Fot. Kazimierz Netka.

Województwo pomorskie z deltą Wisły to regiony, które mogą stać się silnikiem rozwojowym dla całego kraju

Jakie cele wyznacza sobie województwo pomorskie, żeby stać się regionem silnym w konkurenci nie tylko w kraju, ale też na skalę krajową? KLUCZOWE WYZWANIA ROZWOJOWE POMORZA – sprecyzowane m.in. przez uczestników spotkań w Politechnice Gdańskiej

Dzięki staraniom biznesmenów ze Stowarzyszenia „Pracodawcy Pomorza” i naukowców z Politechniki Gdańską został przeprowadzony cykl spotkań – konsultacji, by dokonać wyboru kierunków postępowania mających zapewnić najlepszą przyszłość regionu, w ramach zrównoważonego rozwoju województwa pomorskiego i jego otoczenia. W debatach tych zorganizowanych m.in. w Sali Senatu Politechniki Gdańskiej, uczestniczyli m.in. przedstawiciele władz, nauki, gospodarki, kultury. Efektem tych prac jest dokument o nazwie: „Kluczowe wyzwania rozwojowe województwa pomorskiego”, zawierający siedem głównych celów, w tym cztery gospodarcze. Wskazano jednocześnie problemy, które wymagają wsparcia decyzyjnego lub finansowego władz centralnych – napisali realizatorzy spotkań.

Poniżej przedstawiamy owe wyzwania rozwojowe, ważne dla województwa pomorskiego, poprzedzone słowem wstępnym władz Pracodawców Pomorza i Politechniki Gdańskiej:

Fot. Kazimierz Netka.

– Pomorze i Gdańsk od zawsze były centralnymi punktami szlaków komunikacyjnych i transportowych w Polsce. Obecnie pełnią kluczową rolę jako hub logistyczny dla całego kraju. W obliczu wyzwań geopolitycznych i rosnącego zagrożenia konfliktem ze wschodu, znaczenie tej funkcji nabiera dodatkowego wymiaru – napisali prof. Krzysztof Wilde – członek korespondent Polskiej Akademii Nauk, rektor Politechniki Gdańskiej oraz dr Zbigniew Canowiecki – prezydent Pracodawców Pomorza, przewodniczący Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita (FarU). Oto ciąg dalszy:

Jesteśmy również świadkami zmiany geografii energetycznej kraju, a Pomorze ma szansę stać się liderem zielonej transformacji energetycznej i źródłem czystej energii dla polskiej gospodarki.

Aby w pełni wykorzystać te wyzwania, musimy zapewnić atrakcyjność regionu dla mieszkańców, talentów i inwestorów. Kluczowym elementem tej atrakcyjności są wysokiej jakości funkcje metropolitalne, co wymaga m.in. inwestycji w kulturę i naukę.

W ostatnich latach Pomorze zostało dotknięte negatywnymi decyzjami centralnymi, czego jaskrawym przykładem była utrata podmiotowości i parcelacja aktywów Grupy Lotos. Na szczeblu rządowym brakowało nam partnera do dyskusji o kluczowych wyzwaniach i inwestycjach o znaczeniu wykraczającym poza poziom lokalny. Przykładami takich inwestycji są budowa pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej oraz wsparcie infrastruktury portowej pod kątem morskiej energetyki odnawialnej.

Dziś stoimy przed niepowtarzalną szansą, aby to zmienić. Potrzebujemy konsensusu i współpracy pomiędzy poziomem regionalnym i centralnym.

Niniejszy dokument powstał w wyniku konsultacji i wyboru najważniejszych celów rozwojowych województwa pomorskiego przez zespół przedstawicieli nauki, gospodarki oraz ekspertów branżowych, pod patronatem Marszałka Województwa Pomorskiego i Wojewody Pomorskiej. Dokument hasłowo definiuje wyzwania rozwojowe, wskazując jedynie te problemy, które wymagają wsparcia decyzyjnego lub finansowego władz centralnych

Fot. Kazimierz Netka.

– napisali w lipcu 2024 roku: prof. Krzysztof Wilde – członek korespondent Polskiej Akademii Nauk, rektor Politechniki Gdańskiej oraz dr Zbigniew Canowiecki – prezydent Pracodawców Pomorza, przewodniczący Konwentu Gospodarczego przy Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita (FarU).

Oto, co chcemy osiągnąć, stworzyć, zbudować, zmienić:

I. POMORSKI HUB ENERGETYCZNY – LIDER ZIELONEJ TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ

Uzasadnienie:

Wyzwaniem rozwojowym jest przyśpieszenie procesu zielonej transformacji energetycznej i zapewnienie czystej energii dla wzmocnienia konkurencyjności polskiej gospodarki. Obserwujemy obecnie proces zmiany geografii energetycznej kraju i w perspektywie kilkunastu lat Pomorze stanie się kluczowym źródłem zielonej, nieemisyjnej energii dla Polski (farmy wiatrowe, małe elektrownie wodne, elektrownia jądrowa). Pomorze nie ma obciążenia w postaci energetyki węglowej co ułatwia i przyśpiesza wprowadzanie strategii zielonej transformacji. Pomorze powinno być również centrum polskiej współpracy z krajami bałtyckimi w zakresie farm wiatrowych, energii słonecznej, wodoru, magazynów prądu i ciepła oraz paliwa e-fuel.

Wsparcie decyzyjne władz centralnych:

1. Wyrażenie zgody przez Ministerstwo Aktywów Państwowych na stworzenie na bazie Energa S.A. Krajowego Centrum Kompetencyjnego dla energetyki poprzez przeniesienie z PKN Orlen do Energi S.A. aktywów energetycznych i obrotu gazem, przy utrzymaniu jej statusu jako spółki publicznej notowanej na GPW z perspektywą pozyskania przez Energa S.A. kapitałowych inwestorów prywatnych,

2. Powołanie w Gdańsku w drodze uchwały rządowej, Bałtyckiego Funduszu Transformacji Energetycznej w oparciu o projekt grupy ekspertów, w tym Pawła Olechnowicza, Janusza Steinhoffa i Grzegorza Stanisławskiego.

II. MORSKI HUB LOGISTYCZNY – ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI I ZDOLNOŚCI PRZEŁADUNKOWYCH PORTÓW MORSKICH

Uzasadnienie:

Inwestycje portowe to inwestycje w bezpieczeństwo, transformację energetyczną oraz zapewnienie konkurencyjności portów morskich o znaczeniu strategicznym dla Polski i UE. Zwiększenie efektywności i możliwości działania portów jako polskiego morskiego hubu logistycznego wymusza wzięcie przez władze centralne i regionalne większej odpowiedzialności za ich funkcjonowanie, systematyczne zwiększanie dostępności drogowej i kolejowej do portów oraz ich zdolności przeładunkowych.

Wsparcie decyzyjne władz centralnych:

1. Wsparcie regulacyjne i finansowe Ministerstwa Infrastruktury realizacji inwestycji portowych zabezpieczających infrastrukturę krytyczną oraz w zakresie rozwiązań systemowych IT,

2. Włączenie przez Ministerstwo Infrastruktury „zielonego światła” dla Zarządu Morskiego Portu Gdynia w zakresie budowy portu zewnętrznego w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego,

3. Nadanie przez GDDKiA priorytetu budowie Drogi Czerwonej i przyśpieszenie jej realizacji w stosunku do założeń planowych oraz zaliczenie do dróg krajowych Via Maris, pozwalającej uruchomić potencjał terenowy Portu Gdynia i rozwój funkcji portowych we Władysławowie,

4. Zobowiązanie PKP PLK do przyśpieszenia prac modernizacyjnych linii kolejowej 201 (Gdynia) oraz do budowy dodatkowego mostu przez Martwą Wisłę w ciągu linii kolejowej 226 (Gdańsk),

5. Wsparcie finansowe w ramach KPO dużych portów morskich w Gdańsku i Gdyni celem dostosowanie ich do obsługi instalacyjnej farm wiatrowych oraz małych portów morskich we Władysławowie, Ustce i Łebie w celu dostosowania ich do obsługi serwisowej w zakresie offshore,

6. Ustawowe zwiększenie wpływu samorządowych władz regionalnych w zakresie nadzoru i koordynacji działań oraz współpracy portów w Gdańsku i Gdyni.

Źródła ilustracji: Pracodawcy Pomorza i Politechnika Gdańska.

III. STOCZNIE PRODUKUJĄCE STATKI DLA OFFSHORU I TRANSPOPRTU OIL &GAS

Uzasadnienie:

Trójmiejskie stocznie produkcyjne (m.in. Crist, Remontowa) posiadające odpowiednie kompetencje, umiejętności, zasoby ludzkie, know-how, wymagany standing finansowy oraz niezbędne zdolności produkcyjne realizują zamówienia armatorów zagranicznych na statki specjalistyczne, w tym offshorowe oraz do przewozu gazu i paliw płynnych wobec braku decyzji władz polskich o budowie własnej floty w tym zakresie (dzierżawimy, leasingujemy zlecając ich budowę zagranicznym stoczniom).

Wsparcie decyzyjne władz centralnych:

1. Wyrażenie zgody przez Ministerstwo Infrastruktury w porozumieniu z Ministerstwem Aktywów Państwowych na powołanie przez zainteresowane spółki z udziałem Skarbu Państwa (np. PGE i PKN Orlen) spółki armatorskiej (np. na bazie firmy Petrobaltic) realizującej program budowy przez polskie stocznie floty własnych statków do budowy i serwisowania farm wiatrowych na morzu oraz przewozu paliw płynnych i gazu,

2. Powołanie Pełnomocnika Rządu do spraw gospodarki offshore i local content w zakresie morskiej energetyki wiatrowej, którego zadaniem byłby między innymi nadzór nad realizację Porozumienia sektorowego z dnia 15 września 2021 roku na rzecz rozwoju morskiej energetyki wiatrowej w Polsce.

IV. POMORSKIE CENTRUM KOMPETENCJI KWANTOWYCH I SZTUCZNEJ INTELIGENCJI (AI)

Uzasadnienie:

Wyzwaniem współczesności jest budowanie kompetencji na światowym poziomie w obszarze, który zdecyduje o pozycji konkurencyjnej i technologicznej krajów w najbliższej przyszłości – sztucznej inteligencji oraz technologii kwantowych. Pomorskie ma atuty, aby zająć rozpoznawalne miejsce w tym wyścigu: Centrum Kompetencji STOS Politechniki Gdańskiej z superkomputerem Kraken, Międzynarodowe Centrum Teorii Technologii Kwantowych Uniwersytetu Gdańskiego, renomowane naukowe zespoły badawcze specjalizujące się w sztucznej inteligencji i jej zastosowaniach (PG, UG, GUMed), liczne ośrodki R&D kluczowych korporacji międzynarodowych (np. Intel, Amazon) oraz największy w Polsce klaster ICT utworzony ze środków regionalnych i inwestujący znaczące środki w infrastrukturę badawczą.

Wsparcie decyzyjne władz centralnych:

1. Zapewnienie finansowania ze środków KPO lub budżetowych zakupu komputera kwantowego uzupełniającego moce badawcze komputera Kraken i pracującego jako infrastruktura badawcza Uczelni Fahrenheita i zainteresowanych uczelni pomorskich,

2. Powołanie Pomorskiego Funduszu Inwestycyjnego Nowych Technologii stymulującego i inwestującego w badania i rozwój technologii opartych o AI i technologie kwantowe,

3. Opracowanie i wdrożenie przez Ministerstwo Cyfryzacji ram regulacyjnych stymulujących inwestycje w rozwiązania sztucznej inteligencji oparte o wykorzystywanie danych publicznych.

V. FEDERALIZACJA UCZELNI NALEŻĄCYCH DO ZWIĄZKU UCZELNI W GDAŃSKU IM. FAHRENHEITA (GUMed, PG, UG)

Uzasadnienie:

Wyzwaniem dla Pomorza jest stworzenie silnego ośrodka akademickiego w Gdańsku poprzez wykorzystanie zasobów i możliwości wszystkich trzech uczelni (GUMed, PG, UG). Federalizacja tych uczelni umożliwi sprawne prowadzenie wspólnej polityki oraz rozszerzanie współpracy międzynarodowej na rzecz podnoszenia jakości badań naukowych, prac rozwojowych i kształcenia. Wspólna realizacja programów badawczych, dydaktycznych oraz popularyzatorskich umożliwi efektywniejszą współpracę z otoczeniem społeczno – gospodarczym na rzecz rozwoju regionu i kraju.

Wsparcie decyzyjne władz centralnych:

1. Przyjęcie przez rząd i parlament, proponowanych przez trzech rektorów pomorskich uczelni, zmian w ustawie z dnia 20 lipca 2018 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w zakresie przepisów przejściowych regulujących status obecnych uczelni badawczych w przypadku utworzenia federacji,

2. Opracowanie przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego programu bądź systemu umożliwiającego premiowe zwiększanie subwencji dla jednostek ponoszących trud tworzenia uczelni federacyjnych.

VI. POWOŁANIE METROPOLII W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM

Uzasadnienie:

Powołanie metropolii na terenie województwa pomorskiego jest konieczne, ponieważ umożliwi to koordynację i wspólną realizację zadań wykraczających poza możliwości jednego miasta czy gminy oraz zdynamizuje rozwój nie tylko obszaru metropolitalnego, ale całego regionu. Jednak co do zasad powoływania i funkcjonowania Metropolii w świetle nieudanego eksperymentu Śląsko – Zagłębiowskiej Metropolii musi obecnie zdecydować rząd i parlament.

Wsparcie decyzyjne władz centralnych:

1. Uchwalenie rządowej ustawy metropolitalnej zasady tworzenia obszarów metropolitalnych w Polsce oraz określającej ich miejsce w strukturze terytorialno – administracyjnej kraju,

2. Powołanie Metropolii na terenie województwa pomorskiego.

VII. BUDOWA NOWEJ SIEDZIBY OPERY BAŁTYCKIEJ

Uzasadnienie:

Opera Bałtycka wykorzystuje w swojej działalności artystycznej obiekt wybudowany w 1915 roku z przeznaczeniem na ujeżdżalnię koni i z czasem zamieniony na salę sportowo – widowiskową. W latach 1946-47 odbywały się tam zawody bokserskie. Po tym okresie obiekt przekazano na cele kultury i wielokrotnie przebudowywano. Konieczność budowy nowej siedziby Opery Bałtyckiej, współprowadzonej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wynika z obecnego katastrofalnego stanu technicznego i funkcjonalnego budynku.

Wsparcie decyzyjne władz centralnych:

Zapewnienie finansowania przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego środkami budżetowymi i unijnymi budowy nowej siedziby Opery Bałtyckiej na terenach postoczniowych z zachowaniem tradycji i historii miejsca, na końcu Drogi do Wolności. Z założenia obiekt operowy, jako hołd wdzięczności i pamięci o roli stoczniowców w zrywach wolnościowych 1970, 1980 i 1989 roku powinien nawiązywać do industrialnych elementów stoczniowych, jak pozostawione dźwigi – stanowiące już obecnie symbol Gdańska.

(K.N.)

Proszę, czytaj również na portalu: netka.gda.pl