Targ Maślany jest zapomnianym zakątkiem Gdańska znajdującym się tuż nad rzeką Motławą. Prowadzą do niego dwie ulice: Toruńska i Lastadia. To zabytkowe miejsce postanowiła przywrócić mieszkańcom Spółka Gdańskie Melioracje.

W tym celu najpierw zaprosiła do współudziału w konkursie przywrócenia targowi dawnej świetności studentów Politechniki Gdańskiej (zgłosili 12 prac), Akademii Sztuk Pięknych (10 prac) i Sopockiej Szkoły Wyższej (2 prace).

Na dziedzińcu im. Jana Heweliusza Gmachu Głównego Politechniki Gdańskiej, 5 kwietnia odbyła się konferencja pt. „Wodne historie Gdańska”, podczas której nastąpiło ogłoszenie wyników owego konkursu. Spośród 24 nadesłanych prac, 6-osobowe jury zdecydowało się na przyznanie trzech równorzędnych pierwszych nagród po 5 tys. zł każda.

Przyznano także pięć równorzędnych wyróżnień po tysiąc złotych (wszystkie prace studentów PG) oraz trzy prace otrzymały nagrody specjalne.

– Obecnie jeszcze nie wiadomo, która z koncepcyjnych prac zostanie zrealizowana. Mają one wymiar raczej sondażowy. Ostateczną decyzję podejmie Miasto w późniejszym terminie, powiedziała Renata Wiśniowska, wiceprezes Gdańskich Melioracji, ogłaszająca wyniki konkursu.

Warto wspomnieć, że pomorski wojewódzki konserwator zabytków zalecił, aby nowe zagospodarowanie Targu Maślanego nawiązywało do tego z XIX w. Na placu stała wówczas jedna z najpiękniejszych gdańskich fontann, utrzymana w stylistyce neogotyckiej, o kamiennej dwupiętrowej konstrukcji. Została ona zbudowana w 1875 roku.

W ocenie prof. Andrzeja Januszajtisa (na powyższym zdjęciu z lewej), który jest rzecznikiem odbudowy fontanny w dawnej postaci, znajdowały się na niej medaliony ludzi zasłużonych dla budowy kanalizacji w Gdańsku. Została ona prawdopodobnie zdruzgotana, albo być może ją rozebrano. Dlatego ważnym elementem zagospodarowania na nowo Targu Maślanego ma być właśnie fontanna.

Projekty studentów figury dawnej fontanny nie uwzględniają i być może dlatego mają one zostać dokładnie przeanalizowane przez Gdańskie Melioracje. Następnie wybrany projekt zostanie zgłoszony jako wytyczne do zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Zgłoszone 24 projekty oceniali m.in. Dariusz Chmielewski – pomorski wojewódzki konserwator zabytków, prof. Antoni Taraszkiewicz – dziekan Wydziału Architektury PG, Grzegorz Sulikowski – miejski konserwator zabytków oraz Renata Wiśniowska, wiceprezes Gdańskich Melioracji.

Trzy zwycięskie projekty, to:

Projekt Jakuba Sampławskiego i Cezarego Adamowicza z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. W centrum parku znajduje się rzeźba stworzona na kształt drzewa. Od niej rozchodzą się podświetlane w nocy ścieżki, przypominające schemat wodociągów. Mają one także kojarzyć się nam z korzeniami wyrastającymi z „Drzewka Życia”.

Projekt Joanny Polewczak z Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku, to nowoczesność, a tym samym i ożywienie historycznej tkanki. Postanowiono je wprowadzić poprzez zgeometryzowanie form, tj. zastąpienie łuków liniami ukośnymi, układającymi się w wieloboki. Autorka inspirowała się przede wszystkim formą fontanny z końca XIX w., która stanowiła niegdyś punkt główny całego założenia.

Projekt Filipa Chojnackiego z Sopockiej Szkoły Wyższej. Propozycja tego autora polega na obniżeniu poziomu placu. Stopnie z dużych betonowych płyt mają prowadzić do pawilonu zagłębionego w ziemi, który ma mieścić w sobie galerię miejską oraz… lokal gastronomiczny.

Targ Maślany powstał w 1650 r. Jak wskazuje nazwa, handlowano na nim hurtowo masłem. Jednak w pierwszej połowie XIX wieku ówczesne władze miasta postanowiły zlikwidować jego funkcje handlowe. W 1837 r. oddano do użytku budynek Gimnazjum Miejskiego przy ul. Lastadia 2), w którym po II wojnie światowej do 2009 roku funkcjonowało Technikum Spożywcze. W roku 1875 na obszarze dawnego targu utworzono zieleniec obsadzony lipami. To wówczas w jego centrum ustawiono fontannę Wintera, mającą upamiętniać założenie wodociągów w Gdańsku za kadencji nadburmistrza Leopolda von Wintera. W latach 1875 – 1878 przy dzisiejszej ul. Lastadia 41 wybudowano gmach Naddyrekcji Poczty Królewskiej, w którym obecnie jest bursa. Od 1897 r., kiedy ten plac został uznany za najelegantszy w mieście, nadano mu imię Wintera. Do pierwotnej nazwy powrócono w 1990 roku.

Zabierając głos prezydent Gdańska Paweł Adamowicz powiedział: – Po fontannie Czterech kwartałów i tej przy Wielkim Młynie, będzie to trzecia odsłona fontanny na Targu Maślanym. Gdańsk leży nie tylko nad Bałtykiem, ale i nad wieloma ciekami.

Zdaliśmy sobie z tego sprawę 16 lat temu, kiedy na Oruni doszło do dużej powodzi. Od tamtego czasu budujemy zbiorniki retencyjne, których mamy już 49. Fontanny w mieście odgrywają bardzo istotną rolę. Filtrują powietrze. Targ Maślany dawniej nosił imię mojego wielkiego poprzednika, burmistrza Leopolda von Wintera. Przebudował on wodociągi i kanalizację, rozebrał obwarowania miasta, unowocześnił miasto i dał Gdańskowi impuls urbanizacyjny. I właśnie na jego cześć zbudowano fontannę. Od dawna chodziło mi po głowie, żeby ten plac w końcu ożył. Zawsze jest jednak problem z pomysłem, jego realizacją, no i z pieniędzmi. Teraz zajmą się tym Gdańskie Melioracje i bardzo się cieszę z przeprowadzonego konkursu. Liczę, że jedna z nagrodzonych prac zostanie zrealizowana – stwierdził Paweł Adamowicz podczas wręczania nagród laureatom konkursu na PG.

Konkurs na koncepcję zagospodarowania Targu Maślanego w Gdańsku został zorganizowany przez Gdańskie Melioracje Sp. z o.o. w związku z planowaną inwestycją przebudowy wraz z rewitalizacją i adaptacją na cele biurowe budynków przy ul. Lastadia 2 i 41.

Wła-49

Fot. Włodzimierz Amerski