Na zdjęciu: Współrealizatorki programu. Fot. Kazimierz Netka.

Dzięki programowi „Plaże dla wszystkich”, wiele osób będzie miało więcej korzyści z obecności Polski nad Bałtykiem

Chociaż Światowy Dzień Turystyki przypadał 27 września, warto wspomnieć o bardzo ważnym dla polskiej, europejskiej, światowej turystyki, przedsięwzięciu, zrealizowanym w Polsce, nad Bałtykiem. To Program Certyfikacji „Plaże dla wszystkich”, wdrażany przez Fundację Machina Zmian. Na minione wakacje prawo posługiwania się tytułem: Plaża dla Wszystkich przyznano tylko trzem miejscom: w Sopocie, w Gdyni i w Jastarni. Pomysł wcale nie pochodzi znad morza, ani z Pomorza. Zrodził się daleko na południu, bo aż w Krakowie, a jego autorką jest Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian.

To w zasadzie już nic dziwnego, że nasza potęga morska, również turystyczna, powstawała, rozwijała się i umacniana jest nie ze względu na pomysłowość mieszkańców nadbałtyckich krain, lecz dzięki ludziom z głębi kraju; ze wschodu, z centrum i z południa Polski. Tak było zaraz po I wojnie światowej, również po II wojnie światowej i tak jest teraz.

Polacy z głębi kraju stworzyli w 1920 roku pierwszą „Szkołę Kapitanów Żeglugi Wielkiej” – Szkołę Morską w Tczewie, na Kociewiu. Kontynuatorem tej uczelni jest teraz Uniwersytet Morski, w Gdyni. To polscy inżynierowie nie znad morza zbudowali Gdynię oraz port we Władysławowie, czy kurorty w Dębkach, Jastrzębiej Górze, w Juracie.

Po II wojnie ekspatrianci – Kresowianie ze wschodu oraz inni imigranci odbudowywali zrujnowany Gdańsk, tworzyli polską gospodarkę morską dającą zatrudnienie m.in. mieszkańcom Kaszub. Teraz ludzie z głębi kraju przyczyniają się do budowy farm morskich elektrowni wiatrowych, a także drogi dla morskich statków z Bałtyku do Elbląga.

Dzisiaj, 10 listopada 2022 roku, mieliśmy przyjemność zapoznać się z kolejnym nadbałtyckim dokonaniem osób z różnych stron kraju, a dotyczącym poprawy turystycznej dostępności do Bałtyku. Aż dziwne, że chyba nikt znad morza nie zauważył, że takiej pełnej dostępności nie ma. W każdym razie, oficjalnie nikomu z wybrzeża nie udało się tego problemu rozwiązać; być może z bliska gorzej widać te utrudnienia. Inicjatywa poprawy nadmorskich niedogodności i zwiększenia konkurencyjności polskiej nadmorskiej strefy wyszła z południa Polski.

Trudno o lepszy i na szerszą skalę przykład społecznej odpowiedzialności biznesu – CSR. Działania te, mające na celu ułatwienia dostępności na plażę i do bałtyckiej toni osobom z niepełnosprawnościami, osobom starszym, na wózkach, wdrażana jest bowiem od Świnoujścia po Piaski na Mierzei Wiślanej. Od przyszłego roku, 2023, wkroczy również na plaże nad wodami śródlądowymi.

Pomysł zrodził się w Krakowie, a jego autorką jest, jak już wspomnieliśmy, Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian.

Fot. Kazimierz Netka.

O szczegółach mówiono w Sopocie, podczas spotkania zorganizowanego przez Fundację Machina Zmian oraz Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, w Tawernie Rybitwa, przy wejściu nr 23 na plażę – która uzyskała najwięcej punktów w tegorocznych staraniach o Certyfikat Plaże dla Wszystkich. O programie tym mówiły panie, m.in.: Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian; Grażyna Dobrzyńska – dyrektorka Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w w Sopocie; Urszula Kokoszka – prowadząca Działania promocyjne Fundacji Machina Zmian; Izabela Heidrich – naczelniczka Biura Promocji i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Sopotu, rzeczniczka prasowa UM Sopotu; Anetta Konopacka – główna specjalistka w Biurze Promocji i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Sopotu; Paulina Miler – koordynatorka ds. dostępności i szkoleń żeglarskich Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Sopocie.

– Pragnę serdecznie państwa powitać – powiedziała Grażyna Dobrzyńska – dyrektorka Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w w Sopocie.

Fot. Kazimierz Netka.

I dodała: Powinna zabrać głos pani Paulina, ponieważ ona jest tutaj naszym głosem, rękami, w tym, co robimy jeśli chodzi o dostępność dla osób z niepełnosprawnościami, nie tylko na terenie tego miejsca, czyli nie tylko na plaży, nie tylko na Molo ale wszystkich obiektów, które są należą do MOSiR i do miasta Sopotu. To, co się zadziało, to również dzięki dużej pomocy władz miasta: prezydenta, prezydentki, którzy bardzo sprzyjają tego typu rozwiązaniom, inwestycjom. Bez środków miasta nie byłoby to możliwe.

Co prawda, tego już nie widać, bo jesteśmy po sezonie, ale to, co robimy i liczby punktów, które dzięki paniom żeśmy dostały: 87, w dalszym ciągu daje nam jakiś margines działań i w następnych latach chcielibyśmy tych punktów zdobywać więcej; mamy jeszcze dużo do roboty. Dziękuję.

– Dobre projekty są zawsze pełne ludzi, więc to jest praca zespołowa; bez niej się nie da – powiedziała, witając przybyłych, Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian. – Tak samo jest też w projekcie „Plaże dla wszystkich” w naszym zespole. Chciałabym dzisiaj państwu przedstawić, pokazać to, czego nie widać, bo już jest po sezonie, więc zobaczymy jak wyglądała plaża w sezonie i to, co zadziało się w programie certyfikacyjnym „Plaże dla Wszystkich” w 2022 roku i to co planujemy w 2023. Ten certyfikat już rozszerzamy na plaże nie tylko nadmorskie ale też śródlądowe.

Uczestnicy spotkania obejrzeli film. Szczegóły programu zostały przedstawione na slajdach. Zawiera je poniższa prezentacja, która przedstawiła Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian:

Sniadanie prasowe Sopot prezentacja

– Gdy zaczynaliśmy ten projekt, to mieszkanka Jastarni, pani Marta, mieszkanka nadmorskiej miejscowości, nie była w stanie dostać się na plażę. Ona to morze oglądała z poziomu wydmy. Dopiero wtedy, gdy te ograniczenia nas dotyczą, zdajemy sobie sprawę, że to naprawdę proste rzeczy, łatwe do naprawienia i można bez większych problemów zwiększyć komfort osób, korzystających z plaży. Sopot ma też specyficzne rozwiązania. Ta plaża ładnie wygląda, co też nieczęsto się zdarza. Mamy w Fundacji ukute powiedzenie o tak zwanym wykluczeniu estetycznym, czyli co jest dostępne, ale brzydkie, albo ładne, ale niedostępne. Chcemy dojść do punktu środka, czyli, żeby to było i dostępne i estetyczne – powiedziała Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian. – Jeszcze jedna ważna informacja dotycząca Sopotu: dotyczy współpracy w takich konsultacjach „Przewijamy Polskę” z panią Anią. W Sopocie dostępna jest plażowa „komfortka” – czyli miejsce – przewijak dla dorosłej osoby niepełnosprawnej, co jest niezwykle istotne, bo dorosłe osoby z niepełnosprawnościami mogą zmienić pampersy. Jeśli nie ma takiego miejsca, to wyklucza je, te osoby z przestrzeni publicznej.

– Chciałabym teraz państwu przedstawić bardzo szybko to, co zadziało się w programie certyfikacyjnym – kontynuowała Sylwia „Nikko” Biernacka. – Historię 10-letniego dochodzenia do Programu Certyfikacji Dostępnych Plaż.

Zaczęliśmy od edukowania. Bardzo wszechstronnego, kompleksowego edukowania na temat kształtowania dostępnych plaż.

Wtedy, kiedy zauważyliśmy, że ta edukacja nie działa, to znaczy, że dostęp do wiedzy jest, ale mało samorządów z tego korzysta, rozpoczęliśmy działania strażniczo – kontrolne. Teraz łączymy działalność edukacyjną z działalnością strażniczo – kontrolną i z nadawaniem Certyfikatu Dostępnych Plaż „Plaże dla Wszystkich”, który jest narzędziem pozwalającym przede wszystkim przekazać kompleksowy pakiet eksperckiej wiedzy na temat kształtowania dostępnych plaż, ale też sprawdzić, na ile to, co zostało przekazane, było przez samorządy wdrożone i czy ta dostępność jest prawdziwa, czy tylko pozorna.

Kim jesteśmy, skąd przychodzimy, dokąd zmierzamy?

Fot. Kazimierz Netka.

– Jesteśmy kobiecym zespołem, który pracuje od 10 lat w bardzo różnych składach, ale my też możemy poszczycić się tym, że mamy bardzo długie historie współpracy – mówiła Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian. – Nasza Fundacja powstała 15 lat temu i są w niej osoby, z którymi współpracujemy do 15 lat, a minimum to jest pięć. To zespół stawiający na długofalowe relacje. Pracujemy od samego początku w systemie zdalnym, ponieważ jesteśmy zespołem, który mieszka w całej Polsce, więc w zasadzie nie ma możliwości pracowania w jednym miejscu.

Jeśli chodzi o program certyfikacji, to zaczęliśmy start w styczniu 2021 roku. W maju było pierwsze spotkanie informacyjno – promocyjne. Zrobiliśmy pierwsze plany i pierwsze obietnice dotyczące tego programu:

– Stworzymy program certyfikacji dostępu plaż w Polsce – stworzyliśmy, teraz udoskonalamy ten program między innymi poprzez zbieranie informacji od samorządów z całej Polski: jakie są największe problemy związane z kształtowaniem dostępnych plaż, wyzwania, ale także na jakie rozwiązania czekają. W oparciu o to, co teraz zbieramy z ankiet i z rozmów osobistych, przygotujemy program certyfikacji na 2023 rok.

– Powstanie zespołu do spraw dostępności. Zespół ten tworzą: architektka, ekspertka do spraw dostępności z perspektywą własnej niepełnosprawności, a także nasza doradczyni, która jest osobą z samorządu. Mamy też różne perspektywy: architektoniczną, dostępność, połączona z niepełnosprawnością, ale także znamy specyfikę pracy samorządowej.

Gdy zaczynaliśmy współpracę z samorządami w 2015 roku, to często na spotkaniach konsultacyjnych ktoś mówił, że się nie da czegoś zrobić, wtedy „wchodziła” nasza specjalistka do spraw współpracy z samorządem i pokazywała rozwiązania, które można zrobić, ponieważ po prostu są one w praktyce samorządu. Ale u nas zostało to zrobione w ten sposób: i podawała konkretne rozwiązania zgodne z prawem, wdrożone w innym samorządzie.

– Opracowanie programu certyfikacji: marzec – wrzesień 2021 rok i konsultacje programu: wrzesień – listopad 2021. Wystartowaliśmy w styczniu 2022 roku.

– Program Certyfikacyjny Plaże dla Wszystkich. Zgłoszenia trwały do 15 kwietnia – to był taki pierwszy etap, w którym daliśmy narzędzie – formularz samooceny. Na podstawie tego formularza, samorządy mogą zrobić autoaudyt – wejść na plażę w swojej miejscowości i sprawdzić, na jakim poziomie ta dostępność funkcjonuje. My z kolei sprawdzamy czy ta dostępność jest na wymaganym przez nas minimum.

Certyfikat otrzymał Sopot z największa liczbą punktów. Na drugim miejscu jest Gdynia, a na trzecim – Jastarnia, z którą współpracujemy od 2015 roku. Jastarnia też co roku wdraża kolejne rozwiązania zwiększające dostępność. To bardzo ważne. Dla takiej małej gminy jest trochę trudniej te rozwiązania wdrażać, a faktycznie burmistrz Jastarni pracuje nad tym, by co roku dodać jakiś element. Tak jak tutaj jest pani Paulina Miler osobą, dzięki której plażą została operacyjnie wdrożona – tak Jastarnia ma pana Marcina, więc każde miejsce ma taka osobę, która jest też superspecjalistą i polecam jeśli chcielibyście konsultować rozwiązania praktyczne.

– Przygotowaliśmy projekt architektoniczny dostępnej plaży, czyli projekt infrastrukturalny, na bazie którego można sporządzać własny projekt, który pokazuje, co może zostać wdrożone w danej miejscowości.

W tym roku, w programie certyfikacyjnym jest udogodnienie: samorządy dostaną od nas narzędzie, dzięki któremu same będą mogły przemieszczać elementy na planie swej plaży i umieszczać je w miejscach, gdzie jest to możliwe.

Pytamy o podobne systemy kwalifikacji, czy są w innych krajach.

– Nie dotarłyśmy do informacji, by za granicą istniały takie programy certyfikacyjne. Udogodnienia są – usłyszeliśmy w odpowiedzi.

– Myśląc o kształtowaniu plaż, pamiętamy, że to nie jest tylko wejście na plaże, lecz cały łańcuch: od dostępnej komunikacji, przez dostępność ścieżek dla osób pieszych i rowerzystów, przez wejście na plażę, przez dostępną toaletę – jej brak jest często olbrzymim problemem – zaakcentowała Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian.

Przeprowadziliśmy konsultacje oraz sesje dialogu dotyczące plaż, które są w pełni dostępne i które odpowiadają na lokalne potrzeby i to jest element wymagany, obowiązkowy w naszym programie certyfikacyjnym. To znaczy, zależy nam, by te rozwiązania, które są wdrażane na plażach były konsultowane z użytkowniczkami, z użytkownikami, w ramach maksymy: nic o nas bez nas. To maksyma osób z niepełnosprawnościami, bo często decyzje związane z ich życiem, rozwiązaniami, które ułatwiają życie osób z niepełnosprawnościami, są podejmowane absolutnie bez brania pod uwagę tego głosu.

Marzec – kwiecień – to były sesje dialogu „Plaże Przyszłości”. Spotkaliśmy się z mieszkankami, mieszkańcami, z turystkami, z turystami, z przedsiębiorczyniami i przedsiębiorcami, ponieważ to też jest ważny aspekt, że tereny plaż są potem dzierżawione podmiotom, które tworzą restauracje, wypożyczalnie sprzętu pływającego i tu jest bardzo ważny aspekt, żeby w ofertach przetargowych były zawarte informacje dotyczące minimum wymogów dostępności, jakie te podmioty muszą spełnić, żeby to nie było tak, że mamy dostępne wejście, a potem okazuje się, że lokal postawiony na plaży jest lokalem niedostępnym.

Zrobiliśmy społeczny audyt wejść na plaże. W ramach tego audytu powstał raport, który jest na naszej stronie internetowej. Raport to dokument przygotowany w sposób dostępny, w wersji internetowej; jest zachowana pełna dostępność jeśli chodzi o informacje, ale także, jeśli chodzi o elementy wizualne.

W lipcu odbył się nasz społeczny autoaudyt. 47 osób brało udział w tym audycie. 26 odcinków trasy zostało zaudytowanych w 24 dni; ponad 440 kilometrów na piechotę te osoby przebyły. Sprawdziliśmy 87 plaż w dwóch województwach.

Raport mówi, że większość plaż jest bardziej niedostępna niż dostępna. Podzieliliśmy plaże na te, które są rzeczywiście dostępne ze wskazaniem konkretnych wejść oraz na miejscowości, które mają potencjał dostępności ale są niedostępne.

Robimy plaże wygodne dla wszystkich i zarażamy dostępnością.

To hasło powstało jeszcze przed pandemią ale zostawiliśmy je. To, co jest adekwatne, co jest naszą misją: żeby po prostu nasza przestrzeń była wygodna i dostępna. Naszą ambasadorką jest Monika Kuszyńska – w zasadzie Monika ambasadoruje naszemu projektowi od 2013 roku, więc to też jest już prawie 10 lat.

Dokąd zmierzamy, co dalej?

W sierpniu 2022 roku było przejście z okazji 10-lecia projektu; ostatnie przejście od Świnoujścia do Piasków. W listopadzie – grudniu startujemy z certyfikatem dostępnych plaż na sezon 2023.

Mogą w nim uczestniczyć gminy z całej Polski z terenami zielonymi z dostępem do wody. W formularzu samooceny oceniana była infrastruktura, ale będzie również oceniana partycypacja, czyli na ile te wejścia są konsultowane z różnymi grupami odbiorczyń i odbiorców.

Dla gmin, które zdobyły minimum 75 procent punktów w formularzu samooceny, przechodzimy do II etapu, a teraz w 2023, jeśli gmina nie zdobędzie 75 punktów, będziemy proponowali jej 3-miesięczny proces edukacyjny online i nazwałyśmy to „Akademią Dostępnych Plaż”, w której będzie można przygotować się do startu w następnym roku i zaplanować kształtowanie dostępnej plaży chociaż w tej wersji mini.

Certyfikacja jest odpłatna.

Certyfikat dla morskich plaż będzie na jeden sezon, dlatego, że ta infrastruktura jest zdejmowana i nie ma gwarancji, że na następny rok zostanie ona ułożona w taki sam sposób czyli zgodnie z certyfikatem.

Jednak, to co zbudowano z mozołem i przy dużym nakładzie finansowym, może został łatwo zniszczone przez fale. Sztorm potrafi zburzyć nawet kamienne promenady:

Fot. Kazimierz Netka.

Program przynosi korzyści. Przede wszystkim daje prawo używania tytułu: „Plaże dostępne dla wszystkich”, a za nim ukryty jest pakiet wiedzy, czyli jeśli samorząd chce konsekwentnie kształtować dostępną plażę – co też wynika to z naszych ankiet i z rozmów z samorządami – to często osoby nie mają dostępu do pełnej wiedzy, muszą ją zdobywać w różnych miejscach. My dajemy gotowe rozwiązania, szablony, projekty infrastrukturalne i doradztwo eksperckie w różnych obszarach: architektonicznym, informacyjnym, prawnym informacyjno – komunikacyjnym i promocyjnym, dzięki czemu ten proces jest skrócony.

– Będziemy się starać, by te obiekty zostały na okres późniejszy, na jesień – zapewniła Grażyna Dobrzyńska – dyrektorka Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w w Sopocie. Uważamy, że ten okres powinien być dużo dłuższy, by osoba na wózku inwalidzkim również po wakacjach mogła skorzystać z plaży.

– To konsekwencje myślenia, które w Sopocie miało miejsce niedawno i się ukonstytuowało, czyli: Sopot miastem praw człowieka – powiedziała Anetta Konopacka – główna specjalistka w Biurze Promocji i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Sopotu. – To rozszerzenie tego, o czym mówimy, na takie konstruowanie wszystkich polityk w mieście, które czynią to miasto i jego przeróżne elementy dostępne wszystkim. Każdy z nas albo ma lub będzie miał jakąś specjalną potrzebę. Mówimy tu o wzroku, chwilowym wyłączeniu bo mamy nogę w gipsie, albo małe dziecko w wózku. Sopot myśli szerzej i elementy ułatwiające zycie będą wprowadzone we wszystkich możliwych miejscach, gdzie się da.

Fot. Kazimierz Netka.

Więcej wiadomości znajduje się pod adresem: https://plazedlawszystkich.pl/a,10,sopot-ma-najbardziej-dostepna-plaze-w-polsce-wejscie-nr-23-wygrywa-w-projekcie-plaze-dla-wszystkich – zachęca Anetta Konopacka – główna specjalistka w Biurze Promocji i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Sopotu.

– Myślimy też o indywidualnej ścieżce rozwoju dostępności plaż: co w 2023, 2024 a co zrobimy w 2025 roku. Stworzymy sieć wymiany doświadczeń w najbliższym czasie: webinar plaża bez skarg, pokazujący najczęstsze błędy w kształtowaniu plaż. Potem zaprosimy do wykupienia szkolenia online. Start programu certyfikacji na 2023 rok – w styczniu. Od 30 listopada nasz certyfikat Plaże dla wszystkich jest znakiem słowno – graficznym, zastrzeżonym – podkreśliła Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian.

Jak na to zareagowała administracja turystyczna, Polska Izba Turystyki, Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna, lokalne organizacje turystyczne, urzędy morskie? – pytamy.

– Nie mamy szczególnych wiadomości z tych instytucji. PIT i PROT na pewno wiedziały o tym, co robimy – zapewniły realizatorki programu. Na pewno wiedziały.

– Pierwszy raz przeszłam polskie wybrzeże w 2012 toku. Zdziwiło mnie na początku, że prawie zupełnie brakuje w Polsce dostępnych plaż – wspominała na zakończenie Sylwia „Nikko” Biernacka – prezeska Fundacji Machina Zmian. – Gdy zaczynałam ten projekt, mieszkałam w Krakowie. Mieszkałam też w Szczecinie, ale Szczecin nie leży nad morzem.

Oto szczegółowe wiadomości, które przekazała nam Urszula Kokoszka – prowadząca Działania promocyjne Fundacji Machina Zmian:

O Programie Certyfikacji „Plaże dla Wszystkich”*

„Szum morza, zapach bryzy, mięciutki piasek pod palcami, słońce i odgłosy dobrej zabawy – chcemy, by każdy i każda z nas miał/miała piękne wspomnienia znad Bałtyku. Wierzymy, że polskie plaże mają potencjał, by stać się nowoczesnymi i przyjaznymi dla turystek i turystów oraz mieszkańców i mieszkanek o różnych potrzebach: bez względu na to, w jakim są wieku, czy poruszają się samodzielnie, na wózkach, o kulach, na rowerze, czy z wózkiem dziecięcym”.

Tak w styczniu 2022 roku zapraszałyśmy do programu „Plaże dla Wszystkich” – pierwszego w Polsce systemu certyfikacji sprawdzającego dostępność plaż dla osób z różnymi potrzebami, w tym osób z niepełnosprawnościami. Tematem kształtowania dostępnych i wygodnych plaż w Polsce zajmujemy się od 10 lat. W ramach pierwszej, pilotażowej edycji programu gminy nadmorskie (i/lub operatorzy plaż), które spełniły określone kryteria dostępności, mogły nie tylko otrzymać pierwsze w Polsce, prestiżowe certyfikaty dostępności plaż, ale także zdobyć wiedzę i merytoryczne wsparcie dotyczące dostosowywania plaż do potrzeb różnych grup odbiorców i odbiorczyń w sposób partycypacyjny i włączający lokalne społeczności.

Jak wyglądał pierwszy w Polsce proces certyfikacji plaż?

Do pierwszego, eliminacyjnego etapu programu zgłosiło się 8 nadmorskich gmin: Gdańsk, Gdynia, Jastarnia, Kołobrzeg, Mielno, Sopot, Sztutowo i Ustronie Morskie. Każda z gmin wypełniła opierający się na założeniach łańcucha dostępności formularz samooceny. Na podstawie formularza, który można nazwać autoaudytem, komisja certyfikacyjna – złożona z ekspertek do spraw dostępności – oceniła, na ile planowane na nadchodzący sezon rozwiązania infrastrukturalne spełniają kryteria dostępności oraz są zgodne z zasadami uniwersalnego projektowania.

Fot. Kazimierz Netka.

Na podstawie tych założeń wyłoniono 5 gmin spełniających kryterium minimum 70% dostępności, które zaproszone zostały do kolejnego etapu. Kluczowe w nim były dwa, równie istotne obszary działań. Pierwszym było przeprowadzenie partycypacyjnego procesu konsultacji społecznych (wybrane gminy zostały przeszkolone i wyposażone w materiały umożliwiające zrealizowanie w lokalnych społecznościach w pełni partycypacyjnych procesów konsultowania swoich projektów zagospodarowania plaży). Następnie, we współpracy i przy wsparciu komisji certyfikacyjnej, gminy wdrażały projekty plażowej infrastruktury na wskazanych wcześniej przez siebie wejściach.

Ostatni etap certyfikacji stanowił tzw. Program Rozwoju Dostępności, w ramach którego przeprowadziłyśmy audyty dostępności wszystkich certyfikujących się wejść na plaże. W rezultacie gminom przedstawione zostały zalecenia dotyczące ostatecznych korekt tegorocznej infrastruktury, jak również wskazówki związane z dostosowywaniem wejść w kolejnych latach, tak by w jeszcze większym stopniu były one dostępne dla różnych grup odbiorczych.

Które plaże otrzymały pierwsze certyfikaty dostępności?

Do ścisłego finału dotarły ostatecznie trzy gminy, które zrealizowały założenia zarówno partycypacyjności procesów konsultacji, jak i dostępności plażowej infrastruktury, opierając się na założeniach łańcucha dostępności. W kolejności, w jakiej komisja certyfikacyjna oceniła poszczególne gminy, pierwsze w Polsce certyfikaty dostępności plaż na sezon letni 2022 otrzymały Sopot (wejście nr 23), Gdynia (wejście nr 6) i Jastarnia (wejście nr 48).

Na wszystkich etapach udziału w programie starałyśmy się wspierać gminy w planowaniu i realizacji dostępnych, wygodnych i odpowiadających na potrzeby różnych grup użytkowniczek i użytkowników wejść na plaże. Dlatego biorące udział w procesie certyfikacji gminy zaopatrzone zostały w pakiet merytorycznego wsparcia, na który w zależności od etapu składały się:

– uniwersalny koncepcyjny projekt infrastruktury plażowej w trzech wariantach (małej, średniej i dużej plaży) w zależności od możliwości finansowych i infrastrukturalnych poszczególnych gmin, wraz z możliwością skonsultowania realizacji projektu dostępnego wejścia. Gminy, którym przyznane zostały certyfikaty, otrzymały od nas także projekty tabliczek z informacją o otrzymanym certyfikacie oraz zestaw piktogramów do oznaczenia dostępnej infrastruktury;

– dostęp do raportu z przeprowadzonego w 2021 roku audytu dostępności plaż w Polsce, a także do diagnozy potrzeb użytkowników i użytkowniczek plaż, na podstawie przeprowadzonych wiosną 2022 sesji dialogu „Plaża w pełni dostępna – diagnozujemy potrzeby” w podziale na mieszkańców i mieszkanki nadmorskich gmin, turystki i turystów oraz plażowych przedsiębiorców i przedsiębiorczynie;

– szkolenie z autorskiej metody prowadzenia konsultacji społecznych dotyczących terenów zielonych z dostępem do wody. Metoda umożliwia przeprowadzenie innowacyjnego procesu partycypacyjnego w gminie z udziałem mieszkańców i mieszkanek;

– pakietu konsultacji z ekspertkami z zakresu zarówno dostępności i dostosowywania infrastruktury plażowej do kryteriów programu, jak i z przygotowywania partycypacyjnych procesów konsultowania projektów zagospodarowania plaż;

-ostatecznego audytu dostępności certyfikującego się wejścia;

– wsparcia promocyjnego gminy w rozpowszechnianiu informacji o otrzymanym certyfikacie na stronie projektu www.plazedlawszystkich.pl, w mediach społecznościowych, konferencjach prasowych, notatkach prasowych i ulotkach informacyjnych; dodatkowo dla każdej gminy przygotowany został film prezentujący wejście na plażę z certyfikatem, a także szablon do przygotowania dostępnej informacji, zawierający odnośniki do wszystkich potrzebnych osobom z niepełnosprawnościami informacji o certyfikowanym wejściu po to, aby mogły przygotować się do podróży i komfortowego odpoczynku na plaży.

Na koniec warto zwrócić uwagę, że przeprowadzenie pierwszego w Polsce programu certyfikacji plaż pod kątem dostępności w ramach projektu „Plaża dostępna dla wszystkich”, dało nam, jako zespołowi Fundacji Machina Zmian, ogromną satysfakcję, ale jednocześnie z wielu powodów stanowiło nie lada wyzwanie. Po pierwsze w testowanie pilotażowych rozwiązań, zwłaszcza na tak dużą, ogólnopolską skalę i międzysektorowo, zawsze wpisane jest ryzyko oraz konieczność bycia gotowymi do modyfikowania zaplanowanych na papierze działań, dostosowywania ich do zastanych uwarunkowań i możliwości różnych partnerów społecznych. Największym wyzwaniem okazało się dostosowanie zaplanowanych etapów programu i wszystkich działań merytorycznych do sztywnych i mocno skompresowanych harmonogramów, zgodnie z którymi poszczególne gminy planują zagospodarowanie swoich plaż na nadchodzący sezon. W kolejnych edycjach programu z pewnością wykorzystamy zdobytą wiedzę, która pozwoli jeszcze lepiej osadzić program certyfikacji w realiach czasowych i formalnych, w jakich funkcjonują polskie samorządy i operatorzy plaż.

Po drugie projekt rozpoczynał się w momencie wybuchu pandemii Covid-19, natomiast finalizowałyśmy go wiosną 2022 roku, po wybuchu wojny w Ukrainie. Tak burzliwy społeczno-polityczny kontekst realizacji zaplanowanych działań stanowił zaskoczenie nie tylko dla naszego zespołu, ale był także ogromnym wyzwaniem dla współpracujących z nami w ramach programu gmin. W odpowiedzi na polityczno-ekonomiczny kryzys, w tym także napływ wojennych uchodźców i uchodźczyń, nasi partnerzy społeczni musieli zmierzyć się z koniecznością znalezienia dodatkowych zasobów nie tylko finansowych, ale i czasowych czy ludzkich na zupełnie niespodziewaną skalę.

Tym większa satysfakcja wiąże się więc z faktem, że pierwsze w Polsce certyfikaty dostępności zostały przyznane. Trzem gminom udało się dopełnić kryteriów związanych zarówno z dostępnością, jak i partycypacyjnym podejściem do planowania plażowych rozwiązań. Sopot, Gdynia, Jastarnia – raz jeszcze dziękujemy i gratulujemy! A przed nami praca nad tym, by w kolejnych etapach certyfikatów było coraz więcej!

Zapraszamy do udziału w kolejnych edycjach Programu Certyfikacji Dostępnych Plaż „Plaże dla Wszystkich”. Drugą edycję programu chcemy rozszerzyć na całą Polskę. W ramach programu certyfikacyjnego audytować będziemy wejścia na plaże zarówno morskie, jak i śródlądowe (jeziora, rzeki, stawy). Zainteresowane udziałem w programie gminy i/lub operatorów plaż zapraszamy po więcej informacji na naszą stronę internetową www.plazedlawszystkich.pl.

* Znak słowno-graficzny Plaże dla wszystkich. Certyfikat Dostępności jest znakiem zastrzeżonym – poinformowała Urszula Kokoszka – prowadząca Działania promocyjne Fundacji Machina Zmian

Machina społecznej odpowiedzialności

Działania Fundacji Machina Zmian, to godny naśladowania przykład realizacji zasad CSR – społecznej odpowiedzialności biznesu. Przypomnijmy, co to znaczy:

Skrót: CSR pochodzi od angielskiego określenia: Corporate Social Responsibility. Oznacza odpowiedzialność przedsiębiorstw, korporacji za ich wpływ na społeczeństwo.
W Normie PN-ISO 26 000 podano następującą definicję CSR: „odpowiedzialność organizacji za wpływ jej decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko zapewniana przez przejrzyste i etyczne postępowanie, które: przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym dobrobytu i zdrowia społeczeństwa; uwzględnia oczekiwania interesariuszy; jest zgodne z obowiązującym prawem i spójne z międzynarodowymi normami postępowania; jest zintegrowane z działaniami organizacji i praktykowane w jej relacjach”. CSR jest bardzo szerokim pojęciem, pod którym kryje się wiele różnych inicjatyw czy procedur.

Teraz sobie uświadamiamy; posiadamy atrakcje, z których korzystanie jest uciążliwe, przynajmniej dla niektórych osób. Hasło „Plaże dla wszystkich” to nie tylko realizacja zasad CSR; to również dobra zachęta marketingowa. Nie tylko na wakacje. Plaże powinny być dostępne przez cały rok. To będzie znaczące ubogacenie polskiej oferty turystycznej. To promocja walorów naszego pasa nadmorskiego. Warto, by administracja turystyczna, organizacje, a także samorząd gospodarczy turystyki, popierały te działania na rzecz poprawy turystycznej dostępności do polskiego Bałtyku oraz innych plaż: nad rzekami, jeziorami, kanałami w głębi kraju.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl