Od poniedziałku, 04 lipca 2016 roku został wstrzymany ruch graniczny między rosyjskim Obwodem Kaliningradzkim i Polską, a także między Ukrainą i Polską. To nie znaczy, że skończyła się współpraca między przygranicznymi województwami.  Współdziałanie odbywa się w ramach unijnego programu Interreg. Zwłaszcza nad Zatoką Gdańską. Polska daje nowy impuls regionowi Morza Bałtyckiego.

Interreg, czyli historie, które zachęcają – do troski o Bałtyk, który jest morzem w sercu Unii Europejskiej

Przyglądamy się Bałtykowi z boku, spod wody, z góry – nawet z Kosmosu. Teraz – wielu wczasowiczów, wypoczywających na polskich plażach w najgorętsze dni zadaje sobie pytanie: przypłyną czy nie? Chodzi o sinice. Bez współpracy wszystkich państw znajdujących się bezpośrednio nad Bałtykiem i w jego pobliżu, nasze kąpieliska morskie mogą być coraz częściej opanowywane przez toksyczne cyjanobakterie. Bałtyk może stać się jednym z prężnie rozwijających się obszarów Unii Europejskiej, lub jej terenem peryferyjnym. Szanse na to są; czyli na jedno i na drugie. Czym Bałtyk będzie, jakie uzyska znaczenie – bacznie obserwują rozwój tej sytuacji Chińczycy. To bowiem nad Zatoką Gdańską ma się kończyć fragment Nowego Jedwabnego Szlaku, wytyczonego od Pacyfiku po Atlantyk, przez Eurazję.

Zarysami na mapie Bałtyk przypomina modląca się kobietę albo skazańca. O co modli się ta postać? Jaka jest jej przyszłość? Co UE chce zrobić i co robi dla tego akwenu?

Na zdjęciu: Przemówienie powitalne wygłasza Mr Adam Hamryszczak, Undersecretary of State, the Ministry of Economic Development of Poland. Fot. Kazimierz Netka.

Polski rząd, w tym Ministerstwo Rozwoju, duże znaczenie przywiązują do nadbałtyckiej współpracy. Dostrzegli to reprezentanci Komisji Europejskiej, różnych państw, podczas międzynarodowej konferencji pt. „INTERREG changes the Baltic Sea Region. Stories that inspire”. O szczegółach Ministerstwo Rozwoju poinformowało w notatce pt.: Region Morza Bałtyckiego – współpraca w ramach programów Interreg”.

Na zdjęciu: O osiągnięciach woj. pomorskiego mówi Mr Mieczysław Struk, Marshal of the Pomorskie Voivodeship. Fot. Kazimierz Netka.

Przedstawienie wpływu programów Interreg na rozwój obszaru Morza Bałtyckiego, a tym samym zachęcenie większej liczby instytucji do realizacji wspólnych przedsięwzięć – to cel zorganizowanej w Gdańsku konferencji „INTERREG changes the Baltic Sea Region. Stories that inspire”. Spotkanie stało się okazją do przedstawienia efektów już zrealizowanych projektów oraz prezentacji tych, które niedługo się rozpoczną. Podczas konferencji omówiono założenia programów Interreg.

Na zdjęciu: O znaczeniu programu Interreg dla Bałtyku – z perspektywy Unii Europejskiej mówi dyrektor Mr Vicente Rodriguez Saez z Komisji Europejskiej. Fot. Kazimierz Netka.

Konferencja odbyła się w maju 2016 roku, ważnym dla Polski okresie. Od lipca 2015 r. do końca czerwca2016 r. Polska sprawowała przewodnictwo w Radzie Państw Morza Bałtyckiego. Gdańskie spotkanie, zorganizowano właśnie w jego ramach, a przygotowane ono zostało przez Ministerstwo Rozwoju we współpracy z instytucjami realizującymi programy INTERREG: Południowy Bałtyk, Region Morza Bałtyckiego i Centralny Bałtyk oraz INTERACT.

Korzyści z międzynarodowej współpracy

Na zdjęciu: Przemówienie powitalne wygłasza Mr Adam Hamryszczak, Undersecretary of State, the Ministry of Economic Development of Poland. Got. Kazimierz Netka.

Interreg jest kluczowym instrumentem UE wspierającym integrację w państwach członkowskich UE. Programy pozwalają na realizację działań międzynarodowych, które wykraczają poza możliwości wsparcia programów krajowych i regionalnych, ale co istotne, mogą one znaleźć swoją kontynuację w przedsięwzięciach realizowanych z ich funduszy – poinformowało ministerstwo Rozwoju, przytaczając też wypowiedź wiceministra Adama Hamryszczaka:

– W wielu przypadkach doświadczenie i wiedza zdobyta podczas współpracy z zagranicznymi partnerami, okazują się przydatne przy realizacji wysokobudżetowych projektów finansowanych ze źródeł unijnych lub krajowych. Takiej komplementarności działań sprzyja też to, że Interreg pozwala na łączenie przedsięwzięć o charakterze miękkim z pilotażowymi inwestycjami.

Na zdjęciu: Przemówienie powitalne wygłasza Mr Adam Hamryszczak, Undersecretary of State, the Ministry of Economic Development of Poland. Got. Kazimierz Netka.

Ważnym założeniem programów jest usprawnienie działań instytucji, które mają największy wpływ na to, co dzieje się na danym obszarze – od władz regionalnych poczynając, przez instytucje badawcze, na organizacjach pozarządowych kończąc. W projektach Interreg mogą współpracować instytucje oddalone niekiedy o wiele kilometrów, ale stojące wobec podobnych wyzwań.

Na zdjęciu: Reprezentanci uczestników międzynarodowego seminarium: „INTERREG changes the Baltic Sea Region. Stories that inspire” – 23 i 24 maja 2016 roku, w Gdańsku – w Europejskim Centrum Solidarności. Fot. Kazimierz Netka.

– Choć Morze Bałtyckie jest geograficznym wyznacznikiem programów, o których rozmawiamy podczas konferencji, to z ich oferty mogą korzystać nie tylko regiony położone na wybrzeżu. Na przykład w programie Region Morza Bałtyckiego, z powodzeniem uczestniczą także instytucje z południa Polski – podkreślił wiceszef resortu.

Alokacja na programy INTERREG na tle całego budżetu polityki spójności to niecałe 3%, czyli 10,1 mld euro. Kwota ta pozwala jednak na współfinansowanie wielu ważnych inicjatyw, dotyczących dziedzin takich jak umiędzynaradawianie MŚP – małych i średnich przedsiębiorstw, rozwój zielonych technologii, czy wprowadzanie innowacji w tradycyjnych sektorach gospodarki. – Programy Interreg umożliwiają budowanie międzynarodowych sieci współpracy, klastrów, zdobycie dostępu do najnowszych badań i innowacji czy uzyskanie wsparcia dla promocji produktów, w różnych sektorach gospodarki. Przyczyniają się do jej rozwoju, wzmocnienia konkurencyjności i innowacyjności. Wpływają na poprawę jakości życia mieszkańców – zaznaczył wiceszef resortu.

– Fakt, że bałtyckie programy Interreg w okresie 2007 – 2013 wsparły kilka tysięcy beneficjentów (w samym tylko programie Region Morza Bałtyckiego było ich 1,4 tys.) potwierdza znaczenie współpracy ponad granicami – zaznaczył wiceminister Adam Hamryszczak.

Z omawianych w trakcie konferencji programów, Polska uczestniczy w dwóch: Interreg Południowy Bałtyk oraz Interreg Region Morza Bałtyckiego – informuje Ministerstwo Rozwoju i opisuje obydwa programy:

INTERREG Południowy Bałtyk

Na zdjęciu:O programie Południowy Bałtyk mówi Mr Thorsten Kohlisch, Head of the Joint Secretariat. Fot. Kazimierz Netka.

Obejmuje nadmorskie regiony pięciu państw członkowskich UE: Danii, Litwy, Polski, Niemiec, (Meklemburgii-Pomorza Przedniego) i Szwecji. Instytucją Zarządzająca jest Ministerstwo Rozwoju, a Wspólny Sekretariat Techniczny ma swoją siedzibę w Gdańsku. Budżet programu na lata 2014-2020 wynosi 82,9 mln euro. W poprzedniej edycji w projektach uczestniczyło 94 partnerów z Polski z przyznanym dofinansowaniem w wysokości blisko 17 mln euro. Wspólne przedsięwzięcia przyczyniły się m.in. do rozwoju przedsiębiorczości, budowy nowych modeli biznesowych, zwiększenia udziału wykorzystania energii odnawialnych, ochrony wód Morza Bałtyckiego, integracji rynków pracy oraz rozwoju sieci transportowych.

Na zdjęciu: O programie Bałtyk Centralny mówi Ms Merike Niitepõld, Head of Managing Authority. Fot. Kazimierz Netka.

Fundusze programu obecnej perspektywy będą wspierać działania z zakresu wzmacniania innowacyjności przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej; ochrony i zrównoważonego wykorzystania dziedzictwa naturalnego i kulturalnego; transferu „zielonych” technologii i zrównoważonego transportu; rozwoju rynku pracy oraz współpracy międzyinstytucjonalnej.

W kwietniu br. rozstrzygnięto pierwszy konkurs. Do dofinansowania zatwierdzono 10 projektów na kwotę ok. 11,4 mln euro, co stanowi 15 proc. środków całego programu. Uczestniczy w nich w sumie 19 polskich partnerów.

Unijną dotację otrzyma m.in. projekt pn. CleanTech International, w ramach którego powstanie klaster skupiający podmioty sektora tzw. czystych technologii. Celem realizowanego przez ośmiu partnerów z Polski, Litwy, Niemiec i Szwecji przedsięwzięcia o budżecie ok. 1,4 mln euro, jest zwiększenie konkurencyjności przedsiębiorców z tej branży. Innym przykładem jest projekt pn. SBOIL. Powstanie system zarządzania i narzędzi do reagowania w sytuacji wycieku ropy na morzu. W projekcie uczestniczy trzech partnerów z Polski, Szwecji i Niemiec. Koszt realizacji projektu wynosi 1,2 mln euro.

Drugi nabór projektów ruszył 9 maja br. i trwał do 17 czerwca br. Od 31 maja br., instytucje będą mogły ubiegać się o tzw. „kapitał zalążkowy” (z ang. „seed money”). Dotację można uzyskać na wypracowanie właściwej koncepcji projektowej czy znalezienie partnerów projektowych zarówno za granicą, jak i w kraju.

INTERREG Region Morza Bałtyckiego

Na zdjęciu: O programie Region Morza Bałtyckiego mówi Ms Susanne Scherrer, Director of the Managing Authority and the Joint Secretariat. Fot. Kazimierz Netka.

Biorą w nim udział Polska, Dania, Szwecja, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia, Norwegia, Białoruś i Rosja (obszary północno – zachodnie). Instytucja Zarządzająca jak i Wspólny Sekretariat znajduje się w Niemczech. Ministerstwo Rozwoju pełni funkcję Koordynatora Krajowego. W puli programu jest 264 mln euro.

W programie tym, w latach 2007 – 2013 uczestniczyło 167 partnerów z Polski z przyznanym dofinansowaniem w kwocie ponad 24 mln euro. Zrealizowane projekty związane były m.in. z poprawą stanu wód Bałtyku, zwiększeniem dostępności regionów i poprawą konkurencyjności firm.

Innowacyjność, efektywne gospodarowanie zasobami naturalnymi, zrównoważony transport – te dziedziny będzie wspierać program obecnego okresu programowania. W listopadzie 2015 r. przyznano pierwsze dotacje. Spośród 35 przedsięwzięć, które otrzymają dofinansowanie, aż 32 są realizowane z udziałem polskich instytucji. Łącznie 66 polskich beneficjentów z dziewięciu województw będzie dysponować ponad 12 mln euro.

Wśród wybranych projektów jest przedsięwzięcie pn. DAIMON (budżet ok. 3,5 mln euro), które dotyczy opracowania metod badania zagrożenia związanego z poszczególnymi rodzajami amunicji spoczywającej na dnie morza i jej usuwania. Zrzesza trzynaście instytucji z Polski, Litwy, Szwecji, Finlandii, Niemiec, Norwegii i Holandii.

Dofinansowanie otrzyma też projekt pn. BaltSe@nioR, który łączy potrzebę podniesienia komfortu i bezpieczeństwa seniorów z koniecznością zwiększenia potencjału innowacyjnego przemysłu meblarskiego. W projekcie uczestniczą partnerzy z Polski, Danii, Litwy, Łotwy, Estonii, Niemiec, Szwecji, Norwegii i Finlandii. Jego wartość to ok. 1,7 mln euro.

Wiadomości na temat wszystkich programów Interreg dostępnych dla polskich instytucji, publikowane są na portalu Funduszy Europejskich – informuje Ministerstwo Rozwoju – Departament Komunikacji. Oto adres: http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/szukaj/?param=Interreg#/param=Interreg/rodzaj=0 . Warto też zajrzeć na stronę: http://www.ewt.gov.pl/strony/o-programach/przeczytaj-o-programach/region-morza-baltyckiego/ .

Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego

Na zdjęciu: O Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego mówi Ms Joanna Wojtkowska, EUSBSR National Coordinator, the Ministry of Foreign Affairs of Poland. Fot. Kazimierz Netka.

Polska ma duże zasługi w powstaniu specjalnej strategii bałtyckiej – Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB). Mówiono o niej podczas międzynarodowego seminarium: „INTERREG changes the Baltic Sea Region. Stories that inspire” – 23 maja 2016 roku, w Gdańsku. SUE RMB określona została jako pierwsza strategia makroregionalna UE o charakterze wewnątrzunijnym. Głównym celem Strategii UE dla regionu Morza Bałtyckiego (SUE RMB) jest zacieśnienie współpracy w regionie i wykorzystanie potencjału, jaki pojawił się wraz z rozszerzeniem UE. Jej inicjatorem był Parlament Europejski, który w listopadzie 2006 r. przyjął rezolucję postulującą opracowanie SUE RMB. W grudniu 2007 r. Rada Europejska (w wyniku aktywności państw regionu, zwłaszcza Szwecji), wezwała KE do opracowania SUE RMB. W czerwcu 2009 r. Komisja Europejska przyjęła Komunikat dotyczący Strategii, a w październiku 2009 r. (w czasie prezydencji szwedzkiej) SUE RMB została zatwierdzona przez Radę Europejską – czytamy na stronie internetowej http://ewt.pomorskie.eu/suermb .

Warto wiedzieć, że 30 czerwca 2016 roku Polska zakończyła roczne przewodnictwo w Radzie Państw Morza Bałtyckiego (RPMB). Po trzech latach przerwy Polska doprowadziła do wznowienia dialogu politycznego w ramach Rady. 8 czerwca br. w Warszawie odbyła się Sesja Wiceministrów Spraw Zagranicznych RPMB. W Deklaracji Warszawskiej ministrowie potwierdzili kluczową pozycję Rady w ramach współpracy na rzecz regionalnej odpowiedzi wobec globalnych wyzwań oraz dyskusji na temat przyszłości regionu po 2020. Na spotkaniu w Warszawie przyjęto również Deklarację Bałtyk 2030 jako regionalną odpowiedź na Agendę ONZ 2030. Odbyły się także spotkania Ministrów Kultury RPMB i Forum Turystyki w Gdańsku (we wrześniu 2015 r.) oraz pierwsza w historii RPMB Sesja Ministrów Nauki w czerwcu br. w Krakowie. Polska zapoczątkowała wspólne spotkania przede wszystkim RPMB i Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego (w której również przewodniczyliśmy w tym roku) – czytamy na stronie internetowej http://msz.gov.pl/pl/aktualnosci/wiadomosci/zakonczenie_polskiej_prezydencji_w_radzie_panstw_morza_baltyckiego;jsessionid=4E17849DA83E6693B31991740331CE4B.cmsap1p . W ramach obu przewodnictw Polska przeprowadziła kilkadziesiąt spotkań, w tym kilka konferencji międzynarodowych, koncentrując się na współpracy w obszarach kultury, zrównoważonego rozwoju oraz bezpieczeństwa cywilnego.

Jak więc widać, modlitwy Bałtyku pod postacią kobiety, zakończyły się sukcesem. Nasze morze nie jest już skazańcem – obszarem obarczonym przyjmowaniem wszelkich nieczystości, odpadów, nawet broni chemicznej. Ma szansę stać się Bałtykiem pełnym czystości, innowacji, przyjaźni.

Kazimierz Netka