Fot. Kazimierz Netka.
Magazyny wody deszczowej, czyli zbiorniki retencyjne, mogą uchronić nas przed stepowieniem i przed zalaniem
Wiatr wydmuchuje resztki wilgoci z gleby. Woda ucieka do morza. A rośliny cierpią z pragnienia. Lasy wyschły i boją się iskier. Taka jest obecnie sytuacja, jeśli chodzi o zapotrzebowanie na H20. Niebo skąpi suchej ziemi kropli deszczu – można powiedzieć, przypominając słowa piosenki „Pamelo, żegnaj” w wykonaniu Tercetu Egzotycznego. Odrobina wilgoci, która niedawno spadła z chmur, niewiele zmieni. O wodę musimy się troszczyć, pielęgnować ją, spowalniać zbyt szybką jej wędrówkę do morza.
Zapobieganie skutkom suszy, retencjonowanie czyli magazynowanie wody, to jedno z ważnych zadań Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Najnowsze wiadomości na ten temat przekazał nam Szymon Huptyś – rzecznik prasowy Ministerstwa Infrastruktury:
O działaniach Wód Polskich w ramach zwiększania retencji oraz o nowych możliwościach, jakie daje Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 w zakresie zapobiegania skutkom suszy i kształtowania zasobów wodnych mówił 30 marca 2022 r. wiceminister infrastruktury Marek Gróbarczyk.
W całej Polsce od kilku tygodni panuje bezwietrzna, bezdeszczowa i słoneczna pogoda. Wysokie temperatury, zwiększone parowanie i brak opadów doprowadziły do obniżenia poziomu wód w rzekach i spadku wilgotności w wierzchnich warstwach gleby poniżej 30 proc. w centrum i na zachodzie kraju.
– Po ciepłej i niemal bezśnieżnej zimie pojawiają się pierwsze sygnały nasilającej się suszy, która powoduje problemy w rolnictwie. W trosce o zasoby wodne prowadzimy kompleksowe działania zwiększające retencję wodną – powiedział wiceminister infrastruktury Marek Gróbarczyk.
Działania Wód Polskich w ramach zwiększania retencji
Opracowane przez Wody Polskie założenia do Programu Kształtowania Zasobów Wodnych (zPKZW) mają na celu redukcję skutków suszy, zwłaszcza na terenach rolniczych. Wdrażane są systematycznie od 2020 r., z perspektywą do roku 2025. Obecny budżet wieloletni obliczony narastająco od 2020 r. wynosi ok. 162 mln zł.
Rezultatem wdrożenia zPKZW jest budowa, odbudowa lub remont urządzeń wodnych w celu zatrzymywania wody w miejscu, gdzie jest on potrzebna. Działania przynoszą wymierny, niemal natychmiastowy efekt w postaci magazynowania wody w praktycznie każdej zlewni w kraju.
Od 2020 r. dzięki realizacji 15 zadań o charakterze inwestycyjnym i 167 zadań o charakterze utrzymaniowym na 640 urządzeniach wodnych zretencjonowano dodatkowo 46 mln m3 wody, co pozwoliło nawodnić obszar 37 tys. ha, w tym 34 tys. ha gruntów rolnych.
W ramach zPKZW zaplanowano realizację 52 zadań o charakterze inwestycyjnym i 284 zadań o charakterze utrzymaniowym na ponad 1000 urządzeń wodnych. Wdrożenie działań pozwoli zretencjonować dodatkowo 54 mln m3 wody, zwiększając poziom retencji korytowej do ponad 156 mln m3 wody. Pozwoli to nawodnić 62 tys. ha gruntów będących w zasięgu oddziaływania urządzeń wodnych.
W sprawie retencji korytowej odbyło się już ponad 1200 spotkań z przedstawicielami m.in. samorządów, spółek wodnych i rolników w ramach lokalnych partnerstw ds. wody. W zakresie współpracy, dotyczącej m.in. kształtowania zasobów wodnych zawarto blisko 90 porozumień finansowych na kwotę ponad 10 mln zł, a także blisko 50 porozumień rzeczowych.
Planowane działania w zakresie kształtowania zasobów wodnych: Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2014-2020
Komisja Europejska zaakceptowała strategiczną zmianę PROW, która rozszerzyła wsparcie dla operacji „Zarządzanie zasobami wodnymi”, które będzie przyznawane w ramach „Wsparcia na inwestycje związane z rozwojem, modernizacją i dostosowywaniem rolnictwa i leśnictwa”. Beneficjentem są Wody Polskie, które we współpracy z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi będą realizować zadania związane z budową lub przebudową urządzeń piętrzących w celu zwiększenia retencji korytowej w zlewniach rolniczych. W ramach środków z PROW zaplanowano realizację 196 zadań inwestycyjnych do 2025 r. Ich szacunkowa wartość to ok. 590 mln zł. Zgodnie z harmonogramem pierwsze nabory mogą zostać ogłoszone w drugim kwartale 2022 r. Limit środków dostępnych dla PGW WP wynosi ok. 215 mln euro – poinformował Szymon Huptyś – rzecznik prasowy Ministerstwa Infrastruktury.
Jak przedstawia się retencjonowanie wody w Pomorskiem? Na szeroką skale proces ten realizują Lasy Państwowe.
O retencji informuje też Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, na stronie internetowej https://www.wody.gov.pl/mala-retencja/na-czym-polega-mala-retencja .
Stolica województwa pomorskiego, w „Strategii rozwoju miasta Gdańsk 2030 Plus”, przewiduje w Celu strategicznym „Zielone Miasto” zwiększenie pojemności zbiorników retencyjnych i miejskiej zieleni retencyjnej z poziomu 0,76 mln m³ do 1 mln m³.
Susza daje się we znaki i jeszcze długo tak będzie. Okresy suszy przerywane są obfitymi opadami, powodującymi, zwłaszcza w miastach powodzie „błyskawiczne”. Woda podczas tych „flash floods” szybko ucieka, ale zdąży zalać ulice, piwnice w domach, podtopić osiedla. Niewiele tej wody wsiąka w grunt, więc rośliny mają z niej niewielki pożytek.
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl