Źródło ilustracji: Główny Urząd Statystyczny (GUS).

Więcej niż co piąty z nas jest w wieku poprodukcyjnym czyli ma co najmniej 60/65  lat

Ponad 38 milionów – tylu jest mieszkańców naszego kraju. GUS opublikował wstępne wyniki Narodowego Spisu Powszechnego, przeprowadzonego w 2021 roku. Niestety, liczba mieszkańców Polski się zmniejszyła. Szczegółowe dane z dotychczasowych analiz wyników NSP zawiera informacja, którą przekazała nam Aleksandra Sarnowska – Konsultant w Pomorskim Ośrodku Badań Regionalnych Urzędu Statystycznego w Gdańsku:

3Według wstępnych wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 populacja ludności Rzeczypospolitej Polskiej liczyła 38 179,8 tys. osób (według stanu na dzień 31 marca 2021 r). Liczba ludności Polski była mniejsza o 0,9% w porównaniu z wynikami spisu 2011 r.

Na terenie Polski zlokalizowanych było 15,2 mln mieszkań. Liczba mieszkań zwiększyła się o 12,6% w porównaniu ze spisem z 2011 r.

Liczba ludności Polski zmniejszyła się o 332 tys. w ciągu dekady

Stan i struktura ludności Polski

Według wstępnych wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021, w Polsce 31 marca 2021 r. mieszkało 38179,8 tys. osób (48,5% populacji stanowili mężczyźni, a 51,5% kobiety).

W porównaniu z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 liczba ludności zmniejszyła się w 2021 r. o ok. 332 tys., tj. o 0,9%. Liczba kobiet uległa zmniejszeniu o 187,8 tys. (tj. 0,9%), a mężczyzn – o 144,4 tys. (tj. 0,8%). W okresie międzyspisowym nie uległy zasadniczej zmianie proporcje według płci.

Tablica 1. Ludność według płci (stan w dniu 31 marca)

Wyszczególnienie	2011			2021
	w tys.	w %	w tys.		w %	2011=100
Ogółem	38511,8	100,0	38179,8		100,0	99,1
Kobiety	19868,0	51,6	19680,2		51,5	99,1
Mężczyźni	18643,9	48,4	18499,5		48,5	99,2

Wstępne wyniki spisu wskazują, że w okresie 2011-2021 miały miejsce duże zmiany w strukturze ludności według ekonomicznych grup wieku. W okresie międzyspisowym zmniejszył się odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym – z 18,7% w 2011 r. do 18,2% w 2021 r., a także w wieku produkcyjnym – z 64,4% w 2011 r. do 60,0% w 2021 r. Odnotowano większy spadek udziału osób w wieku produkcyjnym mobilnym w ludności ogółem (o 2,4 p.proc.) niż udziału osób w wieku produkcyjnym niemobilnym (o 2,0 p.proc.). Wyraźnie zwiększył się natomiast udział ludności w wieku poprodukcyjnym – z 16,9% do 21,8%, tj. o prawie 5 p. proc. Oznacza to, że w ciągu dekady przybyło ponad 1,8 miliona osób w grupie wieku 60/65 i więcej, a tym samym już ponad co 5 mieszkaniec Polski ma ponad 60 lat.

Tablica 2. Ludność według ekonomicznych grup wieku (stan w dniu 31 marca)

Wyszczególnienie	2011	2021
	w tys.		2011=100
Ogółem	38511,8	38179,8	99,1
W wieku przedprodukcyjnym (0‒17 lat)	7202,3	6956,4	96,6
W wieku produkcyjnym (18‒59/64 lata)	24797,4	22886,4	92,3
w tym w wieku:
mobilnym (18‒44 lata)	15418,9	14347,4	93,1
niemobilnym (45‒59/64 lata)	9378,5	8539,0	91,0
W wieku poprodukcyjnym (60/65 i więcej)	6512,1	8337,0	128,0

Tablica 3. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku (stan w dniu 31 marca)

Wyszczególnienie	2011	2021
	w %
Ogółem	100,0	100,0
W wieku przedprodukcyjnym (0‒17 lat)	18,7	18,2
W wieku produkcyjnym (18‒59/64 lata)	64,4	60,0
w tym w wieku
mobilnym (18‒44 lata)	40,0	37,6
niemobilnym (45‒59/64 lata)	24,4	22,4
W wieku poprodukcyjnym (60/65 i więcej)	16,9	21,8

Mieszkania i budynki zlokalizowane na terenie Polski

W porównaniu do NSP 2011 odnotowano wzrost liczby mieszkań o 12,6% i ich powierzchni użytkowej o 18,5%

Wstępne wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań wskazują, że 31 marca 2021 r. na terenie kraju usytuowanych było prawie 15,2 mln mieszkań, w około 6,8 mln budynków. W porównaniu z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 liczba mieszkań wzrosła o prawie 1,7 mln, tj. o 12,6%, a liczba budynków zwiększyła się o prawie 800 tys., tj. o 13,3%.

Powierzchnia mieszkań pozostających do dyspozycji ludności według stanu na 31 marca 2021 r. wyniosła 1121,3 mln m² i w stosunku do wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 zwiększyła się o prawie 175 mln m² (tj. o 18,5%).

Tablica 4. Mieszkania i budynki (stan w dniu 31 marca)

Wyszczególnienie	2011	2021
	w mln		2011=100
Mieszkaniaa	13,5	15,2	112,6
Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2	946,3	1121,3	118,5
Budynkib	6,0	6,8	113,3

a Zamieszkane i niezamieszkane. b Budynki, w których znajdują się mieszkania.

Uwagi metodologiczne

Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 został przeprowadzony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 1 kwietnia do 30 września 2021 r., według stanu na dzień 31 marca 2021 r.

Zakres tematyczny spisu oraz zasady jego realizacji zostały określone w ustawie z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1775, z 2020 r. poz. 1486, z 2021 r. poz. 615, z 2021 r., poz. 1143) oraz rozporządzeniu (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 763/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań (Dz. Urz. UE L 218 z 13.8.2008, str. 14) – wraz z aktami wykonawczymi.

Zakres tematyczny był konsultowany z kluczowymi odbiorcami danych, w szczególności jednostkami administracji publicznej oraz ośrodkami naukowo-badawczym, którzy wykorzystują dane statystyczne do realizacji swoich zadań statutowych.¹

Badanie spisowe realizowane było jako badanie pełne i swoim zakresem objęło:

– osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami,

– osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania,

– mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.

Spis nie obejmował natomiast:

– szefów oraz cudzoziemskiego personelu przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych, członków ich rodzin oraz innych osób korzystających z przywilejów i immunitetów na mocy ustaw, umów międzynarodowych lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych,

– mieszkań, budynków, obiektów oraz pomieszczeń będących własnością przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych.

Udział w spisie był obowiązkowy, a mieszkańcy Polski byli obowiązani do udzielania dokładnych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi (art. 28 p.1 ustawy o NSP).

Źródła danych

Zgodnie z zapisami ustawy o NSP 2021 spis ludności i mieszkań zrealizowany był metodą mieszaną, tj. z wykorzystaniem danych pochodzących ze źródeł administracyjnych oraz danych zebranych od respondentów.

Dane objęte zakresem informacyjnym spisu zostały pozyskane od populacji podlegającej badaniu poprzez elektroniczny formularz spisowy i przy wykorzystaniu następujących kanałów zbierania danych:

– samospis internetowy (CAWI),

– wywiad telefoniczny realizowany na infolinii spisowej (tzw. spis na żądanie);

– wywiad telefoniczny realizowany przez rachmistrzów spisowych (CATI);

– wywiad bezpośredni realizowany przez rachmistrzów spisowych (CAPI), który ze względu na sytuację pandemiczną panującą w kraju mógł być realizowany w terminie od 21 czerwca do 30 września 2021 r.

Wybrane definicje spisowe

Ludność według definicji krajowej – to stali mieszkańcy Polski, w tym osoby, które przebywają czasowo za granicą (bez względu na okres przebywania), ale zachowały stałe zameldowanie w Polsce. Do ludności nie są natomiast zaliczani imigranci przebywający w Polsce czasowo.

Ekonomiczne grupy wieku

Wyznaczone są umownie trzy podstawowe grupy wieku klasyfikujące zdolność do pracy: wiek przedprodukcyjny, wiek produkcyjny (w tym wiek produkcyjny mobilny, wiek produkcyjny niemobilny) i wiek poprodukcyjny. W Polsce przyjęto, że osoby niepełnoletnie (0-17 lat) stanowią pierwszą grupę, natomiast dolny próg trzeciej grupy jest tożsamy z wiekiem przechodzenia w Polsce na emeryturę, tj. dla kobiet 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat.

Wiek przedprodukcyjny – wiek, w którym ludność nie osiągnęła jeszcze zdolności do pracy, tj. grupa wieku 0-17 lat.

Wiek produkcyjny – wiek zdolności do pracy, tj. dla mężczyzn grupa wieku 18-64 lata, dla kobiet 18-59 lat.

– wiek produkcyjny mobilny – grupa wieku produkcyjnego obejmująca ludność w wieku 18-44 lata.

– wiek produkcyjny niemobilny – grupa wieku produkcyjnego obejmująca ludność w wieku: mężczyźni – 45-64 lata, kobiety – 45-59 lat.

Wiek poprodukcyjny – wiek, w którym osoby zazwyczaj kończą pracę zawodową, tj. dla mężczyzn – 65 lat i więcej, dla kobiet – 60 lat i więcej.

Mieszkanie – lokal przeznaczony na stały pobyt osób, konstrukcyjnie wydzielony trwałymi ścianami w obrębie budynku, stanowiący zespół izb lub jedną izbę, łącznie z pomocniczymi (przedpokój, hol, łazienka, ustęp, garderoba, spiżarnia, schowek i inne pomieszczenia znajdujące się w obrębie mieszkania, służące mieszkalnym i gospodarczym potrzebom mieszkańców), wybudowany lub przebudowany do celów mieszkalnych, do którego to lokalu prowadzi niezależne wejście z klatki schodowej, korytarza, wspólnej sieni, ulicy, podwórza lub ogrodu niezależnie od tego, czy jest zamieszkane na podstawie jednego lub więcej niż jednego tytułu prawnego.

Powierzchnia użytkowa mieszkania to suma powierzchni wszystkich pomieszczeń znajdujących się w obrębie mieszkania, a w szczególności: pokoi, kuchni (z oknem i bez okna), spiżarni, przedpokoi, holi, łazienek, ubikacji, obudowanej werandy lub ganku oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym lub gospodarczym potrzebom mieszkańców lokalu, bez względu na ich przeznaczenie i sposób użytkowania.

Budynek to obiekt budowlany trwale związany z gruntem, posiadający fundamenty, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych (tj. ścian i przykryć), obudowany ścianami ze wszystkich stron i pokryty dachem, podpiwniczony lub niepodpiwniczony wraz z wbudowanymi instalacjami wodociągowymi, kanalizacyjnymi, ogrzewczymi, elektrycznymi, gazowymi itp., a także wbudowanymi meblami, stanowiącymi normalne wyposażenie budynku.

Udostępnianie wyników NSP 2021

Wyniki spisu będą udostępniane zgodnie z harmonogramem publicznie dostępnym dla odbiorców informacji. Wstępne dane z uwzględnieniem podziału dla województw będą udostępnianie sukcesywnie od kwietnia do lipca 2022 r. Dane na niższych poziomach podziału administracyjnego kraju, w tym dla gmin, będą udostępniane od września 2022 r. Wyniki spisu będą publikowane na Portalu Informacyjnym GUS (informacje sygnalne i publikacje) oraz w Banku Danych Lokalnych. Dla kartograficznej prezentacji danych w ujęciu przestrzennym zostanie wykorzystany zmodernizowany Portal Geostatystyczny.

Opracowanie merytoryczne: Departament Badań Demograficznych Dyrektor Dorota Szałtys Tel: 22 608 32 26 Departament Handlu i Usług Zastępca Dyrektora Agnieszka Matulska-Bachura Tel: 22 608 32 26 31 24	Rozpowszechnianie: Rzecznik Prasowy Prezesa GUS Karolina Banaszek Tel: 695 255 011
Wydział Współpracy z Mediami Tel: 22 608 38 04 e-mail: obslugaprasowa@stat.gov.pl	www.stat.gov.pl
	@GUS_STAT
	@GlownyUrzadStatystyczny
Powiązane opracowania Zeszyt metodologiczny – Ruch naturalny. Bilanse ludności Ważniejsze pojęcia dostępne w słowniku Ludność Wiek mobilny Wiek niemobilny Wiek nieprodukcyjny Wiek poprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek przedprodukcyjny Mieszkanie Powierzchnia użytkowa mieszkania Budynek

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl