Fot. Kazimierz Netka
Jak Polska widzi bezpieczeństwo morskie. Rosja największym zagrożeniem?
W poniedziałek, 10 lutego, obchodziliśmy 100-lecie zaślubin Polski z morzem. We wtorek, 11 lutego, podsumowano odzyskanie naszego dostępu do Bałtyku. Mówiono też o przyszłości Polski, w różnych aspektach; zwłaszcza o szansach, zarówno gospodarczych jak i militarnych.
Naukowcy, praktycy, zarówno z zakresu militariów jak i gospodarki, dyskutowali 11 lutego 2020 roku w Gdyni na temat pożytków, jakie powinniśmy uzyskiwać z dostępu do morza. Bałtyk jednak nie zawsze jest przyjazny. W nim znajdują się bowiem niebezpieczne pozostałości z czasów II wojny światowej. Bałtyk staje się też miejscem działań niezbyt przyjaznych Polsce wojsk. O tym mówiono podczas Kongresu Bezpieczeństwa Morskiego Rzeczypospolitej Polskiej, zorganizowanego przez Akademię Marynarki Wojennej i Biuro Bezpieczeństwa Narodowego.
Temat: Ocena 100 lat wykorzystania morskiej przestrzeni wolności Polski obejmował następujące zagadnienia: Dostęp do morza w kontekście polityczno-militarnym (w tym zmiany terytorialne); Wykorzystane i utracone szanse w obszarze gospodarki morskiej; Konsekwencje społeczno-kulturowe nadmorskiego położenia Polski.
Podczas analizy bieżącego stanu bezpieczeństwa morskiego państwa, udzielano odpowiedzi na pytania: Czy Polsce potrzebna jest Strategia Bezpieczeństwa Morskiego? Polityka morska RP do roku 2020 (z perspektywą do 2030 roku) – dokument żywy, czy martwy? Regiony nadmorskie w UE stanowią około 40 % jej PKB i ludności – zrównoważone wykorzystanie Morza Bałtyckiego.
Wskazywano też na potrzeby: podwyższania zdolności operacyjnych Sił Morskich, a w tym udziału Marynarki Wojennej w Połączonej Operacji Obronnej; omawiano najważniejsze kierunki rozwoju gospodarczego na morzu, np.: wzmocnienie pozycji polskich portów morskich, zwiększenie konkurencyjności transportu morskiego oraz wzmocnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju; stworzenie warunków dla rozwoju gospodarki morskiej opartej na wiedzy i kwalifikacjach, poprawa stanu środowiska morskiego i ochrona brzegu morskiego oraz turystyka morska i przybrzeżna.
Obrady kongresu prowadził komandor prof. Bartłomiej Pączek z Akademii Marynarki Wojennej. Prowadzący podkreślił, że to pierwszy Kongres Bezpieczeństwa Morskiego Rzeczypospolitej Polskiej i został zorganizowany z okazji stulecia zaślubin Polski z Morzem Bałtyckim.
Uroczystego otwarcia Kongresu dokonał kontradmirał prof. Tomasz Szubrycht – rektor – komendant Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Pan admirał w swym wystąpieniu podkreślił, że na konferencji tej spotykają się przedstawicieli Marynarki Wojennej, a także reprezentanci instytucji przedsiębiorstw i innych podmiotów, które są związane z gospodarką, polską Marynarką Wojenną. Powiedział też, że kongres został zorganizowany we współpracy z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego. Pan rektor powitał parlamentarzystów, szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego, wiceministrów obrony narodowej gospodarki morskiej i żeglugi śródlądowej, admirałów, generała, parlamentarzystów, wojewodów.
Podczas sesji wprowadzającej, zatytułowanej: Ocena 100 lat wykorzystania morskiej przestrzeni wolności Polski. Temat: nadmorskie położenie wczoraj, dziś i jutro – szanse i zagrożenia w kontekście bezpieczeństwa, rozwoju gospodarczego i przestrzeni społeczno-kulturowej omówił szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Sekretarz Stanu, Minister w Kancelarii Prezydenta RP Paweł Soloch.
Minister Paweł Soloch podkreślił w swym wystąpieniu, że kongres odbywa się w dzień po obchodach stulecia powrotu Polski niepodległej nad morze i w miejscu symbolicznym jakim jest Gdynia, która jest tym przejawem polityki morskiej jaką odrodzone państwo polskie prowadziło i to wzbudziło zainteresowanie i zwróciło uwagę całego świata. Powstało bowiem w bardzo krótkim okresie nowoczesne miasto nowoczesny port.
Kongres Bezpieczeństwa Morskiego jest okazją do przeanalizowania tego, w jaki sposób wykorzystaliśmy szansę, która 100 lat temu została stworzona i znalazła kontynuację po II wojnie światowej – mówił minister Paweł Soloch, zwracając uwag,e na plany rozwoju polskich portów morskich, budowy portów zewnętrznych w Gdańsku i w Gdyni, a także w Szczecinie-Świnoujściu. Potrzeby Marynarki Wojennej powinny być w takim momencie bardzo silnie uwzględnione.
Jeżeli chodzi o przemysł stoczniowy to rzeczywiście musimy stwierdzić że tutaj czeka nas niemały wysiłek Jeżeli oczywiście chcielibyśmy go wyprowadzić na poziom taki na jakim znajdował się już niestety wiele wiele lat temu. Jego stagnacja związana jest zwłaszcza z okresem w pierwszych lat po upadku komunizmu. W momencie kiedy spotkaliśmy zdążyliśmy się z gospodarką wolnorynkową ale też oczywiście z działaniami konkurencji zainteresowanej tym, żeby żebyśmy dla nich nie byli konkurencją. Obszar trzeci to bezpieczeństwo ekologiczne i to nie tylko o wymiarze takim najbardziej widowiskowym, czyli dotyczą cym fauny i flory ale też zagrożeń związanych z obecnością niebezpiecznych materiałów na dnie Bałtyku, zatopionych w degradujących się pojemnikach. To jest problem bardzo poważny i na pewno rozwiązanie jego nie leży tylko i wyłącznie w naszej gestii, chociaż my jesteśmy tym żywotnie zainteresowani – mówił Paweł Soloch. Powiedział też, że Strategia Bezpieczeństwa Narodowego stwarza szansę na powstanie strategii sektorowych jeszcze w roku jubileuszowym 2020 – stulecia zaślubin Polski z morzem.
Strategia Bezpieczeństwa Narodowego stwarza szansę na powstanie strategii sektorowych i żeby jeszcze w roku jubileuszowym 2020 – stulecia zaślubin z morzem stworzyć takie strategie.
Do uczestników Kongresu Bezpieczeństwa Morskiego RP przysłał list premier Mateusz Morawiecki, List ten odczytał Dariusz Drelich – wojewoda pomorski.
Działalność portów morskich to jeden z fundamentalnych elementów gospodarki narodowej, jeden z filarów dynamicznego rozwoju państwa – napisał pan premier.
Już teraz widzimy efekty w portach polskich gdzie nastąpił skokowy wzrost przeładunków. Chcemy stworzyć optymalne warunki do rozwoju przemysłu stoczniowego i realizować nowe inwestycje wierzymy że tak możemy budować Polskę silną niezależną i nowoczesną polskich wyraz narodowy jest ściśle powiązany z zagadnienia bezpieczeństwa morskiego jego znaczenie musi stanowić jednym z kluczowych elementów polityki państwa i będziemy realizować misję
W budowie pozycji Polski na Morzu Bałtyckim chcemy wykorzystywać potencjał położenia geograficznego. Ten bezcenny dar jest naszym wielkim zobowiązaniem – napisał premier Mateusz Morawiecki.
Nasze nadmorskie położenie ma strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa narodowego i rozwoju społeczno-gospodarczego – mówił Paweł Woźny – podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Pojawia się tak wiele nowych zagrożeń, na przykład terroryzmem, przemytem broni, ludzi, proliferacją broni masowego rażenia nielegalną migracją. Zagrożenie militarne również ma swój wyraz w domenie morskiej państwa Dlatego należy być przygotowanym na te zagrożenia.
Jednym z najważniejszych zagrożeń, szczególnie dla Polski i dla dla naszej części Europy jest Rosja, ponieważ równolegle do konfliktu na Ukrainie rosyjskie lotnictwo zwiększyło intensywność ćwiczeń, lotów w europejskiej przestrzeni powietrznej, także nad obszarami morskimi, a mających na celu testowanie reakcji państw NATO. Rosyjskie statki powietrzne wielokrotnie wykonywały loty w sposób zagrażający bezpieczeństwu cywilnego ruchu lotniczego. Od 2014 roku odnotowano znaczący wzrost liczby incydentów w przestrzeni powietrznej z udziałem samolotów rosyjskich. zdjęcia w przestrzeń powietrzna nad Bałtykiem Rosyjskie statki powietrzne często mają wyłączone transpondery i nie reagują na próby nawiązania łączności. Celem takich można powiedzieć prowokacji jest testowanie odpowiedzi państw członkowskich NATO w tym polskich – na ile Jesteśmy przygotowani na takie zagrożenia i incydenty, czy potrafimy je wykryć i na nie odpowiedzieć. Oto parę przykładów: w kwietniu w 2016 roku rosyjskie samoloty wykonywały manewry na niskiej wysokości i bliskiej odległości od amerykańskiego statku, który ćwiczył z Marynarką Wojenną RP. W 2017 roku w maju media rosyjskie poinformowały o wyjściu w morze starego, atomowego okrętu podwodnego, który stanowił duże zagrożenie dla sektora Morza Bałtyckiego. Był to swego rodzaju element rosyjskiej presji militarnej. W 2018 roku podczas prowadzonego przez Rosję ćwiczenia morskiego, Polska Łotwa i Szwecja zostały zmuszone do zamknięcia części swoich obszarów morskich i przestrzeni powietrznej. Oczywiście ze strony rosyjskiej był to test reakcji państw na swoje działania i przykłady działań mających na celu zwiększenie niepewności.
Strategiczne znaczenie dla naszego bezpieczeństwa ma współpraca, a także kwestia przerzutu sił przez Atlantyk w celu wzmocnienia tutaj zdolności sojuszniczej, wzmocnienia naszego kraju w razie kryzysu. Kluczowe w tym kontekście jest bezpieczeństwo linii komunikacyjnych na północnym Atlantyku, umożliwiających przerzut sił ze Stanów Zjednoczonych z Ameryki Północnej do Europy. Ten aspekt przerzutu sił sojuszniczych przez Atlantyk do Europy zostanie przećwiczony podczas tegorocznego ćwiczenia Defender Europe, które już niedługo zostanie uruchomione w Polsce i w Europie Środkowej. Będzie to największy przerzut sił sojuszniczych amerykańskich od czasu zimnej wojny.
Chciałbym podkreślić że rozwój zdolności naszych wiadomości polskich wymaga wysiłku, wymaga zespolonych działań – podkreślił wiceminister Paweł Woźny. Ministerstwa Obrony Narodowej jest otwarte na współpracę z Biurem Bezpieczeństwa Narodowego – dodał.
Wczoraj byliśmy świadkami obchodów 100-lecia zaślubin Polski z morzem – powiedział Grzegorz Witkowski – podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej. Niedługo tutaj na Pomorzu świadkami 100. rocznicy utworzenia administracji morskiej oraz Skoły Morskiej, która ówcześnie w Tczewie powstała, potem została przeniesiona do Gdyni. Pan minister podkreślił, że teraz szczególną rolę odgrywają porty. W 2018 rok budżet państwa dostał 42 miliardy złotych z obsługi statków, które przepływają do portów w Gdańsk, Gdynia i do Zespołu portów Szczecin-Świnoujście. Za 2019 rok mamy bardzo dobre prognozy.
Nadchodzące lata upłyną pod znakiem dużych wielomilionowych infrastrukturalnych inwestycji, które spowodują że porty morskie staną się jeszcze bardziej nowoczesne i dostosowane do obsługi największych jednostek jakie są w stanie wejść na Bałtyk przez cieśniny duńskie. To także nieodzowny warunek do pełnego wykorzystania potencjału gospodarczego Polski. W przeciwnym razie nie uda się wykorzystać wielu atrybutów polskiego przemysłu i handlu. Konkurencja szczególnie ta na zachodzie nie śpi ale też na Bałtyku. Polska musi być widoczna na światowej mapie i znana z posiadania portów komasacyjno – rozdzielczych, które aktywnie uczestniczą w obsłudze handlu zagranicznego, pełniąc rolę kluczowych ogniw w międzynarodowych łańcuchach logistycznych. Plany rozwojowe portu w Gdańsku. Gdyni, Szczecinie-Świnoujściu przewidują rozbudowę protów zewnętrznych na terenach zalewowych czyli zabierzemy trochę morza. Chodzi o port centralny Gdańsk Port zewnętrzny w Gdyni oraz terminal kontenerowy w Świnoujściu, a także rozbudowę gazoportu w Świnoujściu do którego już przychodzą rekordowe ładunki skroplonego gazu zarówno ze Stanów Zjednoczonych jak i z Bliskiego Wschodu. Mamy zamiar zrobić to do 2030 roku. Wcześniej uda się zrealizować inne inwestycje ważne dla portów Szczecin i Elbląg.
Mają one za zadanie poprawę dostępu od strony morza. Potencjał portów Szczecin i Elbląg zostanie odblokowany. Mowa tutaj oczywiście o modernizacji toru wodnego Świnoujście – Szczecin do głębokości 12 i 5 metrów, a także o budowę drogi wodnej łączącej Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską. Projekty te są kluczowe dla przyszłości portów w Szczecinie i w Elblągu. Do Szczecina będą mogły wchodzić jednostki o większych parametrach z większą ilością towaru na pokładzie. A w przypadku Elbląga ustanowione zostanie swobodne połączenie z Bałtykiem skutkujące uniezależnieniem się od strony rosyjskiej. Nie możemy sobie pozwolić na sytuację w której przepływa ładunek do Szczecina i musimy go wyładować w Świnoujściu ponieważ nie może wejść to do Szczecina bo jest za płytko. Sprawa Przekopu Mierzei Wiślanej czyli wejście do portu w Elblągu jest jasna, klarowna, oczywista. Budujemy przekop mierzei nie dlatego żeby komuś coś udowodnić tylko po to żeby nie było sytuacji jedynej na świecie. Elbląg jest jedynym portem na świecie, który nie ma dostępu do morza. To tak jakby ktoś zbudował dom bez drzwi albo wybudował miasto bez dróg. Bardzo dziękuję obecnemu dyrektorowi urzędu Morskiego w Gdyni panu dyrektorowi kapitanowi żeglugi wielkiej Wiesław Piotrzkowskiemu za sprawne prowadzenie inwestycji i pilnowanie na co dzień sprawności jej realizacji – powiedział Grzegorz Witkowski.
Minister Grzegorz Witkowski nawiązał też do bardzo dużych manewrów wojskowych w tym roku w Polsce. To bardzo cieszy, ponieważ przerzucona zostanie do Polski gigantyczna masa nie tylko ludzi ale sprzętu. Ładunków. One będą transportowane przez porty. Szkoda, że nie przez polskie porty. Włożono bardzo dużo wysiłków, żeby przekonać Ministerstwo Obrony Narodowej aby Szczecin, Gdańsk, DCT przećwiczyć w tego typu przeładunkach.
Rolę i zadania marynarek wojennych w oparciu o narodowe dokumenty strategiczne omówił Rektor-Komendant Akademii Marynarki Wojennej – kontradmirał prof. dr hab. Tomasz Szubrycht.
Wiele interesujących spostrzeżeń przedstawili uczestnicy następujących debat.
Sesja I: Znaczenie gospodarki morskiej dla zrównoważonego rozwoju kraju
Moderator: prof. dr hab. Piotr Mickiewicz (Uniwersytet Gdański).
Temat: Wkład gospodarki morskiej w budowanie potencjału państwa na przestrzeni ostatniego stulecia omówił Kierownik Katedry Nawigacji Uniwersytetu Morskiego w Gdyni – prof. Adam Weintrit.
Bezpieczeństwo Portu Gdynia w dobie inwestycji infrastrukturalnych przedstawił Marek Świeczkowski z Zarządu Morskiego Portu Gdynia.
Transfer technologii w głównych programach modernizacyjnych Marynarki Wojennej RP – szanse i wyzwania zobrazował pełnomocnik zarządu Polskiej Grupy Zbrojeniowej ds. Stoczniowych, wiceprezes zarządu PGZ Stoczni Wojennej Sp. z o.o. Cezary Cierzan.
Zagrożenia ekologiczne Morza Bałtyckiego warunkujące konieczność użycia Sił Morskich RP – Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk – prof. Jacek Bełdowski.
Morskie farmy wiatrowe jako nowy element sektora morskiej gospodarki w Polsce – prezes Zarządu PGE Baltica Monika Morawiecka.
Sesja II: Marynarka Wojenna RP – katalog zadań i możliwości wykorzystania nie tylko w czasie wojny
Moderator: komandor prof. Bartłomiej Pączek (Akademia Marynarki Wojennej)
Zmiany w podejściu do roli i zadań stawianych przed marynarką wojenną – przesłanki i konsekwencje – Akademia Marynarki Wojennej – wiceadmirał rez. dr hab. Stanisław Zarychta
Współczesne podejście do funkcji MW RP: znaczenie polityczne, dyplomatyczne, gospodarcze, militarne, policyjne i społeczne – komandor Piotr Sikora z Inspektoratu Marynarki Wojennej.
Rozwój zdolności operacyjnych Sił Morskich, a w tym udział Marynarki Wojennej RP w obronie kraju – szef Oddziału Planowania Operacji Centrum Operacji Morskich – Dowództwo Komponentu Morskiego – komandor Piotr Smela.
Perspektywy odbudowy/rozwoju MW RP – potrzeby legislacyjne, materialne i psychologiczno-społeczne – Akademia Marynarki Wojennej – kmdr rez. prof. Andrzej Makowski.
„Strategiczna Koncepcja bezpieczeństwa morskiego RP” – autor: komandor por. rez. Maciej Janiak – przewodniczący Rady Budowy Okrętów.
Sesja III: Siły Morskie RP – podmioty, zdolności, potrzeby, współdziałanie
Moderator: kontradmirał SG rez. Piotr Stocki – Akademia Marynarki Wojennej.
Administracja morska przedstawicielem struktur rządowych w terenie – zadania, planowane zmiany, współdziałanie – dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni – mgr inż. kpt. ż. w. Wiesław Piotrzkowski.
Rola Morskiego Oddziału Straży Granicznej w ochronie morskiej granicy państwowej – zadania, perspektywy rozwoju, kooperacja z innymi podmiotami – komendant Morskiego Oddziału Straży Granicznej – komandor SG Andrzej Prokopski.
SAR – Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa – zadania, problemy, współdziałanie – dyrektor Morskiej Służby Poszukiwania i Ratownictwa Maciej Zawadzki.
Policja Wodna – historia, siły i środki, zadania oraz kierunki rozwoju – inspektor dr Krzysztof Kozelan – I zastępca komendanta wojewódzkiego policji w Gdańsku.
Tekst i zdjęcia: Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl