Fot. Kazimierz Netka.

Raport ten jest skarbnicą wiedzy na temat biznesu związanego z morzem i na Bałtyku

Takiego opracowania oczekiwało chyba wielu z nas. Mamy zbiór wiadomości na temat tego, co w biznesie w województwie pomorskim jest bardzo ważne: o gospodarce związanej z morzem. Tym zasobem wiedzy jest Raport Invest in Pomerania „Focus on Maritime Sector”. Jego autorami są pracownicy Invest in Pomerania, inicjatywy funkcjonującej w ramach Agencji Rozwoju Pomorza S.A. Prezentacja wspomnianego Raportu odbyła się 4 kwietnia 2023 roku, na 34. piętrze wieżowca w kompleksie biurowców Olivia Centre.

Fot. Kazimierz Netka.

Konferencję prowadził Mikołaj Trunin – zastępca dyrektora Invest in Pomerania. Obecni byli m.in. Leszek Bonna – wicemarszałek województwa Pomorskiego, Łukasz Żelewski – prezes Agencji Rozwoju Pomorza, Piotr Ciechowicz – wiceprezes Agencji Rozwoju Pomorza, prof. Marek Grzybowski – prezes Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego.

Fot. Kazimierz Netka.

Zaproszono dziennikarzy zagranicznych z redakcji: Sueddeutsche Zeitung, Die Welt, The Press and Journal, WINDPOWER MONTHLY, Navigo, Berlingske, REVE, Svenska Dagbladet, ABC Startsiden i Helsingin Sanomat, Przybyli też partnerzy raportu, przedstawiciele uczelni oraz Polsko-Francuskiej Izby Handlowej i Polsko-Węgierskiej Izby Handlowej.

– Ten dokument powstał w oparciu o wiedzę praktyczną, o wiedzę tych ludzi, którzy „zjedli zęby” na gospodarce morskiej – powiedział Łukasz Żelewski – prezes zarządu Agencji Rozwoju Pomorza:

Fot. Kazimierz Netka.

– Do czego prowadzi wyabstrahowane od rzeczywistości zarządzanie gospodarką, możemy się dowiedzieć, patrząc na parę groteskowych zdarzeń jak na przykład budowa stępki w Szczecinie, legendarnej, czy przekopanie Mierzei Wiślanej. Takie groteski towarzyszą nam na co dzień. Ten raport jest zupełnie przez kogoś innego stworzony – przez fachowców, przez tych, którzy na co dzień parają się gospodarką morską. Dziękuję za obecność, dziękuję za współpracę. Mam szczere przekonanie, że ten raport nie będzie „półkownikiem” tylko nam wszystkim pozwoli czerpać jakąś inspirację.

– Z racji naszego położenia geograficznego gospodarka morska jest niezwykle ważna dla całego Pomorza – powiedział Leszek Bonna – wicemarszałek województwa pomorskiego:

Fot. Kazimierz Netka.

– To obszar o olbrzymim potencjale rozwojowym i olbrzymim potencjale innowacyjności. I dlatego wykorzystanie tego potencjału jest niezmiernie istotnym czynnikiem, który determinuje wzrost konkurencyjności naszej pomorskiej gospodarki.

Komu jak komu, ale tu obecnym nie muszę mówić, ale dla porządku przypomnę, iż na gospodarkę morską składa się działalność: stoczniowa, portowa, logistyczna, offshore i działania pokrewne. My na Pomorzu już w 2015 roku określiliśmy inteligentne specjalizacje dla naszego regionu. I warto przypomnieć, iż na pierwszym miejscu znajdują się technologie offshore i logistyczno – portowe. Warto też w tym miejscu przypomnieć, że w Strategii rozwoju województwa pomorskiego stawiamy na zieloną transformację i na rozwój cyfryzacji. Mówię o tym dlatego, że aktualne trendy w gospodarce morskiej koncentrują się wokół zagadnień o których mówiłem. To ta branża dąży do radykalnej redukcji emisji CO2, to ta branża właśnie wykorzystuje sztuczną inteligencję, to ta branża jest liderem w zakresie wykorzystania żeglugi autonomicznej. Dlatego podobnie jak państwo, z niecierpliwością czekam na opublikowanie raportu na temat gospodarki morskiej na Pomorzu. Po raportach dotyczących przemysłu elektronicznego i przemysłu motoryzacyjnego, dzisiaj przyszła pora na kolejną odsłonę. Zespół Invest in Pomerania podjął się zadania opisania sektora morskiego na Pomorzu, sektora – o czym już mówiłem – o ogromnym znaczeniu dla gospodarki naszego regionu.

Działalność Invest in Pomerania koncentruje się na przyciąganiu nowych projektów inwestycyjnych na Pomorzu, co z kolei wzmacnia i dynamizuje nasz rozwój. Bardzo ważna jest aktywność na tym trudnym rynku, jakim jest branża morska. Jako przedstawiciel władzy regionalnej, chciałem bardzo podziękować moim współpracownikom z Agencji Rozwoju Pomorza z inicjatywy Invest in Pomerania.

– Pierwszym wyzwaniem, z którym się zmierzyliśmy, było określenie tematyki – poinformował Mikołaj Trunin – zastępca dyrektora Invest in Pomerania. – Bo sektor morski – jak już mówił pan marszałek – obejmuje bardzo szerokie spektrum zagadnień. Mówimy o działalności portowej, logistycznej, zarządzaniu łańcuchami dostaw, projektowaniu i budowaniu statków, o serwisach, o branży offshore. Siłą rzeczy musieliśmy skupić się na pewnym wycinku. Podejmując decyzję, na czym się skupimy, też kierowaliśmy się trzema aspektami.

Z jednej strony chcieliśmy zbadać kondycję sektora morskiego w oparciu o aktualne trendy, które obserwujemy. Tymi trendami, oczywiście pierwszym, była kwestia redukcji CO2, który jest trendem w globalnej gospodarce. Drugim była kwestia związana z digitalizacją naszego życia. Te trendy od początku wiedzieliśmy że chcemy, żeby stanowiły pewną kanwę naszego badania.

Drugim aspektem były kwestie związane z przepływami bezpośrednich inwestycji zagranicznych, bo też na tym polega nasza praca, więc chcieliśmy nasz raport umiejscowić w kontekście naszej działalności, by ten raport pomógł nam promować nasz region w obszarach, w których mamy określone kompetencje, specjalizacje i w obszarach, które się będą w przyszłości rozwijać.

Z trzeciej strony z kolei nie chcieliśmy powielać pracy innych osób. W ostatnich miesiącach powstało bardzo dużo prac związanych z sektorem offshore wind i w żaden sposób nie chcieliśmy tych doskonałych prac powielać, stąd też nasza decyzja o pewnym ograniczeniu tematyki.

Tak więc w naszym raporcie koncentrujemy się przede wszystkim na projektowaniu inżynierii. Mówimy tutaj zarówno o budowie statków jak też innych konstrukcji offshore. Dalej oczywiście są kwestie budowy statków, przebudów statków i tutaj w tym kontekście liczy się niska emisyjność napędów. Kolejną kwestią było wykorzystanie nowoczesnych technologii: IT, satelitarnych, VR i w różnych obszarach: projektowania, zarządzania flotą, działalności portowej. To też była duża część naszego raportu.

Ostatnia część to kwestie związane z dostępnością talentów. Jest to rzecz kluczowa kiedy mówimy o rozwoju biznesu. Podczas prowadzenia projektów inwestycyjnych, nasi inwestorzy zwracają uwagę na te kwestie uwagę, więc chcieliśmy również pokazać jak wygląda kształcenie w obszarze morskim w naszym regionie, jak wygląda dostępność talentów, a również pokusiliśmy się o symulację zatrudnienia dla grup projektów: jednego produkcyjnego, drugiego inżynieryjnego.

Kolejną rzeczą, przed która stanęliśmy, było przyjęcie pewnej metodologii – jak podejść do pracy nad tym badaniem. Tutaj zdecydowaliśmy się na wykorzystanie naszych doświadczeń z pisania raportu elektronicznego. Chcieliśmy państwu oddać jak najwięcej miejsca w naszym raporcie. Też nie chcieliśmy odgórnie pewnych tez przedstawiać; chcieliśmy je skonsultować z państwem, bo państwo macie największą wiedzę na temat tego, co się dzieje, co się będzie działo i w jakich sytuacjach aktualnie się znajdujemy.

W naszym raporcie współpracowaliśmy z 18 partnerami. Do niektórych z nich zwróciliśmy się bezpośrednio, inni zgłosili się do nas sami w ramach otwartego naboru.

Raport powstawał w IV kwartale zeszłego roku. Najpierw była nasza faza koncepcyjna. Później z naszymi wstępnymi założeniami realizowaliśmy indywidualne wywiady z firmami, w grudniu. W styczniu oczywiście raport już tworzyliśmy.

Mam ogromną nadzieję, że raport spotka się z państwa uznaniem, i że będziecie mogli państwo ten raport wykorzystywać podczas rozmów z państwa klientami i traktować go również jako swoją promocję.

Źródło ilustracji: Invest in Pomerania.

W tym miejscu chciałbym serdecznie podziękować naszym partnerom, którzy zdecydowali się na udział w naszym badaniu. Wymienię w kolejnożci alfabetycznej. Sa to firmy: Aluship Technology, Blue Don Solutions, Centrum Nowych Kompetencji, CTO – Centrum Techniki Okrętowej, Crist, Damen, DNV, Enamor, Equinor, F44, Mainstream Renevable Power, MEVO, Polskie Forum Technologii Morskiej, Randstad, Remontowa Holding, Siemens Gamesa, StoGda, Sunreef Yachts.

W tym miejscu chciałem też podziękować mojemu zespołowi, który ten raport tworzył: Patrycji Smolarek, Radkowi Bojarczukowi, Anie Częścik, Tomkowi Grabowskiemu, Maćkowi Marchewce i przede wszystkim Monice Wójcik, bez której ten raport by nie powstał. Monika koordynowała całość prac nad tym raportem.

Chciałbym przejeść do pierwszego panelu dyskusyjnego, w którym opowiemy o przemyśle stoczniowym, w obliczu zielonej rewolucji.

Fot. Kazimierz Netka.

Nasz pierwszy panel poprowadzi Jerzy Czuczman – prezes zarządu Polskiego Forum Technologii Morskiej. Wśród panelistów są Mirosław Roliński z Crist S.A., Mateusz Weryk – dyrektor do spraw badań i rozwoju Centrum Techniki Okrętowej oraz Radosław Marciniak – prezes zarządu PŻB Offshore – poinformował Mikołaj Trunin – zastępca dyrektora Invest in Pomerania, prowadzący spotkanie.

W panelu: „Technologie przyszłości w sektorze morskim” uczestniczyli: Dominika Milion – dyrektor w Baltic Hub – prowadząca; paneliści: Maciej Rek – prezes Enamor; Katarzyna Romantowska – dyrektor w Damen Engineering; Paweł Gajewski – prezes MEWO Subsea Solutions; dr inż. Krzysztof Kanawka – prezes Blue Dot Solutions; Radosław Kubiszewski – prezes DNV:

Fot. Kazimierz Netka.

W panelu: „Kształtując nowe talenty w sektorze morskim” brali udział: Agnieszka Rodak – prezes Rumia Invest Park – prowadząca; Michał Sękal – lider rozwoju w Equinor; Blanka Krause- Tłustochowicz – dyrektor w StoGda Ship Design and Engineering; Małgorzata Mudyna – regionalny menedżer w Randstad; Andrzej Kłudka – szef projektu w Siemens Gamesa; Tomasz Lisiecki – prezes Centrum Nowych Technologii; prof. Astrid Męczkowska-Christiansen z Akademii Marynarki Wojennej:

Fot. Kazimierz Netka.

Inne spojrzenie na polską gospodarkę morską

Prof. Marek Grzybowski – prezes Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego:

Fot. Kazimierz Netka.

– Uważam, że to spotkanie było świetne, bo pokazało nasz potencjał i możliwości jakie mamy w uczestniczeniu w światowej gospodarce morskiej. Jesteśmy dobrzy, jeśli chodzi o systemy projektowania, produkcji jednostek innowacyjnych. Jesteśmy w stanie zapewnić inżynierów i wykonawców na farmy wiatrowe, ale to nie my kreujemy innowacje. Innowacje kreuje świat, a my nawet nie jesteśmy w sieci kreowania innowacji tylko uczestniczymy w wykorzystaniu tych innowacji i w przekształcaniu tych innowacji w konkretne produkty.

Istotnym skokiem technologicznym, gdzie stworzyliśmy innowacje, wyprodukowaliśmy, zaprojektowaliśmy, to były jack upy, które zostały zaprojektowane w Criście i pierwszy statek elektryczny. Faktycznie, tutaj dużo zrobiliśmy i Polska ma istotny udział – zarówno inżynierowie jak i wykonawcy – w tworzeniu produktów innowacyjnych i wykonaniu skoku technologicznego.

Natomiast nasza pozycja w rankingu światowym, że jesteśmy w ogonie innowatorów, że opóźnieni jesteśmy we wdrażaniu automatyzacji i robotyzacji, to sprawia, że – tak, jak mówiła pani dyrektor Stoczni Damen w Polsce – nasza konkurencyjność spada, bo ceny siły roboczej rosną czyli nasza dotychczasowa konkurencyjność opierała się na taniej produkcji i taniej sile roboczej, a nie na tym, że przychodzono do nas, bo jesteśmy superinnowacyjni i damy odbiorcy innowacje. Jesteśmy w stanie innowację wykonać, ale nie jesteśmy na pierwszej linii kreatorów innowacji i tu jest problem i mamy pole do popisu, zarówno dla uczeni technicznych, jak i uczelni humanistycznych, bo do kreowania innowacji potrzebni są jeszcze sprawni menedżerowie projektów, a więc musimy kształcić ludzi zarówno na poziomie wyższym jak i na poziomie technicznym i mamy jeszcze dużo do zrobienia.

Jeśli nie będziemy kreatywni to wypadniemy z rynku. Wypadliśmy z rynku produktów najpierw prostych, stoczniowych, czyli statków masowych i kontenerowców. Wypadliśmy następnie z produkcji statków bardziej złożonych, takich jak na przykład promy. Widzieliśmy prom Stena Line, który jest kompleksową innowacją, ale wyprodukowany w Chinach, z urządzeniami wyprodukowanymi w innych krajach, tylko nie w Polsce. Żadnego produktu polskiego, stoczniowego, na tym statku nie ma. Natomiast jest załoga, która jest w stanie te innowacje obsługiwać, a więc jesteśmy w stanie przygotować ludzi do obsługi jednostek innowacyjnych, zarówno na statkach handlowych, na statkach rybackich i w przemyśle offshore, zarówno gazu, ropy jak i offshore, który ma pozyskiwać energię z wiatru. Niestety, nie zamawia się u nas tych jednostek w Polsce do obsługi offshore, nie zamawia się u nas promów. Crist robi statki innowacyjne i umie wykonać innowacje, w oparciu o obcy projekt. Gdzie indziej ta innowacja jest tworzona i to jest istotny problem nie tylko przemysłu okrętowego, ale wszystkich obszarów aktywności, związanych z gospodarką morską. Mamy świetny przemysł przetwórstwa rybnego, mamy świetny przemysł produkcji jachtów i łodzi – to jest przemysł, w którym tworzymy innowacje, a więc mamy potencjał i mamy obszary gospodarki morskiej, gdzie jesteśmy innowatorami, ale tutaj, na tym spotkaniu tych innowatorów nie było. Nie było ani tych, którzy przetwarzają ryby na wysokiej jakości produkcji i nie było producentów jachtów, którzy produkują innowacyjne jednostki, kompleksowe innowacyjne jednostki. Więc uważam że zabrakło na tym spotkaniu tych, którzy w gospodarce morskiej odgrywają wiodącą rolę – podsumował Prof. Marek Grzybowski – prezes Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego.

Informację na temat raportu i stanu pomorskiej gospodarki morskiej przekazała nam również Barbara Merchel-Czech – dyrektor Działu Promocji Agencji Rozwoju Pomorza:

Globalne trendy napędzają sektor morski. Raport Invest in Pomerania „Focus on Maritime Sector”

Zielone napędy, statki autonomiczne, digitalizacja, technologie VRowe – to tylko niektóre z tematów, które porusza najnowszy raport zespołu Invest in Pomerania, w którym aktualne trendy technologiczne zostały zestawione z kondycją lokalnego sektora morskiego.

Tak, jak obecnie większość sektorów gospodarki, również sektor morski pozostaje pod silnym wpływem globalnych trendów koncentrujących się wokół zielonych technologii zmierzających w kierunku redukcji emisji CO2 oraz zaawansowanych rozwiązań z zakresu przetwarzania danych usprawniających żeglugę i inne operacje na morzu. Trendy te w naturalny sposób wyznaczają kierunki rozwoju lokalnego przemysłu.

W stronę zielonej żeglugi i czystej energii

Technologie niskoemisyjne od lat są implementowane w trójmiejskich stoczniach. Wystarczy wspomnieć serię promów napędzanych LNG produkowanych przez Remontową Shipbuilding czy hybrydowe promy produkowane przez Crist. Kolejnym krokiem mają być paliwa alternatywne – aktualnie jedynie 5,5% całej pojemności brutto pływających jednostek operuje, lub będzie w stanie operować z ich użyciem. Dla porównania, w przypadku jednostek będących obecnie w procesie zamówienia jest to już 33% całej ich pojemności brutto. Trudno jest jednoznacznie określić, które paliwa alternatywne zdominują rynek – dziś coraz większego znaczenie nabiera wodór, dużo mówi się o metanolu i amoniaku.

Fot. Kazimierz Netka.

Wg Raportu, Europa jest liderem w produkcji jednostek z elektrycznym układem napędowym. W 2019 roku odpowiadała za 34,9% realizacji na świecie. Ważnym elementem są też przebudowy zakładające konwersję napędu bądź instalacje np. systemów odsiarczających – tutaj prym wiedzie Remontowa Shiprepair, która w 2019 roku zajęła dziewiątą pozycję na świecie ze względu na liczbę przeprowadzonych remontów klasowych statków. Każdego roku Remontowa naprawia lub modernizuje w różnym zakresie w sumie około 200 jednostek, wśród których są największe statki mogące wejść na Bałtyk.

Trzeba też pamiętać, że rozwijający się sektor offshore wind będzie silnie oddziaływał na portfele zamówień biur projektowych i producentów statków. Wg Raportu, prognozuje się, że w roku 2050 na świecie zainstalowanych być może nawet 660 GW mocy pochodzącej z morskiej energetyki wiatrowej. Dziś zainstalowanych jest jedynie 55 GW. Tak silny wzrost będzie wymagał rozbudowy łańcuchów dostaw, zarówno pod kątem nowych mocy produkcyjnych jak i dywersyfikacji zamówień w nowych kierunkach technologicznych.

Autonomiczne statki, inteligentne porty

Wg Raportu, globalnie wartość rynku statków autonomicznych szacuje się na ponad 85 mld dolarów (za rok 2020). Perspektywy mówią o nawet 165 mld dolarów wartości tego rynku do 2030 roku. Analogicznie rośnie zużycie danych – ich średnie dobowe zużycie przez jednostkę pływającą wzrosło o niemal 35% z 3,4 GB w roku 2020 do 9,8 GB w roku 2021. Analiza danych związanych z aktualnymi warunkami atmosferycznymi znacząco przyczyni się do zmniejszenia emisji, niższego spalania paliw czy poprawy bezpieczeństwa

Z innej strony, cyfryzacja w portach morskich przekłada się na tworzenie smart portów morskich, stanowiących czwartą generację ich rozwoju. Możemy mówić np. o wykorzystaniu technologii blockchain w procesie notaryzacji danych, co umożliwia optymalizację procesów składowania ładunków, precyzyjną lokalizację kontenera w procesie transportowym, dzięki czemu możliwa jest redukcja kosztów operacyjnych ponoszonych przez podmioty. Z drugiej strony porty zaczynają wykorzystywać koncepcję cyfrowych bliźniaków do optymalizacji operacji. Monitorowanie zdigitalizowanego obiektu znacząco przyczyni się do przewidywania i wychwytywania ludzkich błędów, co musi przełożyć się na zwiększenie wydajności operacyjnej portów.

Pomorze w zmieniającym się świecie

Żyjemy w bardzo dynamicznych czasach, zarówno w kontekście geopolitycznym jak i technologicznym. Pamiętajmy jednak, że te wyzwania stanowią niepowtarzalną szansę na dalszy rozwój lokalnego sektora morskiego w wielu kierunkach – mówimy tu o działalności portowej, zarządzaniu łańcuchami dostaw, projektowaniem, budowaniem statków i konstrukcji offshore, działaniami B+R, certyfikacją, rozwiązaniami IT. Mamy ogromne możliwości i kompetencje, aby podążać za najnowszymi trendami, a najnowszy Raport Invest in Pomerania to potwierdza – komentuje Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego.

Jest to już trzeci raport Invest in Pomerania z serii Focus On, gdzie koncentrujemy się na różnych sektorach przemysłowych w zakresie globalnych zagadnień wpływających na kondycję tychże sektorów na Pomorzu. Raporty powstają we współpracy z firmami prowadzącymi swoją działalność na Pomorzu, co pozwala nam na kształtowanie tematyki i dalej wniosków, zgodnie z tym, jak postrzega aktualną sytuację same środowisko biznesowe. Tym razem mieliśmy aż 18 partnerów, co zasadniczo odpowiada bardzo szerokiemu zakresowi tematów, które w raporcie poruszyliśmy – opowiada Monika Wójcik, Senior Project Manager w Invest in Pomerania, koordynatorka prac nad Raportem.

Publikacja powstała przy współpracy przedstawicieli lokalnego sektora morskiego: Aluship Technology, Blue Dot Solutions, Centrum Nowych Kompetencji, CTO S.A., Crist, Damen, DNV, Enamor, Equinor, F44, Mainstream Renewable Power, Mewo, Polskie Forum Technologii Morskich, Randstad, Remontowa Holding, Siemens Gamesa, StoGda oraz Sunreef Yachts.

Link do Raportu „Focus on: Maritime Sector in Pomerania” https://investinpomerania.pl/baza-wiedzy/focus-on-maritime-sector-in-pomerania/

***

O Invest in Pomerania

Invest in Pomerania jest samorządową inicjatywą non-profit, koordynowaną przez Agencję Rozwoju Pomorza, która pomaga inwestorom zagranicznym realizować projekty inwestycyjne na Pomorzu. Pełni funkcję „jednego okienka”, udzielając inwestorom wsparcia na każdym etapie procesu inwestycyjnego. Dowiedz się więcej na stronie: www.investinpomerania.pl. – zachęca Barbara Merchel-Czech – dyrektor Działu Promocji Agencji Rozwoju Pomorza.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl