22 czerwca odbyło się walne zebranie Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego. Członkowie Klastra udzielili absolutorium Zarządowi, akceptując sprawozdanie finansowe i merytoryczne oraz zatwierdzając budżet, plan działania na 2019 r., w którym  do głównych punktów należało uczestniczenie w projektach międzynarodowych, do których zaproszony został Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny. Zatwierdzono również strategię działania do 2030 roku.

Klaster w rok 2020 wszedł z trzema nowymi projektami międzynarodowymi, Został zaproszony przez Aerospace Valley oraz Le Pôle Mer Méditerranée do uczestnictwa w projekcie z Horyzontu 2020.  Przez Centre for Technology Transfer LLC z Chorwacji oraz  ÅKP z Norwegii do projektu finansowanego z Norway Grants. Partner z Hiszpanii zaprosił Klaster do udziału w projekcie z Programu Erasmus+. Uruchomienie projektów stwarza członkom Bałtyckiego Klastra Morskiego oraz polskim firmom gospodarki morskiej szansę uczestniczenia w transferze wiedzy, internacjonalizacji i komercjalizacji produktów i usług. Stawia również Klaster w rzędzie wielu najaktywniejszych wydziałów i instytutów naukowych, jeśli weźmie się pod uwag to, że obecnie Klaster działa dzisiaj jeszcze w czterech międzynarodowych projektach  naukowo-badawczych i aplikacyjnych.

Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny jest kontynuatorem działań podjętych przez menedżerów aktywnych w Krajowej Izbie Gospodarki Morskiej, którzy przed ponad 25. laty wystąpili z inicjatywą  założenia w Polsce klastra morskiego. Jego zadaniem po okresie transformacji gospodarczej była integracja działań wiodących przedsiębiorstw gospodarki morskiej, uczelni i instytutów na przedsięwzięciach innowacyjnych i nowych rynkach. Formalnie Polski Klaster Morski został zarejestrowany w 2009 r. Po krótkim okresie inkubacji i działań w formule Triple Helix, klaster poprzez udział w projektach międzynarodowych przekształcił się organizację działającą w układzie Qudralupe Helix.

Pentagon Helix. „Dziś klaster rozwija się w formule Pentagon Helix, integrując transfer wiedzy między nauką i biznesem, wspierając inicjatywy społeczne, samorządów i administracji, rozwijając relacje inwestorskie. Działalność klastra charakteryzuje podejście holistyczne, integracyjne i globalne, wpisujące aktywność przemysłów morskich w gospodarkę 4.0 z dużym ładunkiem systemów i narzędzi ICT oraz technologii kosmicznych” – powiedział prof. Marek Grzybowski, prezes Zarządu Klastra informując o dokonaniach klastra w ostatnich latach w czasie Walnego Zebrania Członków Klastra.

Po około 10 latach działania w formie Polskiego Klastra Morskiego, członkowie postanowili rozszerzyć obszary aktywności klastra o technologie kosmiczne. „To było trafioną decyzją członków klastra” – stwierdził po 2 latach działalności w tej formule prof. Edmund Wittbrodt, przewodniczący Komitetu Nauk Kosmicznych PAN Gdańsk. „To jedyny taki klaster na świecie – podkreśla prof. Zdzisław Brodecki, wówczas przewodniczący THINK TANKu klastra, który zaznaczył, że „tą formułą przełamaliśmy tradycyjne podejście do integracji branż oraz nauki z praktyką. Bowiem w świecie łączy się branżę lotniczą i kosmiczną, my natomiast łączymy wiedzę z obszaru morskiego i kosmicznego”. Klaster nie ogranicza się do integracji technologii morskich i kosmicznych. Przeciera również szlaki w rozwoju wiedzy prawniczej i ekonomicznej, procesów społecznych i filozofii nauki w ścisłym związku z praktyką gospodarczą. Wszystkie działania odbywają się w wymiarze międzynarodowym.

Siła Członków. Klaster utrzymuje mocną pozycję na rynku dzięki aktywności członków biznesowych, uczelni i instytutów naukowych. Do sztandarowych projektów członków Klastra należy Port Centralny Zarządu Morskiego Portu Gdańsk oraz Port Zewnętrzny Zarządu Morskiego Portu Gdynia. Port Centralny został zaprojektowany przez inżynierów Projmors, który wchodzi w skład Automatic Systems Engineering, członka  Klastra.  Zarządy Portów Gdyni i Gdańska są liderami we wspieraniu innowacji w obszarze Inteligentnej Specjalizacji Pomorza nr 1 – Technologie offshore i portowo-logistyczne. Uniwersytet Morski, który w tym roku obchodził hucznie 100-lecie szkolnictwo morskiego, zorganizował Rejs Niepodległości dookoła świata, a „Dar Młodzieży” odwiedził liczne porty świata. I rzecz niezwykle ważna: w promocji Polski Morskiej uczestniczyła kilkusetosobowa rzesza młodzieży z całej Polski, która na pokładzie „Daru” złapała żeglarskiego bakcyla. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna dzięki swojej aktywności umożliwia rozwój przemysłów morskich. Zapewnia aktywność na terenach byłej Stoczni Gdynia oraz rewitalizację terenów byłej Stoczni Gdańskiej, w tym w rozwój Wyspy Ostrów, przygotowując przestrzenie do rozwoju produkcji dla przemysłów offshore.

W PSSE działa kilku ważnych członków Bałtyckiego Klastra Morskiego: Hydromega, Cador Consulting, Stocznie Nauta i Crist. W stoczniach budowane są innowacyjne statki, które zdobywają prestiżowe nagrody. W Naucie zbudowano m.in. statki badawcze dla Uniwersytetu Gdańskiego i w Goeteborgu, a buduje się okręt dla Królewskiej Szwedzkiej Marynarki Wojennej. Crist zbudował m.in. unikatowe jednostki dla sektora offshore, farm wiatrowych i rybnych, firm budujących konstrukcje na wodach przybrzeżnych. „Hydromega corocznie wyposaża w systemy hydrauliczne kilkadziesiąt statków i okrętów oraz rozwiązania dla instalacji lądowych” – mówi Zbigniew Zienowicz, prezes Zarządu Hydromega. „Na początku kwietnia z sukcesem zorganizowaliśmy zdalnie próby i odbiory zasilacza hydraulicznego. Taki odbiór przeprowadzono po raz pierwszy w Europie, a może i w świecie” – podkreśla Zienowicz. Było to możliwe dzięki wykorzystaniu dostępnych technik pomiarowo-informatycznych w systemie on line. Cador Consulting nie tylko projektuje ale również wspiera uczelnie i studenckie koła naukowe udostępniając najnowsze programy i szkoląc studentów Politechniki Gdańskiej. Współpraca Wydziału Oceanotechniki i Okrętownictwa PG z biznesem procentuje osiągnięciami naukowymi i możliwościami podjęcia pracy przez studentów, którzy już w trakcie studiów zatrudniani są wiodących firmach krajowych i międzynarodowych branży morskiej. Wiele inicjatyw podejmowanych jest przez firmy i uczelnie działające w klastrze.

W 2019 r. Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa Politechniki Gdańskiej oraz Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA zawarły porozumienie o współpracy naukowo-dydaktycznej, w ramach którego obie strony będą m.in. wspólnie aplikować o granty krajowe i zagraniczne na realizację przedsięwzięć badawczo-rozwojowych. Uniwersytet Morski i Wydział Oceanografii UG prowadzą prace badawcze na rzecz portów w Gdańsku i Gdyni. Centrum Techniki Morskiej (CTM) i Centrum Techniki Okrętowej (CTO) uczestniczą w unikatowych programach badawczych w obszarze okrętownictwa i bezpieczeństwa. „Centrum Techniki Okrętowej to 50 lat doświadczeń związanych z projektowaniem i badaniami modelowymi statków” – mówił Leszek Wilczyński, Dyrektor ds. Badań i Rozwoju. Dziś prowadzi się tu również badania ogniowe, akustyczne, drganiowe, materiałowe, poligonowe. CTO weszło również z powodzeniem na ścieżkę innowacji związanych z inżynierią medyczną.

Firmy Klastra z innowacyjnym potencjałem działają również w innych specjalizacjach uzupełniając wzajemnie swoje aktywności. „PS Metalworking produkuje jednostkowe wyroby dla odbiorców z kraju i zagranicy, nie tylko z branży morskiej” – mówi Krzysztof Ozygała, prezes Zarządu PS Metalworking i żeglarz. A trzeba podkreślić, że Prezes Ozygała jednocześnie wspiera rozwój żeglarstwa młodzieżowego w Zachodniopomorskiem. „Automatic Systems Engineering (ASE) to jedyna na Polsce Grupa Technologiczna, która realizuje zintegrowane rozwiązania związane z bezpieczeństwem przemysłowym na najwyższym światowym poziomie w oparciu o własne know-how” – mówił Lech Kuchnowski w czasie walnego zebrania Klastra. ASE ma również liczne osiągnięcia w kolarstwie amatorskim.

Z kolei fińska firma Promeco oferuje rozwiązania inżynieryjne i niepowtarzalne technologie oraz usługi eksperckie z zakresu zarządzania dostawami i kosztami, inżynierii zarządzania i zarządzania projektami, badań i klasyfikacji, montaży oraz wsparcia produktowego. „Sevenet, to działająca od 25 lat na rynku firma IT, zapewniająca kompleksowe rozwiązania dla przedsiębiorstw i instytucji” – mówił Sławomir Nasiadka z Sevenet. Bezkonkurencyjne są szczególnie rozwiązania dla komunikacji biznesowej w relacjach B2B i B2C, centra przetwarzania danych oraz systemy komunikacji i systemy bezpieczeństwa danych, m.in. zapobiegające atakom hakerskim.

Wspieramy małych, uczymy się od dużych. To tylko niektóre osiągnięcia członków Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego, który również wspiera innowacyjne małe firmy, jak: SeaData, która zapewnia w portach  monitoring zanieczyszczeń powietrza  i zaawansowaną analizę uzyskiwanych danych, czy Grupa Pomiarowa Echogram, zajmująca się pomiarami hydrograficznymi w naszych portach i na akwenach przybrzeżnych. Promujemy również Centrum Nowych Kompetencji, które w Porcie Gdańsk uruchomiło ośrodek szkoleniowy wykorzystujący technologie wirtualne w szkoleniu operatorów sprzętu portowego. Informujemy  o osiągnięciach  Marine Technology, który zaprojektował i wprowadził na rynek pierwszego hydrodrona. Hydrodron przeszedł pomyślne próby w Porcie Gdynia. Korzystamy również z doświadczeń partnerów zaawansowanych we wdrażaniu innowacji i transferze wiedzy, takich np. jak Port Hamburg, który jest liderem wprowadzania w portach automatyzacji, ICT, innowacji i działań proekologicznych.

W walce z pandemią członkowie klastra również są na pierwszej linii. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna uruchomiła specjalny program wsparcia dla przedsiębiorstw. Zarządy Portów Gdynia i Gdańsk kupiły wyposażenie dla szpitali i instytucji publicznych. „Przekazaliśmy również kilkadziesiąt komputerów dla młodzieży szkolnej” – mówiła Beata Szymanowska. Klaster jest również na pierwszej linii w rozwiązaniach wspierających. Członek Klastra, A-SPE EUROPE, zanim jeszcze pandemia koronawirusa rozpowszechniła się na dobre, zaczął produkować kompletne zestawy zapewniające ochronę przed pandemią w przedsiębiorstwach i instytucjach oraz specjalne oznakowania, w tym sprzęt do ochrony indywidualnej. Klaster uruchomił stronę ATI-COVID-19, na której członkowie BSSC informują o możliwościach wzajemnego wsparcia w zakresie produkcji i usług, w tym logistycznych, prawnych i związanych z bezpieczeństwem. Na stronach www.bssc.pl publikowane są również aktualne mapy zagrożeń w portach całego świata. To istotne informacje dla około 200 tys. marynarzy pozostających na statkach na wszystkich oceanach świata.

Potencjał członków Klastra zaznaczył się szczególnie w czasie spotkań B2B oraz konferencji łączących naukę z praktyką. Spotkania  B2B organizowane przez Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny były skoncentrowane na tematach pozwalających na wykreowanie wspólnych działań biznesowych lub projektów. Szkoła Morska W Gdyni zorganizowała spotkanie nt. możliwości przygotowania operatorów nadzorujących statki autonomiczne. W Stoczni Nauta przewodnim tematem były przebudowy jednostek oraz innowacyjne statki i napędy. W Automatic Systems Engineering przedmiotem spotkania było bezpieczeństwo przemysłowe, bezpieczne technologie,  i projektowanie portów.

Hydromega zaprezentowała unikatowe urządzenia hydrauliczne na statki i dla portów oraz napędzane hydraulicznie lądowe pojazdy autonomiczne o przeznaczeniu cywilnym i wojskowym. Centrum Techniki Morskiej zaprezentowało laboratoria oraz innowacyjne systemy okrętowe i obrony wybrzeży i szlaków morskich. Cador Consulting omówił  nowoczesne systemy do projektowania przemysłowego produktów i procesów oparte na rozwiązaniach Simensa, a Impel Cyber zagadnienie cyberbezpieczeństwa. Tematem wiodącym w Zarządzie Morskiego Portu Gdynia były innowacje w portach morskich, a w Zarządzie Morskiego Portu Gdańsk – współpraca portu z nauką. Do udziału w obu ostatnich spotkaniach zaproszono również przedstawicieli morskiej Inteligentnej Specjalizacji Pomorza ISP1 (Technologie Offshore i Portowo-Logistyczne). 40 lat na polskim rynku kontenerowym było tematem wiodącym spotkania B2B w Bałtyckim Terminalu Kontenerowym.  Ostatnie spotkanie przed pandemią odbyło się w  DCT Gdańsk,  największym  terminalu kontenerowym  na Bałtyku.

Rozwój nauki odbywa się pod kierownictwem prof. Zdzisława Brodeckiego oraz Komitetu Nauk Kosmicznych PAN w Gdańsku, kierowanego przez prof. Edmunda Wittbrodta. W tym obszarze działalności niepodważalny jest wkład prof. Mirosławy Ostrowskiej i innych pracowników Instytutu Oceanologii PAN z Sopotu ze swoim bogatym doświadczeniem w wykorzystaniu technologii kosmicznych w badaniach morza. Niezwykle ważny jest tu również wkład kmdra prof. Grzegorza Krasnodębskiego z Akademii Marynarki Wojennej z zespołem oraz prof. Macieja Nyki z Wydziału Prawa Uniwersytetu Gdańskiego oraz dr. Pawła Chyca, dziekana Wydziału Prawa z Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu.  Ważne  miejsce w realnym transferze mają członkowie Klastra, przedstawiciele biznesu oraz startupy i studenckie koła naukowe. Unikatowy charakter, na skalę światową, ma działalność studenckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego w WSAiB, kierowanego przez Adama Labuhna.

Dotychczas odbyło się kilkanaście konferencji, sympozjów i seminariów, a ich tematyka dotyczyła perspektyw rozwoju nauk prawnych i ekonomicznych oraz oceanologii (organizator IO PAN), zastosowaniu  innowacyjnych technologii w portach, w tym technologii ICT oraz kosmicznych (WSAiB), statkom autonomicznym (PG), współpracy instytucjonalnej w zakresie rozwoju nauk prawnych i społecznych związanych morzem i kosmosem (UG). Interdyscyplinarny charakter miały również konferencje, w czasie których prezentowano wykorzystanie technologii kosmicznych w badaniach morza (IO PAN) oraz  wykorzystaniu dronów morskich  w badaniach i obronie morskiej (AMW).  We wrześniu br. planowana jest konferencja pt. Smart Port. Organizowana jest w WSAiB przez Baltic Sea & Space Cluster, Komitet Nauk Kosmicznych, oddział Gdański PAN pod patronatem Polskiej Agencji Kosmicznej (POLSA). W programie działań przewiduje się również konferencje poświęcone wykorzystaniu sztucznej inteligencji (PG), wykorzystaniu technologii satelitarnych w bezpieczeństwie morskim oraz badaniach oceanów i mórz (IO PAN).

Ważną cechą tych konferencji jest to, że materiały o nich są publikowane po angielsku, a okresowo ukazują się wydawnictwa zwarte. Ostatnie, z obszaru nauk prawnych, ekonomicznych i technicznych oraz filozofii kosmosu, zostało ocenione na 100 punktów. To dzisiaj pozycja wyjątkowa w dorobku polskiej nauki i efekt pracy naukowców działających w ramach Bałtyckiego Klastra Morskiego i Kosmicznego oraz Komisji Nauk Kosmicznych Gdańskiego Oddziału PAN.

Synergia nauki z praktyką zaowocowała kolejnymi projektami. To owoc wcześniejszej aktywności członków Klastra w projektach SMART PANEL (badania jakościowe i analizy na potrzeby Procesu Przedsiębiorczego Odkrywania) oraz SIEĆ OTWARTYCH INNOWACJI oraz udział członków Klastra w inteligentnych specjalizacjach Pomorza, a szczególnie w ISP1 (Technologie offshore i portowo-logistyczne) oraz ISP 2 (Technologie interaktywne w środowisku nasyconym informacyjnie).W ramach niedawno zakończonego projektu TENTacle (Capitalising on TEN-T core network corridors for prosperity, growth and cohesion), Klaster wspierał Miasto Gdynia oraz Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. w działaniach mających na celu zwiększenie zdolności interesariuszy do wykorzystania korzyści związanych z uruchomieniem korytarzy sieci bazowej TEN-T w Regionie Morza Bałtyckiego.

W projekcie ELMAR (Supporting South Baltic SMEs to enter the international supply chains & sales markets for boats & ships with electric propulsions) Klaster integruje grupy małych i średnich przedsiębiorstw oraz start-upów z regionu Morza Bałtyckiego w rozwoju i marketingu małych jednostek z napędem elektrycznym. Klaster włącza się w roli eksperta do analizy rynków zbytu. W projekcie ECOPRODIGI Klaster promuje rozwiązania informatyczne do nadzorowania i optymalizacji ruchu statków i ładunków opracowane przez partnerów projektu. ECOPRODIGI określa kierunki rozwoju informatyzacji w sektorze transportu morskiego. Projekt INTERMARE, w którym Klaster jest partnerem merytorycznym, ma za zadanie aktywizację międzynarodowej współpracy MSP działających w sektorze przemysłów morskich regionu Południowego Bałtyku. Jednym z rozwiązań ma być rozwój współpracy i integracja działań promocyjnych na rynkach międzynarodowych.

E-LASS (The European network for lightweight applications at sea) w którym Polski Klaster Morski działa od 2013 r. ma na celu integrację działań w rozwoju jednostek pływających z materiałów lekkich. Jest to płaszczyzna wymiany informacji i transferu wiedzy, w której uczestniczy około 200 podmiotów z 25 krajów, przedsiębiorstw, jednostek naukowych oraz organizacji zorientowanych na rozwój i wdrażanie innowacji. Komisja Europejska ma status obserwatora, a Polski Klaster Morski zajmuje się transferem wiedzy oraz promocją projektu na rynku polskim i rynkach międzynarodowych.

Nowe projekty stanowią rozwinięcie transferu wiedzy i  synergii nauki z praktyką. Ogólnym celem GALATEA (Horyzont 2020, INNSUP) jest rozwój nowych międzysektorowych i transgranicznych przemysłowych łańcuchów wartości. Mają one za zadanie wspieranie rozwoju innowacyjnych MŚP poprzez klastry. GALATEA koncentruje się rozwoju innowacji w kluczowych przemysłach morskich w Europie. Wspierane są firmy  rozwijające innowacje w stoczniach (smart shipyard, smart ships), portach (smart ports) oraz szeroko pojmowana ochroną środowiska morskiego. Kolejny projekt ma za zadanie wzmocnienie współpracy oraz transferu wiedzy i technologii w rozwoju statków elektrycznych i wspieranie innowacji w MŚP. Projekt będzie finansowany z EEA and Norway Grants Fund for Regional Cooperation. Wyjątkowo na czasie jest  projekt z programu Erasmus+, bo w jego ramach  rozwijać będziemy  umiejętności w wykorzystaniu narzędzi ICT w edukacji oficerów i marynarzy. „Transfer wiedzy to dzisiaj podstawowe narzędzie rozwoju i warunek niezbędny internacjonalizacji nauki i biznesu oraz wzrostu gospodarczego” – mówił Zdzisław Długosz, dyrektor Instytutu Badań nad Bezpieczeństwem w czasie zebrania Klastra.

Wizja i misja. Jednym z istotnych elementów promocji są publikacje konferencyjne w języku angielskim, które powstały z inicjatywy profesorów Brodeckiego i Grzybowskiego. Anna Kosińska na łamach LOG24 publikowała artykuły, w których obszernie cytowała członków klastra. Na łamach portalu „Głos Gdyni”, umieszczamy systematycznie publikacje nt.  gospodarki morskiej i naszej aktywności. Informacje o klastrze i członkach Klastra ukazały się również na łamach portalu „Blue Economy”.

Przewodniczący zarządu poinformował, że dzięki aktywności członków klastra strony internetowe klastra odwiedzane są od 200 do 600 razy dziennie. Dzięki temu, że klaster przekształcił się z Polskiego Klastra Morskiego w Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny jego pozycja międzynarodowa wzrosła. Następnie przewodniczący przedstawił wizję Klastra, która brzmi: Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny jest klastrem kluczowym w Europie Środkowej i Wschodniej,  aktywnym (jedynym) klastrem morskim i kosmicznym w Regionie Morza Bałtyckiego i Unii Europejskiej oraz na rynku globalnym. Prof. Brodecki nawiązał do misji i stwierdził, że „tą formułą przełamaliśmy tradycyjne podejście do integracji branż oraz nauki z praktyką, ponieważ my łączymy wiedzę z obszaru morskiego i kosmicznego”.

Następnie przedstawiono członkom Klastra wizję: Klaster wzmacnia pozycję konkurencyjną Polski Morskiej i polskich przemysłów kosmicznych oraz promuje polskie przemysły i usługi morskie i kosmiczne, polskie osiągnięcia naukowe i zapewnia transfer wiedzy w tych obszarach na rynku międzynarodowym. Do najważniejszych celów strategicznych zbieżnych ze statutem Zarząd Klastra zaliczył: Rozwój współpracy przedsiębiorstw, naukowców i administracji na rzecz gospodarki morskiej i kosmicznej; Uczestniczenie w kreowaniu trendów w światowej gospodarce sprzyjającej rozwojowi technologii morskich i kosmicznych; Transfer wiedzy w obszarze innowacji morskich i kosmicznych; Promowanie polskich przemysłów i usług morskich i kosmicznych.

Na zakończenie spotkania członkowie Klastra przyjęli plan działania na 2020 r. oraz strategię na 2030 r., w której Bałtycki Klaster Morski i Kosmiczny będzie koncentrował się na rozwoju wszystkich aspektów Pentagon Helix, a szczególnie na integracji nauki i biznesu w obszarze technologii morskich i kosmicznych, wspieraniu polskich przedsiębiorstw w internacjonalizacji i komercjalizacji ich produktów i usług.

Zdjęcia i zrzuty z ekranu: Marek Grzybowski

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl