Na zdjęciu: Konferencja podczas Transport Week w marcu 2016 roku, w Sopocie. Fot. Kazimierz Netka.

Polskie rzeki mają być takie, jakie ma Europa zachodnia…

21 lat po ustanowieniu układu AGN przez Organizację Narodów Zjednoczonych, przystąpiliśmy do tego międzynarodowego przedsięwzięcia – wykorzystywania europejskich rzek do transportu wodnego.

Akt ratyfikacji Europejskiego porozumienia o głównych śródlądowych drogach wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN) prezydent Andrzej Duda podpisał 06 marca 2017 roku w Pałacu Prezydenckim w Warszawie, w obecności m.in. Marka Gróbarczyka, ministra gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej, kierownictwa resortu, przedstawicieli Kancelarii Prezydenta i kancelarii premier polskiego rządu, środowisk żeglugi śródlądowej i całej gospodarki morskiej a także szkolnictwa branżowego różnych szczebli – czytamy na stronie internetowej https://mgm.gov.pl – Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Tam też podano wypowiedzi uczestników uroczystości:

Na zdjęciu: Przemawia Andrzej Duda – prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Fot. z Archiwum Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

– Bardzo się cieszę Panie Ministrze, że po wielu przygotowaniach i rozmowach mogliśmy dokonać ratyfikacji tego niezwykle ważnego porozumienia – powiedział prezydent Andrzej Duda kierując pierwsze słowa do ministra Marka Gróbarczyka. – To porozumienia ma nas wprowadzać do europejskiej wspólnoty transportu wodnego. Zostało zawarte w 1996 w Genewie pod auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych przez 18 państw europejskich, po części należących do Unii Europejskiej, po części nie, ale kiedy spojrzymy na mapę tych państw to jasno i wyraźnie zobaczymy, że ono wpisuje się w pewnym sensie także w naszą dzisiejszą niezwykle ważną dla nas koncepcję rozwoju współpracy państw Trójmorza, leżących pomiędzy Morzem Bałtyckim, Adriatykiem, Morzem Czarnym.
Pan prezydent podkreślił, że uruchomienie żeglugi na szlakach E30, E40 i E70 włączy nas w międzynarodowe korytarze niezwykle istotne z punktu widzenia transportu europejskiego.
– To jest rzeczywiście wielka inwestycja – kontynuował gospodarz Pałacu Prezydenckiego. – Dzisiaj transportu wodnego w Polsce w zasadzie nie ma. Transport rzeczny jest tańszy niż transport drogowy, a przede wszystkim nieporównywanie bardziej ekologiczny, jest transportem przyszłości. To wielkie zadanie, które wiąże się z wielkimi inwestycjami. To jest przejście do innej ligi jeśli chodzi o transport.
Marek Gróbarczyk w imieniu resortu podziękował Panu Prezydentowi za podjęcie tej inicjatywy i dokończenie jej podpisaniem aktu ratyfikacji.

Na zdjęciu: Przemawia Marek Gróbarczyk – minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. Fot. z Archiwum Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.

– Nasz rząd założył sobie jako priorytet odbudowę wodnych dróg śródlądowej i włączenie ich w system europejski – przypomniał minister gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej. – Przyjęliśmy w zeszłym roku założenia do strategii. Kolejnym ważnym elementem tego planu było ratyfikowanie konwencji, aby stać się pełnoprawnym członkiem TENT. Ale to dopiero początek drogi. Przed nami niezwykle istotny okres zbudowania całego projektu, przygotowania raportów oddziaływania na środowisko, studiów wykonalności, by rozpocząć realizację, budowę wodnych dróg śródlądowych.
Minister podkreślał ogromne znaczenie Konwencji AGN.
– Jest to zobowiązanie na przyszłość – tłumaczył. – Już żaden inny rząd w przyszłości nie będzie mógł odstąpić od realizacji tych inwestycji. Przyjmujemy na siebie nieodwracalne zobowiązanie realizacji tego przedsięwzięcia, niezwykle istotnego dla gospodarki naszego kraju, determinującego jego rozwój.
Minister zwrócił też uwagę na młodzież, obecnych przy podpisaniu aktu ratyfikacyjnego uczniów Technikum Żeglugi Śródlądowej z Kędzierzyna Koźla i Nakła nad Notecią.
– Te szkoły ze swoją historią mają niezwykle duży wpływ na rozwój żeglugi śródlądowej – podkreślił szef resortu. – To szkolnictwo odbudowujemy, tworzymy nowe zawody, przywracamy atrakcyjność tych zawodów. Odbudową żeglugi zapewniamy przyszłość temu pokoleniu, które stanie się częścią naszej gospodarki, będzie ją kształtować.

Konwencja AGN
Europejskie porozumienie o głównych śródlądowych drogach wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN) zostało sporządzone w Genewie w dniu 19 stycznia 1996 r. pod auspicjami Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych. Porozumienie AGN podpisało 17 państw, są to: Austria, Chorwacja, Finlandia, Federacja Rosyjska, Francja, Grecja, Litwa, Luksemburg, Niemcy, Holandia, Republika Czeska, Republika Mołdawii, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Węgry i Włochy.
Natomiast obecnie 18 państw jest Stronami Porozumienia, są to: Austria, Białoruś, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Federacja Rosyjska, Litwa, Luksemburg, Holandia, Republika Czeska, Republika Mołdawii, Rumunia, Serbia, Słowacja, Szwajcaria, Ukraina, Węgry i Włochy.

Cel
Porozumienie AGN ma na celu przede wszystkim rozwój międzynarodowego transportu na śródlądowych drogach wodnych w Europie. Sieć ujęta w Porozumieniu AGN podzielona jest na dziewięć głównych wodnych ciągów transportowych o długości ponad 27 tys. km, które łączą porty ponad 37 krajów europejskich.
Na terytorium Polski, znajdują się odcinki trzech głównych międzynarodowych, śródlądowych szlaków wodnych, tj.:
1. Droga wodna E30 – przebiegająca Odrzańską Drogą Wodną, łączącą Morze Bałtyckie w Świnoujściu z Dunajem w Bratysławie.
2. Droga wodna E40 – łącząca Morze Bałtyckie od Gdańska z Morzem Czarnym w Odessie.
3. Droga Wodna E70 – łącząca Odrę z Zalewem Wiślanym i stanowiąca część europejskiego szlaku komunikacyjnego wschód-zachód łączącego Kłajpedę z Rotterdamem.

Na ilustracji: Polskie szlaki wodne zaliczone do systemu AGN. Źródło: Global Compact Poland.

Wykaz śródlądowych dróg wodnych określonych w Porozumieniu jest spójny z postanowieniami zawartymi w przyjętych uchwałą Rady Ministrów z dnia 14 czerwca 2016 r. – w „Założeniach do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą do roku 2030”.
Realizacja Porozumienia AGN.
Aktualnie wymienione w AGN drogi wodne na terenie Polski, z wyjątkiem krótkich odcinków na dolnej Odrze i dolnej Wiśle, nie spełniają minimalnych międzynarodowych warunków żeglowności określonych przez Porozumienie. W związku z powyższym Polska jako członek Porozumienia zobowiązuje się do zapewnienia na objętych Porozumieniem drogach wodnych warunków nawigacyjnych spełniających kryteria właściwe dla śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym, tzw. klasy „E” odpowiadającej co najmniej IV klasie żeglowności.
Szacunkowe koszty przystosowania polskich śródlądowych dróg wodnych do standardów określonych w AGN przedstawiają się następująco:
• Odrzańska Droga Wodna (z D-O-L i Kanałem Śląskim) – 30,7 mld zł.
• Kaskada Wisły na odcinku Warszawa – Gdańsk – 31,5 mld zł.
• Połączenie Odra – Wisła – 6,5 mld zł.
• Połączenie Wisła – Brześć – 8,1 mld zł.
Porozumienie AGN zobowiązuje Polskę do dostosowania głównych dróg wodnych do co najmniej IV klasy żeglowności. Klasy niższe nie uprawniają do korzystania ze środków TEN-T (transeuropejskie korytarze transportowe UE). Aby skorzystać z unijnych funduszy TEN-T, nasze główne drogi wodne muszą mieć parametry właśnie IV klasy żeglowności (głębokość tranzytowa na szlaku minimum 2,5 m).

Na ilustracji: Europejskie szlaki wodne zaliczone do systemu AGN. Źródło: Global Compact Poland.

Oto droga dochodzenia do ratyfikacji:

Europejskie Porozumienie w Sprawie Głównych Śródlądowych Dróg Wodnych o Międzynarodowym Znaczeniu (Konwencja AGN), zawarte zostało w Genewie w 1996 roku – na posiedzeniu Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Przez 20 lat wykazywaliśmy tym układem niewielkie zainteresowanie. O tym, że Polska przystąpi do AGN – poinformowano rok temu, w Sopocie – podczas konferencji „Europejskie korytarze transportowe szansą na rozwój polskiej gospodarki i większą integrację z rynkami wschodniej i zachodniej Europy – wyzwania i potrzeby”, zorganizowanej przez Biuro Inicjatywy Sekretarza Generalnego ONZ Global Compact w Polsce. Konferencja odbyła się w ramach 6. edycji międzynarodowego Transport Week, zorganizowanego w Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w Sopocie, 8 – 10 marca ubiegłego roku.

Na zdjęciu: Konferencja podczas Transport Week w marcu 2016 roku, w Sopocie. Fot. Kazimierz Netka

Wkrótce potem rozpoczęły się przygotowania do uchwalenia przez Sejm odpowiedniego aktu prawnego.
Ważnym wydarzeniem dla przyszłej rozbudowy lub modernizacji śródlądowych dróg w Polsce było przyjęcie przez rząd 14 czerwca 2016 r. Założeń do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016 – 2020 z perspektywą do roku 2030. Efektem tego było uchwalenie odpowiedniego aktu prawnego przez polski parlament: Ustawy o ratyfikacji europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN). Andrzej Duda, prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 23 stycznia br. podpisał ustawę o ratyfikacji Europejskiego porozumienia w sprawie głównych śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN), sporządzonego w Genewie dnia 19 stycznia 1996 roku – przypomniał wówczas Jerzy Materna – sekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. – Zakończony proces legislacyjny oraz publikacja ustawy umożliwi dokonanie aktu ratyfikacji i w konsekwencji przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Porozumienia AGN.
Wspomniana ustawa została opublikowana 31 stycznia 2017 r. w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i weszła w życie 15 lutego 2017 roku.
Ratyfikacja Konwencji AGN wynika przede wszystkim z przyjętej przez polski rząd strategii dotyczącej przywrócenia żeglowności na polskich rzekach. Priorytetowy charakter rozwoju sektora żeglugi śródlądowej został wskazany również w exposé premier Beaty Szydło, jako jeden z celów Rządu RP – konsekwentnie realizowany przez Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.
– Realizując tę strategię już w momencie powołania naszego resortu przystąpiliśmy do działań mających na celu rozwój żeglugi śródlądowej, w szczególności odbudowy polskich dróg wodnych – podkreślał minister Jerzy Materna. – Pierwszym, istotnym krokiem dla przyszłej rozbudowy lub modernizacji śródlądowych dróg w Polsce było przyjęcie przez rząd 14 czerwca 2016 r. Założeń do planów rozwoju śródlądowych dróg wodnych w Polsce na lata 2016-2020 z perspektywą do roku 2030, czyli strategicznego dokumentu określającego niezbędne działania w zakresie rozwoju transportu wodnego śródlądowego w Polsce – informowało wówczas Biuro Prasowe Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej.
W poniedziałek, 06 marca 2017 roku, staliśmy się pełnoprawnymi udziałowcami AGN – gdy prezydent RP Andrzej Duda podpisał akt ratyfikacyjny dotyczący Europejskiego porozumienia dotyczącego głównych śródlądowych drogach wodnych o znaczeniu międzynarodowym (AGN). Uroczystość, w której na zaproszenie Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej uczestniczył Dariusz Drelich – wojewoda pomorski, odbyła się w Pałacu Prezydenckim – informuje Biuro Prasowe Wojewody Pomorskiego.
Porozumienie AGN ma na celu rozwój międzynarodowego transportu na śródlądowych drogach wodnych w Europie. Sieć ujęta w Porozumieniu AGN podzielona jest na dziewięć głównych wodnych ciągów transportowych o długości ponad 27 tys. km, które łączą porty ponad 37 krajów europejskich.
Porozumienie wskazuje również dziesięć lokalizacji portów śródlądowych o międzynarodowym znaczeniu: Świnoujście, Szczecin, Kostrzyn, Wrocław, Koźle, Gliwice, Gdańsk, Bydgoszcz, Warszawa, Elbląg.
Przypomnijmy pełną nazwę: Europejskie Porozumienie w sprawie Głównych Śródlądowych Dróg Wodnych o Międzynarodowym Znaczeniu (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance). Skrót AGN pochodzi od francuskiej nazwy tego układu ONZ: Accord Européen Sur Les Grandes Voies Navigables – AGN).
Pieniądze na czynienie z rzek dróg dla statków mają pochodzić z unijnego instrumentu finansowego CEF – Connecting Europe Facility. Polska nazwa tego źródła finansowania brzmi: „Łącząc Europę”.

Kazimierz Netka