Fot. Kazimierz Netka.
Naukowcy potrafią rozpoznać zagrożenia i wskazywać sposoby wyjścia z opresji
Jan Heweliusz – słynny na cały świat gdański astronom, żył w XVII wieku. Dzisiaj, to On honoruje współczesnych naukowców. Oczywiście, nagrody przyznawane są przez specjalne kapituły, ale nagrody są imienia owego słynnego badacza Wszechświata.
W poniedziałek, 29 stycznia 2024 roku, nagrody te – zwane też Gdańskimi Noblami – przyznano po raz 36. Uroczystość odbyła się w Sali Wielkiej Wety Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku. Ceremonii honorowania współczesnych uczonych przyglądali się polscy monarchowie, oczywiście, spoglądając z portretów na tę niezwykłą uroczystość, której głównymi bohaterami byli: prof. dr hab. Hanna Mazur-Marzec – doceniona za identyfikację metabolitów mikroorganizmów i określenie ich znaczenia środowiskowego oraz potencjału biotechnologicznego i medycznego oraz prof. dr hab. Artur Blaim – uhonorowany za badania konstrukcji i sposobów funkcjonowania utopijnych modeli świata w literaturze, kulturze i życiu społecznym.
Nadanie corocznych nagród z odbyło się w obecności przedstawicieli Senatu RP, samorządu, świata nauki, Muzeum Gdańska, studentów. Uroczystość prowadził aktor Konrad Mielnik.
Fot. Kazimierz Netka.
Powitani zostali m.in.: Aleksandra Dulkiewicz – prezydent Gdańska; Bogdan Borusewicz – senator RP; radni oraz Andrzej Stelmasiewicz – szef Komisji Kultury i Promocji Rady Miasta Gdańska; prof. Edyta Szurowska – prorektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego;
Fot. Kazimierz Netka.
prof. Wiesław Laskowski – prorektor Uniwersytetu Gdańskiego; zespół z Akademii Muzycznej: prof. Andrzej Wojciechowski i prof. Paweł Zagańczyk, a także prof. Paweł Kukliński– prorektor Akademii Muzycznej; prof. Sławomir Milewski – prorektor Politechniki Gdańskiej; byli rektorzy Uniwersytetu Gdańskiego i jednocześnie Laureaci Nagrody Heweliusza w poprzednich edycjach: prof. Zbigniew Grzonka i prof. Marcin Pliński; prof. Waldemar Ossowski – dyrektor Muzeum Gdańska; członkowie kapituły, z przewodniczącymi na czele: prof. Jerzy Błażejowski, prof. Grzegorz Węgrzyn; przedstawiciel gdańskich uczelni środowisk naukowych, laureaci poprzednich edycji Nagrody Heweliusza i zdobywcy tej Nagrody podczas przyszłych edycji.
Fot. Kazimierz Netka.
O szczegółach wydarzenia poinformowała nas Marta Formella z Biura Prasowego Urzędu Miejskiego w Gdańsku:
Wybitni naukowcy otrzymali gdańskie Noble
Dzień po rocznicy urodzin gdańskiego astronoma, po raz 36. wręczono Nagrody Naukowe Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza. Podczas uroczystości w Ratuszu Głównego Miasta wyróżnienia za wybitne osiągnięcia naukowe odebrali: prof. dr hab. Hanna Mazur-Marzec, doceniona za identyfikację metabolitów mikroorganizmów i określenie ich znaczenia środowiskowego oraz potencjału biotechnologicznego i medycznego oraz prof. dr hab. Artur Blaim, uhonorowany za badania konstrukcji i sposobów funkcjonowania utopijnych modeli świata w literaturze, kulturze i życiu społecznym.
Fot. Kazimierz Netka.
– Nisko chylę czoło z wdzięcznością i szacunkiem przed wszystkimi ludźmi gdańskiej nauki – ich talentami, pracą i osiągnięciami – mówiła podczas uroczystości wręczenia Nagród prezydent Aleksandra Dulkiewicz. – Jan Heweliusz, patron gdańskiego Nobla nauki, badał niebo wraz ze swoją żoną, Elżbietą Koopman. Wiedziona tym przykładem, pragnę przekazać dziś wyrazy wdzięczności dla rodzin i bliskich nagrodzonych naukowców. Macie Państwo swój wkład w ich sukces. Życzę Państwu, dziś nagradzanym, aby chwała i satysfakcja, takie jak dziś, zdarzały się Państwu znacznie częściej niż raz w roku. Życzę wielu owocnych projektów i międzynarodowych partnerstw. Niech studenci i doktoranci z entuzjazmem czerpią z Waszych doświadczeń i dokonań. A wszystkim nam życzę nakładów na naukę wystarczająco wysokich, aby naukowcy mogli w spokoju i dobrostanie czynić nasze życie lepszym i piękniejszym.
Fot. Kazimierz Netka.
Nagrody za wybitne osiągnięcia naukowe
Nagroda Naukowa przyznawana jest przez prezydenta Gdańska na wniosek dwóch kapituł, którym przewodniczą: prezes Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku (w dziedzinie nauk ścisłych oraz przyrodniczych) oraz prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych). W skład kapituły nagrody wchodzą także rektorzy państwowych wyższych uczelni w Gdańsku, przedstawiciel prezydenta Gdańska, dotychczasowi laureaci nagrody oraz przedstawiciel gdańskich niepublicznych uczelni wyższych.
Kategoria nauk ścisłych i przyrodniczych
W kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych uhonorowana została prof. dr hab. Hanna Mazur-Marzec, doceniona za identyfikację metabolitów mikroorganizmów i określenie ich znaczenia środowiskowego oraz potencjału biotechnologicznego i medycznego.
Laudację wygłosił prof. dr hab. Grzegorz Węgrzyn, przewodniczący kapituły w kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych, prezes Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku:
Fot. Kazimierz Netka.
– Pani prof. dr hab. Hanna Mazur-Marzec niemal całą swoją aktywność naukową związała z Trójmiastem. Głównym obiektem jej badań są cyjanobakterie, grupa mikroorganizmów znanych także pod nazwą sinice. Te powszechnie znane z powodowania tzw. zakwitów wody, fotosyntetyzujące (samożywne) organizmy odgrywają ogromną rolę w środowisku, a ponadto produkują wiele niezwykłych i niesłychanie ciekawych związków organicznych. Badania nad nimi mają znaczenie nie tylko poznawcze ale także są bardzo ważne z praktycznego punktu widzenia. Z jednej strony, produkowane przez sinice związki mogą być silnymi toksynami, zagrażającymi zdrowiu człowieka, szczególnie gdy występują w środowisku w większych stężeniach, jak na przykład podczas zakwitów. Z drugiej strony, niektóre wytwarzane przez te mikroorganizmy substancje mają aktywności przeciwnowotworowe, antybiotyczne i przeciwwirusowe, co powoduje zainteresowanie nimi jako potencjalnymi nowymi lekami – mówił podczas wygłaszania laudacji prof. dr hab. Grzegorz Węgrzyn, przewodniczący kapituły w kategorii nauk przyrodniczych i ścisłych, prezes Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku. – Wyniki badań Pani prof. Hanny Mazur-Marzec zostały dotychczas opublikowane w ponad 120 artykułach naukowych, które ukazały się w renomowanych międzynarodowych czasopismach naukowych. Wszyscy możemy być dumni, że mamy w swoim gronie tak znakomitą uczoną jak Pani prof. Hanna Mazur-Marzec, której osiągnięcia naukowe znane są i cenione na całym Świecie, a która swoją postawą w pełni zasługuje na miano osoby wybitnej
Fot. Kazimierz Netka.
Kategoria nauk humanistycznych i społecznych
W kategorii nauk humanistycznych i społecznych Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza trafiła do prof. dr. hab. Artura Blaima, za badania konstrukcji i sposobów funkcjonowania utopijnych modeli świata w literaturze, kulturze i życiu społecznym.
Laudację wygłosił prof. dr hab. Jerzy Błażejowski, przewodniczący kapituły w kategorii nauk humanistycznych i społecznych, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego:
Fot. Kazimierz Netka.
– Zainteresowania naukowe prof. Artura Blaima mieszczą się w problematyce utopii w literaturze, kulturze i życiu społecznym. Ranga i znaczenie tej problematyki nieustannie rośnie od opublikowania w 1516 roku dzieła Thomasa More’a znanego jako „Utopia” oraz pojawienia się w XVIII wieku przeciwstawnych idei dystopii, o czym świadczą powstałe w późniejszym okresie traktaty filozoficzne i polityczne, dzieła klasyki literackiej, czy współczesne dokonania w różnych obszarach kultury, literatury młodzieżowej, science fiction i nowych mediów. Dokonania naukowe Laureata wpisują się w ten szeroki horyzont, a szczególne znaczenie mają Jego badania nad literacką utopią i będącą jej przeciwieństwem dystopią. Od początku lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku był on jednym z pionierów badań nad utopią w kulturze angielskiej wprowadzając jako pierwszy wschodnioeuropejskie teorie i metodologie do rozważań nad poetyką anglojęzycznego dyskursu utopijnego. Jego zainteresowania obejmują także zagadnienia teoretyczno–literackie – początkowo w kręgu strukturalizmu i semiotyki, a później empirycznej teorii literatury nawiązującej do założeń radykalnego konstruktywizmu – mówił podczas wygłaszania laudacji prof. dr hab. Jerzy Błażejowski, przewodniczący kapituły w kategorii nauk humanistycznych i społecznych, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. – Dorobek publikacyjny laureata obejmuje ponad sto pozycji, w tym książki autorskie w liczbie ośmiu, monografie źródłowe, książki redagowane i współredagowane oraz studia w pracach zbiorowych i czasopismach naukowych, jak również działalność translatorską i recenzyjną. Profesor Artur Blaim jest uznanym w kraju i w skali międzynarodowej autorytetem w problematyce poznawczych, kulturowych i społecznych aspektów utopii i dystopii. Uczestniczy szeroko w międzynarodowej wymianie idei, wiedzy i doświadczeń z zakresu badania utopii i dystopii. Jest autorem wielu opracowań z tego zakresu, a nade wszystko inicjatorem pionierskiego podejścia do kreowania utopijnych modeli w literaturze i kulturze oraz relacjach społecznych. Jego twórczość znacząco poszerza możliwości analizy 5 mechanizmów funkcjonowania i współistnienia państw i społeczeństw, a działalność badawcza i akademicka podnosi rangę i znaczenie pomorskiego ośrodka naukowego i Uniwersytetu Gdańskiego. Wpisuje się on godnie w panteon uznanych uczonych Gdańska i regionu. To uhonorowanie jest docenieniem nieprzemijających osiągnięć naukowych Laureata oraz podziękowaniem za wkład w rozwój pomorskiego ośrodka naukowego i podnoszenie prestiżu Uniwersytetu Gdańskiego i naszego 1000–letniego Miasta Gdańska.
Fot. Kazimierz Netka.
Każdy z laureatów otrzymał dyplom, statuetkę Heweliusza autorstwa prof. Jana Szczypki oraz nagrodę finansową w wysokości 20 000 zł brutto.
Biogramy laureatów
Prof. dr hab. Artur Blaim – polski literaturoznawca, anglista, profesor nauk humanistycznych, członek Academia Europaea, badacz literatury utopijnej i podróżniczej. Absolwent filologii angielskiej na Uniwersytecie Marii Curie–Skłodowskiej w Lublinie. Doktoryzował się w 1979, stopień doktora habilitowanego uzyskał w 1988, a w 1997 otrzymał tytuł naukowy profesora. Wykładowca teorii i historii literatury angielskiej na Uniwersytecie Gdańskim, UMCS w Lublinie, Uniwersytecie Rutgersa i Uniwersytecie w Siegen. Stypendysta programu Fulbrighta, Fundacji Kościuszkowskiej i British Council. Od 2008 wykładowca literatury angielskiej w Katedrze Translatoryki Instytutu Anglistyki i Amerykanistyki na Uniwersytecie Gdańskim. Wspólnie z prof. dr hab. Andrzejem Zgorzelskim zainicjował powstanie gdańsko–lubelskiej szkoły badań literaturoznawczych działającej od 1993 r. Założyciel i kierownik Utopia Study Group – polskiej, międzyuczelnianej grupy naukowo–badawczej prowadzącej od 2008 badania nad angielską i amerykańską utopią i dystopią w literaturze, filmie i nowych mediach oraz organizującej seminaria i międzynarodowe konferencje utopijne (m.in. z ramienia Utopian Studies Society). Członek zarządu Utopian Studies Society współpracujący od lat 80. z międzynarodowym, interdyscyplinarnym środowiskiem badaczy utopii i uczestniczący w reaktywacji USS w 1999 r. Członek rad redakcyjnych: Utopian Studies, amerykańskiego czasopisma naukowego wydawanego w imieniu Society for Utopian Studies oraz Studia Anglica Posnaniensia.
Głównym polem działalności naukowej prof. dr. hab. Artura Blaim jest historia i poetyka angielskiej utopii literackiej i robinsonady. Zainteresowania badawcze profesora obejmują teorię literatury, semiotykę kultury, historię literatury angielskiej (Renesans, Oświecenie) oraz twórczość Williama Shakespeare’a.
Fot. Kazimierz Netka.
Prof. dr hab. Hanna Mazur-Marzec jest absolwentką Uniwersytetu Gdańskiego. Na tej uczelni studiowała chemię i z tą uczelnią głównie związała swoją aktywność zawodową. Obecnie jest kierownikiem Katedry Biologii Morza i Biotechnologii na Wydziale Oceanografii i Geografii.
Zainteresowania naukowe oraz prace badawcze prof. Mazur-Marzec od lat koncentrują się wokół produktów naturalnych, których źródłem są mikroorganizmy morskie. W pierwszym etapie były to związki toksyczne, ich przemiany oraz znaczenie, również jako swoiste markery procesów zachodzących w środowisku. W ostatnich latach wszystkie realizowane przez prof. Mazur-Marzec projekty dotyczą metabolitów cyjanobakterii, jako związków wyjściowych do opracowania nowych leków o działaniu przeciwnowotworowym i przeciwwirusowym. Zastosowanie spektrometrii mas umożliwiło prof. Mazur-Marzec odkrycie szeregu cyjanopeptydów o obiecującej aktywności biologicznej, w tym związki skutecznie hamujące infekcję SARS-CoV-2.
Prof. Hanna Mazur-Marzec jest członkiem korespondencyjnym PAN; aktywnie uczestniczy w międzynarodowych programach badawczych, prowadzi również szeroką współpracę z wieloma krajowymi ośrodkami naukowymi – poinformowała Marta Formella z Biura Prasowego Urzędu Miejskiego w Gdańsku.
Fot. Kazimierz Netka.
Podczas uroczystości można było zaopatrzyć się w interesująca publikację: „Uczeni Gdańska – Laureaci Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza za lata 2018 – 2022”.
(K.N.)
Proszę, czytaj również na portalu: netka.gda.pl