKM, Pracownia, parter
Fot. Ola Grochowska.
• 14.30 „JAN BUŁHAK I JEGO UNIWERSYTECKI ZAKŁAD FOTOGRAFIKI ARTYSTYCZNEJ W WILNIE” – MACIEJ SZYMANOWICZ / WYKŁAD
MIEJSCE: IKM, Pracownia, parter
• 16.00 „MITOLOGIA ZNAD NERIS” – KOTRYNA ZYLĖ / SPOTKANIE AUTORSKIE, Prowadzący: Tomasz Snarski
MIEJSCE: IKM, Pracownia, parter
Źródło ilustracji: Gdański Archipelag Kultury.
• 18.00 „LITWA PO LITEWSKU” – DOMINIK WILCZEWSKI / SPOTKANIE AUTORSKIE, Prowadzący: Michał Nogaś
MIEJSCE: IKM, Pracownia, parter
• 20.30 BABADAG / KONCERT
MIEJSCE: IKM, Audytorium
IV Liceum Ogólnokształcące z Oddziałami Mistrzostwa Sportowego, Na Zaspę 31
Źródło ilustracji: Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej.
• 15.00 BIESIADA WILEŃSKA. ODDZIAŁ POMORSKI TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW WILNA I ZIEMI WILEŃSKIEJ / SPOTKANIE, WYSTAWA, KULINARIA, KONCERT.
Obchody 35-lecia działania Oddziału Pomorskiego Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej.
UWAGA! Ilość miejsc ograniczona, wstęp wolny, zgłoszenia udziału: bo.kisiel@wp.pl
Koordynacja: Oddział Pomorski Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Koncepcja: Bożena Kisiel, Bożena Radłowska-Szymkun, Jolanta Rychlik
UWAGA! Liczba miejsc ograniczona, wstęp wolny, zgłoszenia udziału: bo.kisiel@wp.pl
Niedziela, 6 października
• 10.00 ŚWIATŁOCZUŁE WILNO / WYSTAWA PLENEROWA FOTOGRAFII ZE ZBIORÓW MUZEUM NARODOWEGO W GDAŃSKU Kuratorki: Maja Bieńkowska, Małgorzata Taraszkiewicz-Zwolicka
MIEJSCE: IKM, plac przed wejściem, Wystawa potrwa do 13 października
• 12.00 – 15.00 POEZJA ZNAD NERIS I MOTŁAWY / WARSZTATY POETYCKIE, Prowadzenie: poetki i poeci z Gdańskiego Klubu Poetów
MIEJSCE: IKM, Sala Warsztatowa 1p.
• 13.00 „MIŁOSZ NAD MOTŁAWĄ” – MAŁGORZATA CZERMIŃSKA / ROZMOWA, Prowadzący: Tomasz Snarski
MIEJSCE: IKM, Pracownia, parter
• 15.00 „NERIS, CZYLI WILIA”. JUBILEUSZ 35-LECIA KWARTALNIKA „ZNAD WILII” / SPOTKANIE AUTORSKIE – ROMUALD MIECZKOWSKI, Prowadzący: Tomasz Snarski
MIEJSCE: IKM, Pracownia, parter
• 16:00 DOLINA ISSY reż. Tadeusz Konwicki 1h 50 m / POKAZ FILMOWY
MIEJSCE: IKM, Sala Warsztatowa 1p.
• 15.00 -19.00 „SZCZELINA” KRISTINA ŠVENČIONYTĖ / WYSTAWA, Kuratorki: Gretė Tvarkūnaitė, Deimantė Česokaitė
MIEJSCE: Galeria Peron, Stacja Orunia GAK, ul. Dworcowa 9, Wystawa potrwa do 31 października
19 i 20 października
ŚLADAMI GDAŃSKICH WILNIUKÓW / SPACER HISTORYCZNY
• Koordynacja: Pomorski Oddział Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej
• Koncepcja: Bożena Kisiel, Magdalena Stormowska
Spacery zaplanowano w dwóch etapach:
1. Dzielnice: Główne, Stare, Dolne Miasto
2. Dzielnice: Wrzeszcz, Oliwa, Żabianka
___
Dyrektorem artystycznym Wilno w Gdańsku jest dr Tomasz Snarski.
Organizatorzy: Miasto Gdańsk, Miasto Wilno oraz Gdański Archipelag Kultury (GAK).
Projekt realizowany i współfinansowany w ramach Krajowego Planu Odbudowy oraz Unii Europejskiej Next Generation EU.
Patronaty honorowe: Ambasada Republiki Litewskiej W Rzeczypospolitej Polskiej, Konsul Homorowy Republiki Litewskiej w Gdańsku – Józef Poltrok
Partnerzy: Vilniaus Kultūros Centras, Užupio Meno Inkubatorius, Lietuvos Kultūros Institutas, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Pomorski Oddział Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, Gdański Klub Poetów, kwartalnik “Znad Willi” oraz Instytut Kultury Miejskiej.
Patroni medialni: TVP Wilno, Radio Gdańsk, gdansk.pl, trojmiasto.pl – poinformowała Monika Jarząbek z Gdańskiego Archipelagu Kultury.
Przypomnijmy, że to właśnie imigranci – Kresowianie, a także inni przybysze z centrum kraju i z południa, są twórcami potęgi Polski morskiej. To oni stworzyli ponad 100 lat temu, pierwszą polską państwową Szkołę Morską w Tczewie na Kociewiu, pod koniec lat dwudziestych ubiegłego wieku przeniesiona do Gdyni, a obecnie będąca już Uniwersytetem Morskim. Wcześniej tacy imigranci zbudowali port i miasto Gdynię. Wystarczy tych dowodów zasług ludzi z kresów, z centrum Polski i z południa? Nie możemy o dokonaniach tych ludzi zapominać; udając, że np. silną gospodarkę morską i Gdynię dał nam ktoś inny. Nikt na Pomorzu nie miał wówczas pomysłu, ani chęci, a może nie wiedział, jak to zrobić; jak na piachu, na bagnach, na wodzie, zbudować wspaniałe okno na świat dla Polski, pełne miejsc pracy dla mieszkańców Pomorza.
Kazimierz Netka
Proszę, czytaj również na portalu: netka.gda.pl