Fot. Wojciech Choina.
Na ekspozycję składa się ponad 150 dzieł. Są tam m.in.: instalacje, rzeźby i obrazy ponad 100 artystów
Źródło: MSN.
Wystawa niestała jest pierwszą w tej skali prezentacją kolekcji MSN-u, budowanej systematycznie od 2011 roku, przede wszystkim dzięki działaniom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowe kolekcje sztuki współczesnej. Jest to wystawa „niestała” nie tylko dlatego, że można ją zobaczyć do jesieni 2025, ale przede wszystkim z tego powodu, że kanon dzieł sztuki współczesnej jest ruchomy, niestały.
Na zdjęciu: MSN i PKiN. Fot. Wojciech Choina.
Muzeum powstało w kwietniu 2005 roku. Od października 2024 ma własną, docelową siedzibę w samym centrum miasta.
MSN od strony dziedzińca. Fot. Wojciech Choina.
Minimalistyczna bryła obiektu nie wszystkim się podoba, ale równie minimalistyczne wnętrze jest wspaniałym miejscem do prezentacji instalacji, rzeźb i obrazów. Wysokość przestrzeni wystawienniczej 7,5 m i 6,6 m na I i II piętrz umożliwia pokazywanie obiektów o bardzo dużych gabarytach. Jest także miejscem bardzo przyjaznym dla zwiedzających.
Klatka Schodowa. Fot. Wojciech Choina.
Olbrzymia „klatka schodowa” jest dziełem sztuki samym w sobie i może stanowić konkurencję, jako obiekt do fotografowania, dla wystawianych tam prac. Jest winda, ale wchodząc po schodach mamy bliski kontakt z dziełem architektury, która jest dziedziną techniki i jednocześnie sztuki.
Widok z okna na PKiN. Fot. Wojciech Choina.
Widok z okna na pobliski PKiN można odbierać jako wielki obraz w przestrzeni wystawienniczej.
Widok na ul. Marszałkowską. Fot. Wojciech Choina.
Witryny otaczające pomieszczenia na parterze sprawiają, że z ulicy można zobaczyć co się tam dzieje. Olbrzymie okna wprowadzają żyjącą tkankę miejską do wnętrza sali wystawowej.
Zegar. Fot. Wojciech Choina.
Na ekspozycję składa się ponad 150 prac prezentowanych w ramach czterech sekcji. Sekcje te są czterema – z wielu możliwych – perspektywami interpretacji i widzenia naszych zbiorów. Zwiedzający może dowolnie konstruować własną ścieżkę zwiedzania i poszukiwać indywidualnej perspektywy poznawania prac z kolekcji Muzeum. Są tam m.in.: instalacje, rzeźby i obrazy ponad 100 artystów.
Edward Dwurnik obraz olejny. Fot. Wojciech Choina.
Wśród nich są prace polskich twórców m.in.: Edwarda Dwurnika, Zbiórka na placu z cyklu obrazy duże, nr 824. Olej na płótnie z roku 1983.
Prezentowane na wystawie dzieła pochodzą okresu pomiędzy latami pięćdziesiątymi XX wieku a współczesnością. Wśród dzieł ze zbiorów Muzeum zwiedzający znajdą znaczące prace z kolekcji innych instytucji oraz ze zbiorów prywatnych. Zbiory Muzeum to prace i dokumenty będące świadectwem zmian, jakie zachodziły w sztukach wizualnych w ostatnich siedmiu dekadach zarówno w Polsce, jak i na świecie.
Alina Szapocznikow – Przyjaźń. Fot. Wojciech Choina.
W pierwszej części wystawy, zatytułowanej Sztandar. Zaangażowanie, realizm i sztuka polityczna, są zgromadzone dzieła związane z zaangażowaniem politycznym i wiarą w sprawczą rolę sztuki. Prace pochodzą z różnych krajów, dekad i porządków ideologicznych. Triumfuje figura człowieka, publicystyczne treści, przekonanie o uniwersalności języka sztuki. Część tej historii to także propaganda: sztuka w działaniu, na dobre i na złe związana z bieżącą polityką.
Tę część wystawy otwiera rzeźba Aliny Szapocznikow Przyjaźń z 1954 roku, która przez niemal pół wieku stała w holu Pałacu Kultury i Nauki. Po 1992 roku zdecydowano się ją zezłomować – usunięto ramiona figur i dzierżony przez nie sztandar, żeby wynieść rzeźbę z budynku. Tych brakujących elementów nigdy już nie odnaleziono.
Sztandar. Fot. Wojciech Choina.
Nieopodal rzeźby Szapocznikow „powiewa” stalowy sztandar autorstwa ukraińskiego artysty Nikity Kadana. Został wykonany z fragmentów karoserii ostrzelanego samochodu, znalezionego w mieście Siewierskodonieck, zajętym w 2014 roku przez prorosyjskie siły militarne. Po inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku (i wcześniejszej aneksji Krymu w 2014) porządek w Europie po raz kolejny się rozpadł.
Przyjaciele z grapefruitem. Fot. Wojciech Choina.
Cajsa von Zeipel, rzeźba „Przyjaciele z grapefruitem” silikon barwiony, żywica, 2020. Jest w drugiej części wystawy pod tytułem Tworzywa sztuczne: ciała, towary, fetysze od zimnej wojny po współczesność. Znajdują się tu dzieła wyrażające konsumpcyjne pragnienia, fascynację popkulturą, reklamą i mediami masowymi – nie tylko w społeczeństwach, w których po drugiej wojnie światowej nastąpił boom ekonomiczny i wzrost konsumeryzmu, ale także wśród mieszkańców „ubogich peryferii”, w tym Europy Wschodniej i Globalnego Południa.
Silver Rain. Fot. Wojciech Choina.
Główną metaforą jest tutaj „plastikowe ciało” – ciało konsumujące w reżimie totalitarnym obrazy zza żelaznej kurtyny. Plastik (i nafta), zdobycze postprzemysłowego kapitalizmu, w drugiej połowie XX wieku robią furorę zarówno w społeczeństwach dobrobytu, jak i w gospodarkach socjalistycznych.
Pracą, która wydobywa militarno-konsumenckie źródła tworzyw sztucznych i fantazje wokół nich, jest rzeźba szwajcarskiej artystki Sylvie Fleury wykonana z żywicy syntetycznej i włókna szklanego, które było materiałem wynalezionym na potrzeby armii. Przedstawia smukłe, skrzyżowane kobiece nogi w kolorze turkusu, które otula srebrny winylowy płaszcz. W latach pięćdziesiątych zarówno postmilitarny trencz, jak i włókno szklane zostały spopularyzowane przez modę i wzornictwo. Przewrotny tytuł pracy – Silver Rain – w żargonie w języku angielskim oznacza zarówno stosunek seksualny, jak i atak wojenny.
Lampy Alicja Szapocznikow. Fot. Wojciech Choina.
W tej części wystawy znajdują się także Lampy Aliny Szapocznikow, pochodzące z eksperymentalnego okresu jej twórczości. Wykonana z żywicy poliestrowej i metalu Pierś iluminowana udaje przedmiot codziennego użytku i jednocześnie ma niezwykle złożoną formę i charakter: na długiej, smukłej łodydze otwiera się kwiat powstały z odlewów piersi i ust – ucieleśnienie kobiecej seksualności. Twórczość Szapocznikow z jednej strony dotyka traumatycznych wątków pamięci Holokaustu, choroby, ograniczeń i słabości ciała, a z drugiej przemawia przez nią niezwykła afirmacja życia i jest pełna odniesień do form sztuki użytkowej lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych.
Czajnik z bliska. Fot. Wojciech Choina.
MIXQUIC Romana Stańczaka jest w trzeciej części wystawy pod tytułem Przenicowany świat. Sztuka, duchowość i przyszłe współistnienie. Zgromadzone tu dzieła czerpią z bezkompromisowej wyobraźni i nienowoczesnych tradycji: sztuki ludowej, nieprofesjonalnej, rdzennej, osobnych praktyk artystycznych. Prezentowane obiekty i postawy artystyczne łączy staranie, by „przejrzeć” zastaną rzeczywistość, dotrzeć do jej głębi, wydobywając ciemny, duchowy i egzystencjalny potencjał. Zestawienie ze sobą artystów z często bardzo odległych kontekstów geograficznych i politycznych pokazuje możliwość zaistnienia przyszłej wspólnoty.
Czajnik w sali. Fot. Wojciech Choina.
Ten fragment wystawy został zainspirowany twórczością Romana Stańczaka. Należy on do pokolenia artystów debiutującego w czasie transformacji ustrojowej. Stańczak odtwarzał napięcia tego okresu – szybkiej zmiany, która jego zdaniem zgubiła to, co najistotniejsze dla sztuki i samego istnienia: wrażliwość na człowieka i doświadczenie głębi, gdy produkcja rzeczy i nabywanie dóbr wyrasta ponad refleksję nad istotą życia. „Przenicowywane”, czyli wywracanie na drugą stronę masowo produkowanych przedmiotów (jak czajnik czy wanna), zdzieranie polichromii wytwarzanych fabrycznie mebli były dla artysty sposobem zaglądania „w głąb” rzeczywistości, ale też do wnętrza samego siebie.
Praca Bez tytułu. Fot. Wojciech Choina.
W trzeciej części ekspozycji znajduje się też spektakularna instalacja rzeźbiarska Cathy Wilkes z 2014 roku. Na odtworzoną przez artystkę scenę „wydomowienia” składa się wieloelementowe tableaux ze znalezionych przedmiotów – naczyń, nakryć stołowych i drobnych bibelotów oraz własnoręcznie wykonanych manekinów z włóczki i starych tkanin.
Fasada. Fot. Wojciech Choina.
Ostatnia czwarta część wystawy kolekcji MSN-u zatytułowana jest Realne abstrakcje. Autonomia sztuki wobec katastrof nowoczesności. Powraca w niej pytanie o granice sztuki, jej niezależność, możliwość zachowania autonomii wobec innych systemów wiedzy i doświadczania rzeczywistości. Dzieła zgromadzone w tym rozdziale wystawy często posługują się językiem abstrakcji, jedną z podstawowych kategorii sztuki nowoczesnej.
Centralne miejsce w tej części wystawy zajmuje Fasada Moniki Sosnowskiej – rzeźba odnosząca się do architektury nowoczesnej, będąca ilustracją jej rozpadu i katastrofy. Artystka opiera tę pracę na magicznej wręcz sztuczce, każąc metalowej modernistycznej konstrukcji zwiotczeć i zwiędnąć niczym postać życia w terminalnym stadium. Nowoczesna forma podlega tutaj właściwym naturze i biologii procesom rozpadu. Sosnowska przewrotnie przywołuje modernistyczne fascynacje kształtami występującymi w przyrodzie.
Taniec. Fot. Wojciech Choina.
Istotne dla tej części wystawy są również prace Marii Jaremy. Na wystawie jest m.in. jej rzeźba „Taniec”, gips pokryty galwanicznie warstwą srebra i brązu z roku 1955. Twórczość opiera się na przeciwnościach – rozmywaniu granic pomiędzy autonomią sztuki a zaangażowaniem, materią obrazu a materią ciała.
Libera klatka schodowa. Fot. Wojciech Choina.
Na parterze w M Sklepie można kupić katalogi, wydawnictwa poświęcone sztuce oraz artystyczne pamiątki z logo MSN. Atrakcyjnym prezentem będzie zdjęcie zaaranżowane przez Zbigniewa Liberę, przedstawiające muzealną klatkę schodową z pozującymi osobami. Seria limitowana.
Bistro. Fot. Wojciech Choina.
RUMORY Bistro z widokiem na ul. Marszałkowską, to doskonałe miejsce, aby przed lub po zwiedzaniu ekspozycji odpocząć przy kawie, herbacie lub lampce wina.
Rozdziały wystawy i kuratorzy:
Sztandar. Zaangażowanie, realizm i sztuka polityczna
Kurator: Sebastian Cichocki
Tworzywa sztuczne: ciała, towary, fetysze od zimnej wojny po współczesność
Zespół kuratorski: Tomasz Fudala, Natalia Sielewicz
Przenicowany świat. Sztuka, duchowość i przyszłe współistnienie
Zespół kuratorski: Magda Lipska, Szymon Maliborski
Realne abstrakcje. Autonomia sztuki wobec katastrof nowoczesności
Kurator: Łukasz Ronduda
MSN jest instytucją współprowadzoną przez Miasto Stołeczne Warszawa i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Opracował Wojciech Choina
Proszę, czytaj również na portalu: netka.gda.pl