Źródło ilustracji: NFOŚiGW.

Dlaczego drobniutkie cząsteczki, pył, unoszące się w powietrzu wpływają negatywnie na organizmy żywe?

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) jest inicjatorem pomocy edukacyjnej, dzięki której uczniowie będą mogli badać jakość powietrza. Tą pomocą jest moduł (zespół, zbiór, układ ćwiczeń) „Jakość Powietrza”, opracowany przez Centrum Nauki Kopernik ze wsparciem merytorycznym ekspertów Polskiego Alarmu Smogowego – poinformował Wydział Promocji i Komunikacji Społecznej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej:

Doświadczenie uczy

Ćwiczenia możliwe do przeprowadzenia przy wykorzystaniu modułu „Jakość Powietrza. Badanie zanieczyszczeń pyłowych” skupiają się przede wszystkim na zanieczyszczeniach pyłowych i najważniejszych kwestiach z nimi związanych. Co to znaczy, że jakość powietrza jest zła? Czy smog za naszym oknem to ten sam smog, który utrzymywał się w Londynie w latach 50. XX wieku? Skąd biorą się zanieczyszczenia pyłowe i co kryje się pod pojęciem niskiej emisji? Dlaczego drobiny unoszące się w powietrzu wpływają negatywnie na organizmy żywe? Na te i podobne pytania odpowiedzi znajdują się w podręczniku oraz w wyjaśnieniach merytorycznych do doświadczeń.

Zaproszony do wykonania pierwszych eksperymentów minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka podkreśla, że dzięki prostym doświadczeniom z zestawu „Jakość Powietrza” każdy może się przekonać, że wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za to, czym oddychamy. „Wszyscy, niezależnie od wieku czy poglądów, oddychamy tym samym powietrzem. Dlatego każdemu z nas powinno zależeć na tym, aby było ono czyste i spełniało określone normy. Budowanie świadomości ekologicznej przez własne doświadczenie pozwoli dzieciom i młodzieży zrozumieć we właściwy sposób, czym jest ochrona środowiska. Liczę, że zachęci ich też do dbania o jakość powietrza” – powiedział minister.

Od czystości powietrza zależy prawidłowy rozwój oraz jakość i długość życia ludzi, a także innych organizmów. Zjawiska tzw. niskiej emisji oraz smogu to widoczny efekt działania człowieka na szkodę środowiska i własnego zdrowia. Wpływ na ich powstawanie mają głównie nieekologiczne systemy ogrzewania w naszych domach, zanieczyszczenia generowane przez zakłady przemysłowe, a także spaliny samochodowe, zawierające szkodliwe gazy i zanieczyszczenia pyłowe.

„Poprawa jakości powietrza jest priorytetem działań Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, stąd inicjatywa przygotowania pomocy dydaktycznej, która pozwoli także dzieciom i młodzieży na badanie jakości i zaznajomi je ze zjawiskami zanieczyszczenia powietrza, uświadamiając ten problem ekologiczny. W ten sposób Narodowy Fundusz pragnie zwrócić uwagę młodego pokolenia na kwestie ochrony powietrza oraz wesprzeć szkoły i samorządy w realizacji edukacji ekologicznej” – mówi prof. Maciej Chorowski, prezes NFOŚiGW. „Dla mnie, jako naukowca, bardzo ważny jest też fakt, że to propozycja nowoczesnego sposobu kształcenia, który opiera się przede wszystkim na samodzielnym poznawaniu zjawisk zachodzących w przyrodzie – poprzez obserwację i eksperymentowanie” – podkreśla Maciej Chorowski.

W swojej ponad 30-letniej działalności NFOŚiGW wspiera poprawę jakości powietrza przez programy finansujące inwestycje zarówno w sferze przemysłu, transportu, jak i wytwarzania energii w gospodarstwach domowych. Program „Czyste Powietrze” jest bezpośrednią odpowiedzią na problemy wskazane w pomocy edukacyjnej, która właśnie trafia do młodego pokolenia, aby jeszcze dobitniej uświadamiać potrzebę działania i współdziałania w celu ochrony powietrza.

Młodzi świadomi ekologicznie

Do realizacji projektu Narodowy Fundusz zaprosił Centrum Nauki Kopernik (CNK), które z sukcesem opracowało wcześniej kilka podobnych narzędzi edukacyjnych, oraz ekspertów Polskiego Alarmu Smogowego (PAS), posiadających bogate doświadczenie i wiedzę zdobytą w praktyce z zakresu ochrony powietrza, a także prowadzenia działań edukacyjnych.

„Moduł Jakość Powietrza to kolejna już pomoc edukacyjna z serii Modułowych Pracowni Przyrodniczych, przygotowana przez zespół Centrum Nauki Kopernik. Nauczyciele otrzymują w postaci modułów gotowe narzędzia, umożliwiające im prowadzenie nowoczesnych zajęć z wykorzystaniem metody badawczej. Wzorowana na sposobie pracy naukowców, metoda ta rozwija kluczowe kompetencje XXI wieku, niezbędne do sprawnego funkcjonowanie w świecie i radzenia sobie z coraz bardziej złożonymi wyzwaniami, jakie stawia przed nami współczesna rzeczywistość” – mówi Robert Firmhofer, dyrektor naczelny Centrum Nauki Kopernik.

Przedstawicielka Polskiego Alarmu Smogowego Ewa Lutomska, wiceprezes Karkowskiego Alarmu Smogowego, dodaje: „Budowanie świadomości na temat problemu zanieczyszczenia powietrza jest bardzo ważne, ponieważ pozwala dostrzegać uciążliwości, które dotychczas były niezauważalne oraz podejmować działania, które pomogą im zapobiegać. Zależy nam na tym, aby młode pokolenie umiało rozpoznać zagrożenia w środowisku i prawidłowo na nie reagować. Dlatego włączyliśmy się w projekt Modułowych Pracowni Przyrodniczych Jakość Powietrza”.

Moduł Jakość Powietrza. Badanie zanieczyszczeń pyłowych

Moduł Jakość Powietrza jest przeznaczony dla nauczycieli i uczniów szkół podstawowych klas VI–VIII, a także może z powodzeniem służyć do nauczania w szkołach średnich. W skład zestawu wchodzi pudełko ze sprzętem oraz publikacja skierowana do nauczycieli. W pudełku znajduje się mikrokontroler z czujnikiem pyłu oraz elementy niezbędne do obsługi tych urządzeń i wykonania doświadczeń. Podręcznik zawiera: teksty merytoryczne, wyjaśniające zjawiska związane z zanieczyszczeniem powietrza oraz scenariusze doświadczeń w formie osobnych kart ucznia i nauczyciela (ich wersje do druku znajdują się na karcie pamięci flash na końcu książki).

Głównym celem realizacji zajęć z wykorzystaniem Modułu Jakość Powietrza jest przybliżenie uczniom tematu zanieczyszczeń powietrza, w tym głównie zanieczyszczeń pyłowych, które mogą mierzyć za pomocą sprzętu zawartego w zestawie, z wykorzystaniem metody pracy badawczej. Dodatkowo zestaw pozwala na zapoznanie uczniów z techniką przeprowadzania pomiarów oraz metodami zbierania i analizowania danych, co wspiera rozwój tak dziś istotnych kompetencji cyfrowych.

Moduł „Jakość Powietrza. Badanie zanieczyszczeń pyłowych” został opracowany przez interdyscyplinarny zespół ekspertów Centrum Nauki Kopernik, posiadających doświadczenie w realizacji innowacyjnych działań edukacyjnych, programów badawczych dotyczących procesów uczenia się, a także kształtowania i rozwoju kompetencji XXI w. wśród dzieci i młodzieży, we współpracy merytorycznej ze specjalistami Polskiego Alarmu Smogowego. Będzie dostępny dla szkół w dystrybucji Centrum Nauki Kopernik od czerwca 2021 r.

LINKI do doświadczeń:

Doświadczenie „Szybka kawa z cukrem”: https://www.youtube.com/watch?v=gSmxPoj4LPE

Doświadczenie „Kruszenie twardzieli”: https://www.youtube.com/watch?v=e8BWea_lFI4

CNK: https://www.kopernik.org.pl/oferta-komercyjna/modulowe-pracownie-przyrodnicze

PAS: https://polskialarmsmogowy.pl/

– poinformował Wydział Promocji i Komunikacji Społecznej Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Edukacja dotycząca konieczności troski o jakość powietrza jest bardzo ważna. Ciągle bowiem z kominów wydostaje się wiele niekorzystnych dla zdrowia, substancji. Chodzi o tzw. emisję niską, czyli o wydostawanie się dymów z niewysokich kominów. Szkodliwe substancje wylatujące z takich kominów opadają tuż obok domów, na osiedlach i są wciągane przez płuca ludzi oraz innych istot; szkodzą również roślinom. Człowiek, jako ostateczny konsument, staje się końcowym pochłaniaczem takich nieczystości, również tych, które przeniknęły do organizmów zwierząt i roślin.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl