Fot. Kazimierz Netka.
O światowym bezpieczeństwie na Ziemi i w Kosmosie – w 10-lecie istnienia POLSA – Polskiej Agencji Kosmicznej
Z Kosmosu lepiej widać. Na kosmicznych orbitach okołoziemskich krąży wiele satelitów. Nawet są konstelacje – satelitozbiory. Jak te urządzenia mogą być wykorzystywane do polepszania życia na ziemi, czy do jego pogarszania? Czy sputniki „patrzące” na Ziemię mogą nas skuteczniej ostrzegać przed naturalnym i kataklizmami? Tego typu problemom jest poświęcona międzynarodowa dwudniowa konferencja pt. „Technologie satelitarne w zarządzaniu kryzysowym”, odbywająca się w Europejskim Centrum Solidarności, w Gdańsku. Warto tam być.
– Polska Agencja Kosmiczna wspólnie z: investGDA – Gdańską Agencją Rozwoju Gospodarczego, Agencją Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA) i Samorządem Województwa Pomorskiego serdecznie zapraszają na konferencję „Technologie satelitarne w zarządzaniu kryzysowym”, która 27-28 maja 2024 r. odbędzie się w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku – napisała do nas Magdalena Frańczak – Ekspert w Departamencie Informacji i Promocji Polskiej Agencji Kosmicznej. – Podczas dwudniowego wydarzenia uczestnicy będą dyskutowali – w kontekście zarządzania kryzysowego – o produktach i usługach satelitarnych opartych na zobrazowaniach Ziemi, systemie bezpiecznej łączności i nawigacji satelitarnej. W konferencji będą uczestniczyli parlamentarzyści, przedstawiciele administracji państwowej, urzędów wojewódzkich, służb operacyjnych zaangażowanych w zarządzanie kryzysowe oraz firmy i instytucje polskiego sektora kosmicznego.
Skorzystaliśmy z tego zaproszenia. Oto co zanotowaliśmy podczas pierwszej części konferencji:
W Pomorskiem powstanie ESA Hub, w którym rozwijane byłyby technologie na potrzeby konkretnych służb?
– Kosmos kojarzy nam się z czymś niesamowitym, nadzwyczajnym – mówił witając przybyłych prof. Grzegorz Wrochna – prezes Polskiej Agencji Kosmicznej. – Z drugiej strony, już nawet nie zauważamy gdy technologie satelitarne odgrywają ważną rolę w naszym życiu.
Fot. Kazimierz Netka.
Każdy program telewizyjny, nawet jeżeli nie mamy „talerza” na naszym balkonie, to gdzieś po drodze idzie przez satelitę. Coraz częściej internet dostarczany jest przez satelitę, zwłaszcza tam, gdzie inne technologie nie mają zastosowania. Rolnicy już na co dzień używają danych satelitarnych do tego, żeby w sposób świadomy nawozić, podlewać, zwalczać szkodniki. Dzięki temu mogą produkować taniej i zdrowiej.
Technologie kosmiczne bardzo nam pomagają w takim naszym codziennym życiu, w rozwoju naszej gospodarki, w takich spokojnych czasach.
No ale dzisiaj te czasy nie są takie spokojne. Coraz częściej przez przypadki odmieniamy wyraz bezpieczeństwo i mam tu na myśli zarówno bezpieczeństwo kraju, sytuację, geopolityczną, która robi się dość napięta, jak również zmiany klimatu, które powodują różne katastrofalne zjawiska, których wcześniej w kraju czy w Europie nie widzieliśmy.
Właśnie rolą Polskiej Agencji Kosmicznej jest po pierwsze orientowanie się jakie technologie są dzisiaj dostępne, co można zrobić, korzystając z satelitów obserwujących Ziemię. Z drugiej strony naszym obowiązkiem jest rozeznawanie, jakie są potrzeby kraju, czego potrzebują służby w czasie sytuacji kryzysowych, czego potrzebuje polska administracja na co dzień.
Z trzeciej strony rolą naszą jest wspieranie polskiego sektora kosmicznego, naszych instytucji naukowych, naszych firm, żeby mogli te technologie rozwijać i dostarczać rozwiązania dla tych, którzy ich potrzebują.
Rolą POLSy jest doradzanie ministrowi rozwoju i technologii oraz innym ministerstwom jak te technologie, które tak szybko się rozwijają można i trzeba zastosować do zaspokojenia potrzeb naszego kraju. Dlatego właśnie POLSA przygotowując rekomendacje dla Ministra Rozwoju i Technologii związane z alokacją naszego wkładu do Europejskiej Agencji Kosmicznej rekomendowała, właśnie z jednej strony alokację środków na program bezpieczeństwa cywilnego – Civil Securities form Space, z drugiej – na budowę konstelacji satelitów do obserwacji Ziemi zarówno optycznych jak i radarowych.
POLSA również przygotowała projekty strategii bezpiecznej łączności rządowej i pracujemy z Europejską Agencją Kosmiczną nad uruchomieniem w Polsce ośrodków ESA Hub, w których rozwijane by były właśnie technologie na potrzeby konkretnych służb: Straży Pożarnej, Policji Wojska, Pogotowia, lokalnych centrów kryzysowych w sytuacjach, w których rzeczywiście, informacja na temat tego co się dzieje, jest bardzo potrzebna. Te technologie są, ale nie zawsze jest do nich dostęp.
POLSA wspomaga administrację, organizując rozmaite szkolenia. Przygotowaliśmy podręcznik „Dane satelitarne dla administracji”, wspieramy różne służby, organizujemy różne szkolenia, ostatnio szkolenie dla Policji było przeprowadzane przez POLSĘ. Tych działań jest coraz więcej takich informacyjnych, szkoleniowych, ale też rozwijamy coraz bardziej nasz zdolności kooperacyjne i mamy nadzieję, że właśnie tutaj w Gdańsku będziemy mogli rozszerzyć działalność naszej siedziby o tego typu właśnie działania. Budujemy Narodowy System Informacji Satelitarnej, który będzie gromadził dane z satelitów – w przyszłości naszych polskich, a już dzisiaj z systemu unijnego Copernicus, satelitów komercyjnych, udostępniał je firmom, naukowcom do rozwijania różnych algorytmów, produktów, serwisów i zapewniał dostęp do tych serwisów użytkownikom. To będzie bardzo ważne narzędzie, które będzie wykorzystywane także właśnie do celów bezpieczeństwa.
Więcej o tych wszystkich inicjatywach powiedzą nasi znakomici goście, w związku z tym nie zabieram już więcej czasu i życzę państwu naprawdę ciekawej konferencji – powiedział prof. Grzegorz Wrochna – prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.
Polska dzisiaj płaci całość starlinkowego abonamentu, który dostarczany jest na Ukrainę w ramach usług sieciowych
W Konferencji uczestniczył także wicepremier Krzysztof Gawkowski, minister cyfryzacji.
– To ważne spotkanie w Gdańsku bo dotyczy technologii kosmicznych, satelitarnych, w tym co dzisiaj najważniejsze: odpowiedzialności za to, co dla nas najważniejsze: odpowiedzialności za człowieka, bo ta odpowiedzialność za człowieka w zarządzaniu kryzysowym ma ważne znacznie, szczególnie na styku nowych technologii cyfryzacji, digitalizacji i rozpoznawania tego, co przed nami – powiedział wicepremier Krzysztof Gawkowski, minister cyfryzacji.
Dzisiaj łączność satelitarna w zarządzaniu kryzysowym jest jak odpowiedz na pytanie: jak żyć, kiedy może przydarzyć się jakakolwiek sytuacja krytyczna i jak z tą krytyczną sytuacją, w ramach łączności sobie poradzić.
Odpowiedź na pytanie dotyczące nowych technologii jest jak odpowiedź na pytanie, gdzie człowiek potrafi postawić jeszcze kolejne kroki. Dzisiaj u progu ćwierćwiecza XXI stulecia, jesteśmy przed ważnymi odpowiedziami dotyczącymi sztucznej inteligencji, komputerów kwantowych, nowoczesnej łączności, a to wszystko w miejscu i w czasie, które łączą nas z czasem wojennym. Z czasem wojennym, bo wydarzenia za naszą wschodnią granicą, napaść Rosji na Ukrainę i też odpowiedzialność, która niesie pewien smak wolności dla Ukrainy – to dostarczanie tam technologii i sprzętu. To wszystko powinno być też dla nas nauką, szczególnie, że odpowiedź na pytania dotyczące łączności są dziś czymś niebywale ważnym. Dwa tygodnie temu, w poniedziałek miałem okazję być w Kijowie i rozmawiać z premierem Ukrainy na temat łączności satelitarnej i internetu, który właśnie Polska na Ukrainę dostarcza.
Gdyby nie pierwsze tygodnie i decyzje dotyczące łączności satelitarnej starlinków, gdyby nie odpowiedzi na pytania, jak połączyć front skomunikowany z Kijowem i z zarządzaniem armią, nie wiem, czy dzisiaj Ukraina byłaby w tym samym miejscu.
Odpowiedź na pierwsze pytanie dotyczące pól łączności przede wszystkim satelitarnej jest zatem dla nas i tutaj w Polsce, kluczowa.
Warto podkreślić, szczególnie na tej konferencji, że Polska dzisiaj płaci całość starlinkowego abonamentu, który dostarczany jest na Ukrainę w ramach usług sieciowych. To jest wielka wdzięczność Ukrainy, ale też odpowiedzialność za to, jak Polska powinna w przyszłości takimi sferami odpowiedzialności się zająć i jak być gotowa na sytuacje kryzysowe.
Fot. Kazimierz Netka.
Niezmiernie się cieszę z tej inicjatywy Polskiej Agencji Kosmicznej, z konferencji dotyczącej zarządzania i umiejętności wyobrażenia sobie jak łączność satelitarna w tym aspekcie jest ważna.
Ale nie tylko nauka z Ukrainy i z zabezpieczenia pól łączności w obszarze wojny powinna być dla nas ważna. Powinniśmy już dzisiaj w Polsce umieć wyobrazić sobie te pola łączności, które są ważne i z perspektywy armii i z perspektywy obrony cywilnej. Tak jak zapowiedziało Ministerstwo Obrony Narodowej odbudowa obrony cywilnej jest dla Polski priorytetem, szczególnie ważnym, bo włączonym w strategiczny plan obrony Polski. Szczególnie ważnym, dlatego że dzisiaj ma ona szczególne znaczenie dla jednostek samorządu terytorialnego i odpowiedzi na kolejne ważne pytanie:
Jak zrealizować ten wysoki poziom odpowiedzialności w krótkim czasie?
Łączność satelitarna jest i była tym narzędziem, które daje nadzieję, że gdy wiele innych pól łączności zawiedzie, to to będzie niezawodnym źródłem wiedzy i możliwości. Możliwości w czasie sytuacji kryzysowej, ale też możliwości uzupełnienia tego, co dzisiaj daje nam szerokopasmowy internet.
Budowa szerokopasmowego internetu – sieci 5G, w przyszłości 6G – umiejętność dostrzegania zmian komunikacyjnych szczególnie ma swoje znaczenie też na zabezpieczeniu łączności, odpowiednim jej szyfrowaniu i też posiadaniu wiedzy, która z jednej strony pozwoli mieć świadomość, że to co przesyłamy odbywa się z odpowiednią radą państwa, która nie pozwala na to, by ta wiedza, która jest przesyłana została prze kogoś rozszyfrowana, a z drugiej strony, żebyśmy umieli ją szybko z tej łączności naziemnej przenieść w łączność satelitarną.
Dlatego już dzisiaj wspólnie z Ministerstwem Obrony Narodowej, z poszczególnymi służbami, pracujemy nad różnymi rozwiązaniami, łączącymi satelitarność w charakterystyce bezpieczeństwa państwa. Co tydzień odbywają się spotkania zespołów, połączone centra operacji cyberbezpieczeństwa, na których jednym z tematów jest umiejętne zarządzanie łącznością ze względu na sytuacje kryzysowe i grożące niebezpieczeństwa hybrydowego kontaktu chociażby z Rosją i ataków na Polskę, które dzisiaj ma miejsce. I z drugiej strony – w przypadku możliwości, chęci zakłócania sygnałów GPS, które też jak wiecie, w Polsce i w Europie się zdarzają.
Te wszystkie pola łączności i odpowiedzialności za państwo powinny być udziałem nie tylko rynku tam, gdzie państwo zagląda, stara się coś zorganizować i ma poczucie, że jest jeszcze wiele do zrobienia, ale też powinno łączyć w sobie sektor prywatny, dlatego, że jeżeli nie będziemy szukali odpowiedzi jak tę interoperacyjność pomiędzy administracją publiczną, administracją rządową a biznesem włączyć w jedną wspólna całość, tam w przyszłości pojawią się zagrożenia. Dla przykładu to, co wydarzyło się na Ukrainie zaraz po wojnie, pomimo kontaktów i sieci, która była zbudowana na poziomie satelitarnym pojawiły się problemy związane z tym jak zarządzać danymi chociażby sektora podatkowego. Dzisiaj dzięki możliwościom łączności satelitarnej cały system podatkowy zarządzany jest z terytorium Ukrainy, z terytorium Polski. To też są odpowiedzi na pytania, które powinniśmy czerpać z nauk, których sytuacja bezpieczeństwa państwa radykalnie się zmienia, bo to bezpieczeństwo nie dość, że na wielu polach zagrożone, to musi też szukać odpowiedzi, jaka powinna być dobra przyszłość.
Fot. Kazimierz Netka.
Mam nadzieję, że tutaj podczas dzisiejszych rozmów, ale też w wielu kontaktach między uczestnikami, którzy przyjeżdżają ze świata biznesu, z tymi wszystkimi, którzy tutaj reprezentują świat administracji, ten dialog jest realizowany i dobre doświadczenia są wykorzystywane, a przede wszystkim jest chęć wzajemnej współpracy. Mam nadzieję, że te wszystkie zagrożenia są również dostrzegalne na poziomie całej Unii Europejskiej i państw, które w łączności satelitarnej upatrują miejsce odpowiedzi i poszukiwania faktów zawsze dobre zorganizowanego świata, w którym informacja dochodzi, a jest ona dzisiaj kluczowa dla struktur zarządzania państwem.
Serdecznie dziękuję, że miałem okazję wystąpić na dzisiejszej konferencji. Jednocześnie mam nadzieję, że będzie ona dla nas, jako przedstawicieli administracji rządowej ale i dla was jako uczestników szeroko pojętego rynku związanego z cyfrowymi ale i technologicznymi technologiami kosmicznymi odpowiedzią i jednocześnie inspiracją na przyszłość.
Serdecznie państwu dziękuję, życzę miłych obrad i mam nadzieję do zobaczenia na wielu konferencjach o podobnej tematyce, łączącej technologie cyfrowe, technologie kosmiczne i świat wyzwań technologicznych w całej Europie – powiedział wicepremier Krzysztof Gawkowski, minister cyfryzacji.
Gości powitał także Wiesław Byczkowski – wicemarszałek województwa pomorskiego. Pan marszałek podkreślił znaczenie pomorskich uczelni dla rozwoju technologii satelitarnych:
Fot. Kazimierz Netka.
Marek Ossowski – wiceprezes Gdańskiej Agencji Rozwoju Gospodarczego InvestGDA witając gości w imieniu pani prezydent Gdańska, zapewnił o gotowości udzielania wszelkiej pomocy dla realizacji planów Polskiej Agencji Kosmicznej w Gdańsku:
Fot. Kazimierz Netka.
Temat: „Technologie i usługi kosmiczne na potrzeby zarządzania kryzysowego” przedstawił Rodrigo da Costa – Dyrektor Agencji Unii Europejskiej ds. Programu Kosmicznego (EUSPA):
Fot. Kazimierz Netka.
– Dziękuję za tę przyjemność bycia z państwem tutaj. Mam nadzieję, że przez te kilka dni poznamy się; będzie to wspaniała okazja do poznania polskiej rzeczywistości jeżeli chodzi o zarządzanie kryzysowe, a także by powiedzieć jak my możemy pomóc. Chciałbym też powiedzieć jaki jest program kosmiczny Unii Europejskiej, co robimy w Agencji i w tym celu przygotowałem małą prezentację – mówił dyrektor Rodrigo da Costa.
Fot. Kazimierz Netka.
Program kosmiczny UE jest bardzo szeroki – powiedział pan dyrektor. UE jest obecna w Kosmosie ze swymi działaniami bardzo długo. Wiele krajów ma swe narodowe programy, natomiast UE jako sama ma swą własną agencję zajmującą się obserwacją Ziemi, zabezpieczeniem komunikacji, możliwości nawigacji satelitarnej
Fot. Kazimierz Netka.
Na początku był to program EGNOS, wykorzystywany głównie w lotnictwie, potem rozszerzyło się tona dalsze dziedziny życia.
Zakres tego programu jest regionalny w tym sensie, że obejmuje tylko kontynent europejski, jeśli chodzi o nasz system nawigacyjny satelitów Galileo, mający ponad 4 mld użytkowników.
Po wykładzie był czas na dyskusję. Prof Edmund Wittbrodt – przewodniczący Komitetu Nauk o Kosmosie Polskiej Akademii Nauk, zapytał o możliwości wykorzystania sztucznej inteligencji (AI).
AI potrzebne jest przy interpretacji danych – podpowiedział dyrektor Rodrigo da Costa. – AI może pomóc chronić system jeśli chodzi o cyberbezpieczeństwo.
„Technologie kosmiczne na rzecz ochrony ludności cywilnej w Europie” – to temat wykładu, który wygłosił dyrektor Jeremie Godet – Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Przemysłu Obronnego i Przestrzeni Kosmicznej (DG DEFIS):
Fot. Kazimierz Netka.
Jest kilka zjawisk, które zagrażają ludzkości. To są np. klęski żywiołowe, katastrofy spowodowane przez człowieka, pożary lasów, trzęsienia ziemi, to nie tylko w UE ale także na całym globie – podkreślił dyrektor Jeremie Godet. – Kolejny aspekt to wzajemna pomoc w razie katastrof. Trzeci aspekt: ochrona europejskiej infrastruktury krytycznej i czwarty obszar to zwiększanie bezpieczeństwa chemicznego, biologicznego i nuklearnego w UE, a więc to są obszary mechanizmu ochrony ludności cywilnej UE, które działają do 2002 roku i od tego czasu było już 700 wniosków o udzielenie pomocy.
Fot. Kazimierz Netka.
Niemal każde z państw na świecie korzystało z tej pomocy w ostatnich latach. Po kowidzie wnioski o pomoc wzrosły do powyżej 100 rocznie, a obszary działania, pomoc medyczna – pandemii kowidu, w czasie pożarów lasów na południu Europy oraz w przypadku powodzi. Inne już mniejszy procentowy
Fot. Kazimierz Netka.
W jaki sposób technologia kosmiczna jest w stanie wspomóc działanie tego mechanizmu ochrony ludności cywilnej? Przede wszystkim mamy program Copernicus i gdzie mamy miejsce obserwacji mające na celu łagodzenie skutków klęsk żywiołowych i zapewnienie gotowości poprzez mapowanie i identyfikację narażonych na klęski żywiołowe w przypadku powodzi, susz, czy pożarów lasów i także wspomaga ten system monitorowanie infrastruktury krytycznej jak rurociągi, rafinerie ropy naftowej by ograniczać ryzyko przemysłowe przy pomocy czujników w systemie Copernicus wykryć wycieki z rurociągów gazowych na przykład – to już w pełni działająca funkcjonalność.
Dzięki satelitom możemy też zapewnić systemy nawigacji najbardziej dokładne na świecie i mogą one zostać wykorzystane do monitorowania ruchów skorupy ziemskiej aby przewidywać i zapobiegać skutkom zdarzeń sejsmicznych i to jest bardzo dokładny ten system, który rozpoczęliśmy 2 lata temu, zwiększa możliwości przewidywania ewentualnych zdarzeń sejsmicznych.
Ważnym aspektem jest łączność satelitarna. m.in. do wczesnego wykrywania poprzez nadzór wideo, do wczesnego wykrywania pożarów lasu.
Zdarza się, że jakieś elementy sprzętu używanego w Kosmosie wchodzą w atmosferę i spadają. Nie jest to często, ale w ostatnich miesiącach mieliśmy już kawałki akumulatorów stacji kosmicznej, które spadły na ziemię w Stanach Zjednoczonych na jakiś dom. Tutaj mamy taki system wczesnego ostrzegania przed ponownym wejściem takich elementów w atmosferę – poinformował dyrektor Jeremie Godet.
Fot. Kazimierz Netka.
W toku dyskusji prof. Marek Moszyński, reprezentujący Politechnikę Gdańską i Polską Agencję Kosmiczną, zaakcentował konieczność oceny możliwości wyprzedzania nieszczęśliwych zdarzeń: biorąc pod uwagę zarządzanie kryzysowe, ochronę ludności cywilnej mamy tak piękne technologie, natomiast co jeśli chodzi o prognozowanie wydarzeń? Często otrzymujemy komunikaty, że pojawią się obfite opady, będzie powódź, powodzie są coraz częstsze. Czy możemy również pomagać innym kontynentom?
Odpowiedzi na te oraz inne pytania będzie można uzyskać również podczas drugiego dnia konferencji, 28 maja 2024 roku.
Kazimierz Netka
Proszę, czytaj również na portalu: netka.gda.pl