Na zdjęciu: Prezes zarządu Geotermii Poddębice, Anna Karska, przedstawia działanie tamtejszych urządzeń geotermalnych, uczestnikom wizyty poznawczej, zorganizowanej przez NFOŚiGW. Fot. Kazimierz Netka.

Polska bardziej zdecydowanie sięgnie po gorące wody znajdujące się głęboko w ziemi

70 mln zł dla samorządów lub ich związków przeznaczy Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na przedsięwzięcia w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż wód termalnych. Nabór w ramach drugiego konkursu programu priorytetowego „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” zacznie się na początku przyszłego roku; potrwa od 3 stycznia do 30 czerwca 2022 roku – napisano w komunikacie, nadesłanym przez Wydział Promocji i Komunikacji Społecznej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz przez Wydział Komunikacji Medialnej, Departament Edukacji i Komunikacji Ministerstwa Klimatu i Środowiska:

Program priorytetowy „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” dotyczy geotermii, tj. wsparcia wykonania pierwszego otworu badawczego, służącego rozpoznaniu pod kątem efektywnego wykorzystania wód termalnych w Polsce.

– Potrzebujemy rozwoju OZE w Polsce, a w szczególności rozwoju geotermii, jako naszego naturalnego, rodzimego zasobu. Niemal połowa obszaru Polski zawiera potencjał geotermalny i trzeba go uruchomić, rozpoczynając od przeprowadzenia prac poszukiwawczo – rozpoznawczych, czyli wykonania odwiertu badawczego – temu służyć będzie ogłaszany dziś program. Do poszukiwań nadaje się dość szeroki obszar zbadany już wstępnie pod kątem zagospodarowania gorących wód – to Podhale oraz pas ciągnący się od Szczecina aż po Góry Świętokrzyskie – musimy umiejętnie zewidencjonować, a zaraz potem wykorzystać ten potencjał – podkreśla dr Piotr Dziadzio, wiceminister klimatu i środowiska, Główny Geolog Kraju. Polityka energetyczna Polski do 2040 r. przewiduje stopniowy wzrost znaczenia geotermii szczególnie w ciepłownictwie systemowym. To jest „czysta energia” niezależna od warunków pogodowych, równomierna w skali roku – co bardzo cenne. Eksploatacja geotermii wiąże się także z eliminowaniem emisji szkodliwych substancji do atmosfery, a to jest dla nas szczególnie ważne przy intensywnych staraniach o czyste powietrze – dodaje wiceminister Dziadzio.

Główne założenia programu „Udostępnianie wód termalnych w Polsce” to:

– racjonalne wydatkowanie środków dzięki realizacji przedsięwzięć, dla których prawdopodobieństwo rozpoznania i udokumentowania złóż wód termalnych będzie jak największe,

– przejrzyste kryteria oceny wniosków przez Głównego Geologa Kraju,

– zmniejszenie komplikacji towarzyszących przygotowywaniu projektów robót geologicznych, poprzez wskazanie w programie szczegółowych wytycznych do ich przygotowania,

– lepsze efekty w zakresie rozwoju geotermii, przy mniejszych nakładach finansowych i mniejszym ryzyku udostępnienia zasobów wód termalnych.

Po rozstrzygnięciu I konkursu program został zmieniony, w szczególności w zakresie załączników. Jako główną zmianę, należy wykazać wykluczenie możliwości dofinansowania otworów głębszych niż 3 500 m. Przed złożeniem wniosku o dofinansowanie niezbędne jest zatem dokładne zapoznanie się z aktualną treścią programu, co pozwoli na wyeliminowanie błędów w składanych wnioskach.

Źródło ilustracji: Urząd Miasta Sieradza.

Zainteresowane samorządy, po przygotowaniu wniosków, mogą je składać za pośrednictwem Generatora Wniosków o Dofinansowanie („GWD”), dostępnego na stronie internetowej NFOŚiGW. Tak jak odbywało się to w pierwszym konkursie, tak i obecnie, złożone przez samorządy aplikacje będą oceniane w oparciu o kryteria dostępu oraz kryteria jakościowe dopuszczające – wyszczególnione w programie priorytetowym – i zgodnie z wytycznymi określonymi w Regulaminie konkursu. Należy zwrócić uwagę, że jednym z kryteriów dopuszczających jest ocena zasadności realizacji przedsięwzięcia dokonywana przez ministra właściwego tj. Ministra Klimatu i Środowiska (od której nie przysługuje odwołanie). Po ocenie wniosków, w ramach dostępnej alokacji środków, stworzona zostanie lista rankingowa wniosków, która stanowić będzie podstawę do udzielenia
i zatwierdzenia dofinansowania przez organy NFOŚiGW. Po podjęciu decyzji przez organy NFOŚiGW podpisywana będzie umowa o dofinansowanie, stanowiąca podstawę do realizacji przedsięwzięcia.

– Jak już wiemy, przedsięwzięcia geotermalne, w szczególności w zakresie wykonania dubletu otworów pozwalających na zamknięcie pętli grzewczej są dość kosztowne, ale stanowią m.in. zeroemisyjne źródło ciepła, co z punktu widzenia ochrony środowiska czyni je bardzo atrakcyjnymi. Stąd też decyzja o kontynuacji programu. Jego druga odsłona pozwoli nam we współpracy z beneficjentami zrealizować kolejny cykl inwestycji, które będą przynosić zyski ekonomiczne i ekologiczne w długim horyzoncie czasowym zarówno dla gospodarki krajowej, jak i na szczeblu lokalnym. Przy wysokiej temperaturze wody i wydajności uzyskamy potencjalną możliwość zeroemisyjnej produkcji energii elektrycznej, natomiast wody o niższej temperaturze mogą być wykorzystywane z powodzeniem w ciepłownictwie – podkreśla Maciej Chorowski, prezes NFOŚiGW.

– Obserwujemy projekty naszych beneficjentów, którzy skorzystali z pomocy finansowej w poprzednich wydaniach programów geotermalnych. Wykorzystujemy doświadczenia i razem
z Ministerstwem Klimatu i Środowiska staramy się udoskonalać ofertę finansowania, tak aby beneficjenci bezpiecznie i efektywnie mogli z niego korzystać. W uruchamianym naborze wdrożyliśmy dodatkowo możliwość sporządzenia przez ekspertów PIG-PIB wstępnej, bezpłatnej opinii dla samorządowców na temat występowania i możliwości zagospodarowania wód termalnych we wskazanej lokalizacji. Pozwoli to m.in. samorządom podjąć decyzję podpartą danymi czy wnioskować o dofinansowanie do NFOŚiGW, czy też nie wnioskować, a to oznacza niższe ryzyko ponoszenia kosztów na przygotowanie projektu robót geologicznych – dodaje wiceprezes Bąk.

– Chcemy wspierać tego typu działania także dlatego, że wiele podobnych, już sfinansowanych przez NFOŚiGW inwestycji  przyniosło wymierne efekty. Kapitalnie funkcjonują m.in. Geotermia Podhalańska, Geotermia Pyrzycka i wiele innych, w tym kompleks rekreacyjno-uzdrowiskowy w Bukowinie Tatrzańskiej. Wszystkie te przedsięwzięcia zostały rozpoczęte od odwiertów poszukiwawczo-rozpoznawczych – podkreśla z kolei wiceprezes NFOŚiGW Artur Michalski. – Warto pamiętać, że wraz z dzisiejszym ogłoszeniem, Narodowy Fundusz będzie oferował dwa programy rozwoju krajowej geotermii. Oprócz programu Udostępnianie Wód Termalnych w Polsce dedykowanego samorządom, proponujemy również program priorytetowy Polska Geotermia Plus z pulą 600 mln zł, który jest przeznaczony nie tylko dla podmiotów samorządowych ale dla wszystkich przedsiębiorców. Warto również wspomnieć, że dla bardziej dynamicznego rozwoju geotermii powołaliśmy przedsiębiorstwo Geotermia Polska sp. z o.o. i zapraszamy do współpracy z nim wszystkich zainteresowanych.

Ogłoszenie o konkursie w ramach programu priorytetowego „Udostępnianie wód termalnych w Polsce”, przedmiotowy program priorytetowy, Regulamin konkursu o dofinansowanie przedsięwzięć ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu oraz Lista wymaganych załączników do wniosku o dofinansowanie, a także inne wytyczne merytoryczne dostępne są pod adresem: https://www.gov.pl/web/nfosigw/ogloszenie-o-konkursie

Na stronie internetowej NFOŚiGW, pod adresem https://www.gov.pl/web/nfosigw/ogloszenie-o-konkursie, znajdują się także 2 ważne komunikaty dla wnioskodawców:

Komunikat 1. Wody termalne dla samorządów – informujący o możliwości sporządzenia przez ekspertów PIG-PIB wstępnej, bezpłatnej opinii na temat występowania i możliwości zagospodarowania wód termalnych we wskazanej lokalizacji,

Komunikat 2. Wariantowość projektów robót geologicznych – informujący, że w przypadku wniosków, w których założona będzie wariantowość w zakresie przeznaczonego do ujęcia poziomu wodonośnego, pozycja na liście rankingowej będzie zależała od najniżej ocenionego wariantu.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest liderem we wdrażaniu programów zmieniających na lepsze jakość życia w Polsce. Od ponad 30 lat inicjuje i wspiera działania na rzecz środowiska i transformacji energetycznej. Podległa Ministerstwu Klimatu i Środowiska instytucja finansuje i współfinansuje przedsięwzięcia proekologiczne. Na ten cel przeznaczyła już 270 mld zł, z czego prawie 2/3 to środki własne. Z jej wsparcia korzystają zarówno przedsiębiorcy, samorządy i administracja państwowa, jak i uczelnie, organizacje pozarządowe i osoby prywatne – wynika z informacji, przekazanych nam przez Wydział Promocji i Komunikacji Społecznej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz przez Wydział Komunikacji Medialnej, Departament Edukacji i Komunikacji Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Przykładem dobrego wykorzystywania podziemnej wody gorącej może być system wdrożony w mieście Poddębice. Tam, wykonany na przełomie lat 2009/2010 otwór sięgnął głębokości 2 101 metrów. Z tego poziomu uzyskano wodę termalną o temperaturze plus 71 ºC. Wydajność wyniosła od 116 (tyle wypływało samoczynnie na powierzchnię Ziemi) do 300 (tyle udaje się uzyskać przy wspomaganiu samowypływu pompami) metrów sześciennych na godzinę. Mineralizacja tej wody sięga 0,442g/l, a jej charakter chemiczny określono jako: wodorowęglanowo-sodowo-krzemionkowo-wapniowy, hipertermalny – wynika z informacji, które uzyskaliśmy podczas wizyty studyjnej, zorganizowanej przez NFOŚiGW w 2018 roku.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl