Fot. Kazimierz Netka.
Polska i Estonia – wspólne historie i dążenia, od wieków
Za rok powstania Estonii przyjmuje się 1918. Jednak, należałoby tamten rok, a dokładnie: 24 grudnia 1918 roku, za datę odzyskania niepodległości przez Estonię. Kraj ten istniał bowiem znacznie wcześniej. W 1918 roku Estonia stała się więc znowu wolnym krajem podobnie jak Polska – w 1918 roku. Jednak, nasze, wspólne dzieje są znacznie wcześniejsze. Historia nie oszczędziła ani nas, ani mieszkańców dzisiejszej Estonii. Kraj ten, jako Inflanty, wspomniany jest również w „Potopie” Henryka Sienkiewicza, w wypowiedzi Jana Onufrego Zagłoby.
To jednak dawne czasy. Jak było po odzyskaniu niepodległości przez Estonię w 1918 roku i jak nawzajem się wspieraliśmy od tamtego roku – można dowiedzieć się, oglądając wystawę w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Wernisaż odbył się 22 października 2021 roku, o godzinie 12. Mieliśmy przyjemność uczestniczyć w tej inauguracji. Tytuł Wystawy brzmi: „Stosunki polsko-estońskie 1918-1939 w świetle estońskich archiwaliów”.
Fot. Kazimierz Netka.
Wśród zaproszonych na wernisaż gości byli m.in. przedstawiciele: konsulatów, ambasad, instytucji kultury, władz samorządowych oraz wojewódzkich.
Wydarzenie koordynowała Zuzanna Szwedek-Kwiecińska – zastępca rzecznika prasowego Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. O ekspozycji, okolicznościach jej przygotowania, mówili m.in.: dr Marek Szymaniak – Zastępca Dyrektora MIIWŚ ds. Naukowych oraz Martin Roger – ambasador nadzwyczajny i pełnomocny Republiki Estońskiej w Rzeczypospolitej Polskiej. Wystawa, którą dzisiaj otwieramy jest częścią realizacji projektu Niepodległa – mówił dyrektor Marek Szymaniak. Została przygotowana przy współpracy Ambasady RP w Tallinnie oraz Estońskiego Archiwum Narodowego.
Fot. Kazimierz Netka.
Na początku, pan dyrektor przypomniał fragment estońskiego hymnu narodowego:
W całym świecie nie znajduję takiego miejsca, które pokochałbym tak, jak ciebie moja rodzinna ziemio. D ostatniego tchu moja wdzięczność dla ciebie. Do śmierci będę wierny tej, która jest moim skarbem. Tobie, Ojczyzno Moja. Niech Pan Bóg ma Cię w opiece, Ojczyzno moja ukochana, niech chroni od złego, niech błogosławi łaskawie wszystkim poczynaniom Twoim, Kochana Ojczyzno moja.
Fot. Kazimierz Netka.
Te słowa hymnu Republiki Estońskiej zostały zapisane przez Johanna Voldemara Jannsena, w 1869 roku, czyli w czasie, kiedy Estonia pozostawała częścią imperium rosyjskiego i w tym samym czasie kiedy Polska, w swej części pozostawała pod zaborem rosyjskim. Te słowa hymnu estońskiego, towarzyszyły Estończykom, kiedy w latach 1918 i później budowali swą niepodległość. Polska w tym samym czasie odzyskiwała niepodległość po ponad 120 latach zaborów. Rok 1918 jest tak samo ważny dla nas Polaków jak i dla Estończyków. Ta wystawa daje temu między innymi wyraz – powiedział pan dyrektor.
Na wystawie, którą dzisiaj otwieramy znajduje się szereg przykładów dobrych relacji polsko estońskich,. Między innymi została ona zilustrowana osobistym wymiarem – mówię tutaj o małżeństwie Johana Laidonera – wodza estońskich sił zbrojnych i Marii Kruszewskiej z domu Skarbek. Maria Kruszewska pełniła, jak możemy dowiedzieć się z jednego z paneli prezentowanych na wystawie, w latach 30. rolę pierwszej damy Estonii. Polscy oficerowie byli odznaczani przez władze estońskie najwyższymi wojskowymi odznaczeniami i działo się to również w odwrotną stronę. Ten wymiar kulturalny, wojskowy, gospodarczy wzajemnych relacji polsko-estońskich, zaprezentowany na otwieranej dzisiaj wystawie, znajduje swoje ważne odbicie we wspólnym kształtowaniu naszych dobrych relacji.
Fot. Kazimierz Netka.
Niepodległość nie jest dana raz na zawsze. O te niepodległość trzeba walczyć i trzeba się o nią upominać i dbać o nią. Ta wystawa o tym przypomina – mówił dr Marek Szymaniak – zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej ds. naukowych.
– Historia Estonii i Polski splatała się na przestrzeni wieków. W sposób wyjątkowy działo się to w XX wieku – mówił Martin Roger – ambasador nadzwyczajny i pełnomocny Republiki Estońskiej w Rzeczypospolitej Polskiej. Obu naszym krajom udało się ustanowić, odzyskać niepodległość w 1918 roku, a następnie musieliśmy walczyć o jej zabezpieczenie, wzajemny szacunek i zrozumienie tego, że wolność nigdy nie jest za darmo i zbliżyła nasze narody.
Fot. Kazimierz Netka.
Dzisiaj świętujemy 100-lecie stosunków dyplomatycznych między Estonia i Polską. To nas jednoczy jeszcze silniej. Pielęgnujemy te ważne chwile i osoby uchwycone na prezentowanych tu obrazach i zachowujemy pamięć o nich. Jesteśmy razem w Unii Europejskiej, NATO, współpracujemy w regionie Morza Bałtyckiego oraz w ramach Inicjatywy Trójmorza – mówił ambasador Martin Roger. Dodał, że zarówno Estonia, jak i Polska mają historie wspólne, z których powinniśmy być dumni. Pamięć o historii pomaga nam to docenić, ale patrzenie w przyszłość jest równie ważne. Wyciągnijmy ważną lekcję z historii i dalej odnajdujmy wspólne opowieści, które dadzą dodatkowe inspiracje do przyszłej współpracy.
Pan ambasador podziękował m.in. dyrektorowi prof. Grzegorzowi Berendtowi i oraz dyrektorowi dr. Markowi Szymaniakowi za współpracę i partnerstwo, za umożliwienie pokazania wystawy w Muzeum II Wojny Światowej.
Fot. Kazimierz Netka.
Wystawa czasowa „Stosunki polsko-estońskie 1918-1939 w świetle estońskich archiwaliów” prezentowana w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku potrwa do 30 grudnia 2021 roku. Adres: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, pl. W. Bartoszewskiego 1, Gdańsk, foyer na poziomie -2. Wstęp bezpłatny. Wejście od strony Kanału Raduni.
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl