Na zdjęciu: Dyrektor Anna Stelmaszyk-Świerczyńska – kierownik projektu – inauguruje pierwsze ogólnokrajowe spotkanie konsultacyjne dotyczące projektu zagospodarowania naszego morza. Fot. Kazimierz Netka.

Powstaje pierwszy w historii Polski morski plan zagospodarowania przestrzennego.

Mało doceniany, olbrzymi wodny obszar naszego kraju, będzie poważniej przez nas traktowany. Ma nam dawać więcej pieniędzy, ale uzyska lepszą ochronę. Dotychczas wykorzystywano owo terytorium trochę nieśmiało i konfliktowo…

A chodzi o nasze morze… Sposób postępowania z tym niezwykłym skarbcem darów natury określi dokument o nazwie: Plan zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich” w skali 1 : 200 000. Teraz opracowywany jest projekt owego planu.

Fot. Kazimierz Netka

Prace nad projektem planu zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich w skali 1:200 000 (zwanego dalej Projektem planu) wraz z prognozą oddziaływania na środowisko (zwaną dalej Prognozą) rozpoczęły się 22 lipca 2016 roku. Będzie to pierwszy w historii Polski morski plan zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z ustawą z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej (Dz.U. z 2013 r. poz. 934 z późn. zmian.) do opracowania projektu planu zobowiązani są Dyrektorzy Urzędów Morskich w Gdyni, Słupsku i Szczecinie, natomiast plan zostanie przyjęty w formie rozporządzenia ministra ds. gospodarki morskiej oraz ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego – wynika z informacji, którą przygotował Jakub Szostak – naczelnik Wydziału Zabezpieczenia Geodezyjnego Urzędu Morskiego w Gdyni.

W środę, 8 marca 2017 roku, odbyło się – w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku – pierwsze ogólnokrajowe spotkanie konsultacyjne dotyczące wspomnianego projektu.

– Planowanie na morzu jest podobne do tego na lądzie – mówiła Anna Stelmaszyk-Świerczyńska – dyrektor ds. technicznych Urzędu Morskiego w Gdyni, kierownik projektu. – Jednym elementem jednak znacząco się te obszary różnią. Przestrzeń morska ma bowiem cztery wymiary, bo dodatkowo jeszcze głębokość – poza tym wszystkim, co jest na lądzie.
Dotychczas nie było takich planów dotyczących mórz, także za granicą. Pierwsze opracowanie podobne do planu zagospodarowania przestrzennego dla morza, powstało w Kanadzie, a sporządzono je w celu ochrony cennych przyrodniczo obszarów – powiedziała nam dyrektor Anna Stelmaszyk-Świerczyńska. – To był pierwszy plan ochronny tej rangi. W Europie, Niemcy opracowali podobny dokument, 8 – 9 lat temu jeszcze przed powstaniem unijnej Dyrektywy, ale był on raczej na miarę studium uwarunkowań.

Źródło ilustracji: Urząd Morski w Gdyni.

Okazuje się, że inspiratorem opracowywania pełnych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich w Unii Europejskiej jest… Urząd Morski w Gdyni. Konkretnie: pierwszy zaproponował to pracownik tego urzędu, Andrzej Cieślak – E\ekspert Urzędu Morskiego w Gdyni ds. morskiego planowania przestrzennego.
– To było w czasie, gdy opracowywano projekt dotyczący zintegrowanego zarządzania obszarami nadbrzeżnymi – wspomina Andrzej Cieślak – ekspert Urzędu Morskiego w Gdyni ds. morskiego planowania przestrzennego. – Wtedy, podczas spotkania w Litwie, powiedziałem, że pojawia się problem gospodarowania przestrzenią morską. Temat został podchwycony prze konsorcjum kilku krajów nadbałtyckich i zrobiło się z tego przedsięwzięcie unijne. Projekt BaltCoast miał III segment poświęcony planowaniu przestrzennemu obszarów morskich. To się przeniosło na kolejne działania i ostatecznie na całą Unię Europejską.
– Wszystkie morskie kraje mają, zgodnie z unijną dyrektywą, sporządzić do 2021 roku plany zagospodarowania przestrzennego swych obszarów morskich – mówi dyrektor Anna Stelmaszyk-Świerczyńska. – Taki plan posiada Holandia. Szwecja zaczęła prace nad swoim 5 miesięcy wcześniej niż Polska. Litwa już ma prawie gotowy taki plan. Finlandia się przygotowuje.
Sporządzenie planów morskich nakazuje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/89/UE z dnia 23 lipca 2014 roku ustanawiająca ramy planowania przestrzennego obszarów morskich (Dz. Urz. UE L 257/135). Ta Dyrektywa ramowa, wyznacza termin opracowania planów na 2021 rok. Nie określa jednak zakresu tych planów i metod ich opracowania.

Fot. Kazimierz Netka

Dlaczego dopiero teraz takie plany są sporządzane? Bo wcześniej morza służyły głównie rybołówstwu i żegludze. Nie było dużych konfliktów interesów – dodaje dyrektor Anna Stelmaszyk-Świerczyńska.

Obecnie konflikty już są coraz częstsze. Kilka zgłoszono na spotkaniu konsultacyjnym w Gdańsku. Na przykład, trasa promu kursującego z Gdyni do Karlskrony trochę koliduje z projektowana farmą elektrowni wiatrowych na Bałtyku. Trasę tego połączenia promowego trzeba będzie nieco przedłużyć, omijając elektrownie. Tymczasem, dla przewoźnika liczy się każda minuta… Trzeba więc znaleźć jakieś wyjście; pogodzić interesy energetyków i armatora promu.

Takich sprzeczności jest mnóstwo. Stąd też duża liczba uwag i wniosków – około 800 – zgłoszonych do projektu „Planu zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich” w skali 1 : 200 000.

Projekt tego dokumentu nie obejmuje Zalewów: Wiślanego i Szczecińskiego, ani akwenów portowych. Zarządy portów już się boją czy ich interesy nie zostaną naruszone i to sygnalizowali podczas konsultacji w Gdańsku.

Dla zalewów i dla portów będą opracowane bardziej szczegółowe plany – mówiła dyrektor Anna Stelmaszyk Świerczyńska. Plan zagospodarowania dla polskich obszarów morskich ma być gotowy w 2019 roku, a dla Zalewu Wiślanego, którego część (spory obszar należy do Rosji) też jest zaliczany do naszego terytorium morskiego, będzie gotowy w 2020 roku.

Projekt planu uwzględnia zamiar przekopania Mierzei Wiślanej – budowę kanału żeglugowego: Bałtyk – Zalew Wiślany – Elbląg.

Oto harmonogram wykonania projektu planu zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich w skali 1:200 000:
2 sierpnia 2016 r. – rozpoczęcie prac nad projektem planu zagospodarowania przestrzennego;
Sierpień – październik 2016 r. – zbieranie uwag i wniosków dotyczących projektu planu;
Sierpień 2016 r. – luty 2017 r. – pozyskanie materiałów planistycznych;
Marzec 2017 r. – pierwsze krajowe spotkanie konsultacyjne;
Lipiec 2017 r. – opracowanie wstępnego Projektu planu;
Październik 2017 r. – drugie krajowe spotkanie konsultacyjne;
Maj 2018 r. – opracowanie Projektu planu uwzględniającego ustalenia prognozy;
Czerwiec – sierpień 2018 r. – dyskusja publiczna: zbieranie uzgodnień, opinii oraz uwag do projektu planu;
Grudzień 2018 r. – opracowanie Projektu planu uwzględniającego opinie, uzgodnienia oraz wnioski z dyskusji publicznej;
Styczeń – luty 2019 r. – ponowne uzgodnienia z właściwymi organami projektu planu na szczeblu krajowym. Niezbędne są też uzgodnienia transgraniczne;
Wrzesień 2019 r. – opracowanie Projektu planu uwzględniającego ponowne uzgodnienia;
Październik 2019 r. – przekazanie Projektu planu do Ministra ds. Gospodarki w celu przyjęcia planu zagospodarowania przestrzennego w drodze rozporządzenia.

Projekt planu wykonywany jest zgodnie z ustawą o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej. Projekt planu wraz z prognozą będzie obejmował obszary morskie w rozumieniu ww. ustawy to jest obszary:
1. wyłącznej strefy ekonomicznej wraz ze strefą przyległą,
2. morza terytorialnego RP,
3. morskich wód wewnętrznych przylegających do morza terytorialnego położonych pomiędzy linią podstawową morza terytorialnego i linią brzegu morskiego,
4. morskich wód wewnętrznych Zatoki Gdańskiej.
Z zakresu planu wyłączono wody portów określone w art.4 pkt 4 ustawy o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej z dnia 21.03.1991 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 934 z późn. zm.) oraz wody Zalewu Wiślanego i Zalewu Szczecińskiego.

Fot. Kazimierz Netka

Projekt planu przygotowuje interdyscyplinarny zespół specjalistów z Instytutu Morskiego w Gdańsku w konsorcjum z Morskim Instytutem Rybackim – Państwowym Instytutem Badawczym, na zlecenie Dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni działającego również w imieniu Dyrektorów Urzędów Morskich w Słupsku i Szczecinie. Prognozę opracowuje zespół ekspercki Instytutu Morskiego w Gdańsku przy współpracy specjalistów z DHI Polska Sp. z o.o., Uniwersytetu Gdańskiego, Pomorskiego Biura Planowania Regionalnego oraz firmy ARBOREA.
Projekt planu jest współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój – wynika z informacji, która przygotował Jakub Szostak – naczelnik Wydziału Zabezpieczenia Geodezyjnego Urzędu Morskiego w Gdyni. Więcej wiadomości znajduje się na stronie: www.umgdy.gov.pl.

Kazimierz Netka