Fot. Kazimierz Netka.

Kolejna runda wykorzystania przez Polskę największej w Europie puli dotacji przez Polskę

W zeszłym roku, 7 grudnia, Komisja Europejska przyjęła ostateczną wersję Programu Regionalnego Fundusze Europejskie dla Pomorza (FEP) na lata 2021 – 2027 – planu rozdysponowywania unijnych dotacji przez Zarząd Województwa Pomorskiego. W ramach FEP województwo pomorskie będzie miało do wykorzystania prawie 1 752 mln euro, w tym 1 254,4 mln euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a 497,4 mln euro z Europejskiego Funduszu Społecznego+. W przeliczeniu, jest to około 8,5 miliarda złotych.

Żeby tę kwotę wykorzystać i realizować projekty, wnioskujący o dofinansowanie muszą posiadać wkład własny pieniędzy, który wynosić może około 15 procent. To suma olbrzymia, bo razem około 1,3 miliarda złotych do 2027 roku. Skąd wziąć taką kwotę? Pokaźnego wsparcia w tym zakresie udziela rząd. Radosną wiadomość w tej sprawie przywiózł do Gdańska, w poniedziałek, 8 maja 2023 roku Marcin Horała – wiceminister funduszy i polityki regionalnej.

O szczegółach mówiono 8 maja 2023 roku w Pomorskim Urzędzie wojewódzkim, w której uczestniczyli oprócz ministra Marcina Horały także Dariusz Drelich – wojewoda pomorski, gospodarz spotkania; Jerzy Barzowski – radny Sejmiku Województwa Pomorskiego; Roman Dambek – radny Sejmiku Województwa Pomorskiego.

Znów rekordowo duże pieniądze europejskie płyną do Polski

– Dzień dobry, dzisiaj szczególnie pozwalam sobie spotkać się z państwem przynosząc bardzo dobre wiadomości dla Pomorza – mówił Marcin Horała – wiceminister funduszy i polityki regionalnej:

Fot. Kazimierz Netka.

W debacie publicznej parę lat temu mowa była, że wówczas mamy ostatnią taką dobrą dla Polski perspektywę unijną, ostatnie takie lata, kiedy naprawdę duże środki do Polski płyną. Ponieważ w miarę tego jak Polska staje się coraz bogatsza, zbliża się do tej średniej unijnej, to po prostu w różnych mechanizmach unijnych – one bazują wyrównaniu do średniej – więc im bliżej średniej tym mniej proporcjonalnie w wielu programach środków.

Tak się nie stało. Dzięki brawurowym negocjacjom obecnego rządu, pana premiera Morawieckiego ta perspektywa, którą niedawno zaczęliśmy, jest znów perspektywą rekordową, znów rekordowo duże środki europejskie w jej ramach płyną do Polski.

I też co zawsze podkreślam: nie mylmy perspektywy unijnej, nie mylmy funduszy europejskich z KPO – Krajowym Planem Odbudowy, to jest zupełnie inny, nowy oddzielny program, tu faktycznie jest pewien polityczny problem, który rozwiązujemy. Natomiast fundusze europejskie, te które znamy od lat, te które były tymi wyłącznymi, jedynymi funduszami europejskimi, są zatwierdzone, zarówno wszystkie programy krajowe jak i wszystkie programy regionalne. Nawet tu w Gdańsku było uroczyste przekazania panu marszałkowi przez panią komisarz Ferreirę decyzji o zatwierdzeniu Funduszy Europejskich dla Pomorza. Tak dzieje się, stało się we wszystkich regionach. Tak jak mówię są to rekordowe kwoty; już płyną zaliczki, już ponad 6 miliardów złotych wpłynęło do Polski w tej nowej perspektywie unijnej.

Te ogromne środki w różnych programach, adresowane do różnego rodzaju beneficjentów, często są to samorządy terytorialne, czasem podmioty prywatne, organizacje społeczne – one wymagają wkładów własnych, choć te wkłady własne czasami wynoszą zaledwie 15 procent, czasem nieco więcej procentowo, jeżeli jest to 15 procent do dużych kwot, to te 15 procent jest dużą kwotą. Często czy za samorządy, czy inne podmioty społeczne mogłyby mieć problem by te środki na wkłady własne pozyskać.

Polska jest od wielu lat liderem jeżeli chodzi o pozyskiwanie, wykorzystywanie środków europejskich. Pozyskujemy ich najwięcej ze wszystkich państw europejskich. Ale też jesteśmy w ścisłej czołówce jeżeli chodzi o skuteczność wykorzystania środków europejskich i chcemy by było tak dalej. Stąd decyzja polskiego rządu, realizowana przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej – które mam zaszczyt reprezentować – w koordynacji z Ministerstwem Finansów, aby przekazać z budżetu państwa, z polskiego budżetu, dodatkowe środki, dodatkowe pieniądze dla beneficjentów, dla samorządów, dla ich podmiotów po to, żeby mogły z tych środków dołożyć do owych wkładów własnych, mogli wesprzeć swoje własne środki budżetowe środkami z budżetu państwa i dzięki temu uzbierać na ten wkład własny do projektów europejskich,

Fot. Kazimierz Netka.

To są niebagatelne kwoty. W przypadku Funduszy Europejskich dla Pomorza to ponad 300 milionów złotych, które z budżetu państwa, dodatkowo, ekstra, poza wszelkimi dotychczasowymi mechanizmami wpłynie na Pomorze do podmiotów, które będą korzystały z programu w ramach Funduszy Europejskich dla Pomorza. To ponad prawie 127 mln złotych na wsparcie projektów w ramach Europejskiego Programu Rozwoju Regionalnego i ponad 170 milionów złotych na dofinansowania projektów w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Tak że ponad 300 milinów złotych to jest ta informacja podstawowa: z budżetu państwa, z polskich środków na wsparcie wkładów własnych do funduszy europejskich.

Dodatkowo, jeszcze w skali całego kraju do tych programów, które nie są dzielone regionalnie, 1,1 miliarda złotych – po te środki również podmioty z Pomorza mogą aplikować, tak jak z całego kraju i również w ramach tych programów ogólnokrajowych to jak mówiłem pula ponad miliarda złotych na wsparcie owych wkładów własnych.

Jesteśmy w stałym kontakcie z beneficjentami, w stałym kontakcie z samorządami, ta współpraca przebiega bardzo dobrze i właśnie samorządowcy zgłaszali ten projekt, że wobec ogromu różnego rodzaju projektów środków rządowych – o nich często mówiliśmy: Program Inwestycji Strategicznych Polskiego Ładu, Rządowy Program Rozwoju Dróg. Samorządy chcąc pozyskać jak najwięcej pieniędzy i chcąc ten wielki boom inwestycyjny wykorzystać, zaczynają już mieć problem z tym, żeby czasem nawet 15-procentowy wkład uzbierać, bo tak jak jeszcze 5 – 7 czy 10 lat temu dana gmina czy powiat cieszyły się raz na parę lat jeżeli jeden projekt udało się pozyskać to teraz pozyskują 3, 4, 5, 6 projektów rocznie. Chcemy pomóc, by było to 7, 8, 9. Potrzebujemy inwestycji, potrzebujemy programów społecznych.

Fot. Kazimierz Netka.

Stąd ta dzisiaj przedstawiana decyzja polskiego rządu, żeby wspierać podmioty lokalne, pozyskujące środki europejskie. Udało się dzięki dobremu gospodarowaniu finansami publicznymi te kwoty wygospodarować i ponad 300 milionów złotych z budżetu państwa zupełnie dodatkowych zupełnie nowych pieniędzy w stosunku do tych, wszystkich już licznych programów, o których mówiliśmy, wpłynie na Pomorza, żeby pomorscy beneficjenci środków Funduszy Europejskich dla Pomorza, mogli aplikować, mieli pieniądze na wkłady własne do projektów europejskich – i na koniec jeszcze raz podkreślę – z którymi nie mamy problemu, które już do polski wpływają. Wszystkie programy są zatwierdzone, te programy są uruchomione i będziemy wykorzystywać te środki europejskie, jestem przekonany tak jak do tej pory w znakomitym stopniu, tak że wiele krajów europejskich może nam tego pozazdrościć, bo są kraje europejskie, które muszą fundusze europejskie oddawać, są kraje europejskie które nie dają rady ich wykorzystać, kiedy przychodzi rozliczenie perspektywy muszą zwracać Komisji Europejskiej środki. Polska do takich krajów nie należy i dzięki tej decyzji nie będzie należała. Bardzo dziękuję! – powiedział Marcin Horała – wiceminister funduszy i polityki regionalnej.

– Szanowny panie ministrze, szanowni panowie radni. To rzeczywiście bardzo dobra wiadomość. Dziękuję panu ministrowi za te 301 milionów złotych – powiedział Dariusz Drelich – wojewoda pomorski:

Fot. Kazimierz Netka.

Jak państwo zdajecie sobie sprawę, z tych programów rządowych, które do tej pory są skierowane do samorządów, to przypomnę tylko, że od 2019 roku to już jest ponad 4 miliardy złotych. Trzy takie największe programy to 4 772 miliony złotych, to jest Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg od 19 roku, tutaj jak państwo wiecie, to dofinansowanie jest pomiędzy 50 a 80 procent kosztów inwestycji. Z reguły te dofinansowania z Funduszu drogowego były na poziomie 50 – 60 procent, natomiast w momencie, gdy mieliśmy kryzys kowidowy, został uruchomiony Fundusz Inwestycji Lokalnych, to na Pomorzu 744 miliony złotych i tutaj była taka sytuacja, że właśnie dlatego, żeby pokryć te udziały własne to Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych służył temu, że można było na przykład inwestycje z programu drogowego, gdzie samorząd finansował 50 procent – można było te 50 procent sfinansować z Funduszu Inwestycji Lokalnych i wiele samorządów tak zrobiło. Ale również finansowało nowe inwestycje w 100 procentach z tego funduszu.

Fot. Kazimierz Netka.

Odpowiedzią również na to, że te środki, którymi dysponują samorządy w związku ze zwiększeniem liczby inwestycji z takim nienotowanym w historii z taką skalą prowadzonych inwestycji z zakresu zadań własnych gminy w zakresie infrastruktury komunalnej był Polski Ład. I Polski Ład na Pomorzu to 3 219 mln złotych w 5 edycjach, Chciałbym zwrócić państwu uwagę, że ten program również uwzględniał to, że udział własny jest już ograniczeniem, dla samorządów w związku właśnie ze skalą prowadzonych inwestycji i tutaj dofinansowanie inwestycji w zakresie Polskiego Ładu tych 5 edycji to było 80 procent do 98 procent. Jak państwo pamiętacie, ponad 200 milionów złotych dla samorządów gdzie funkcjonowały państwowe gospodarstwa rolne, które uległy likwidacji, to 98 procent dofinansowania. Tam ten wkład 2-procentowy już nie stanowił żadnego ograniczenia, natomiast wkład na poziomie 20 procent, bo Polski Ład to było najmniej 20 procent udziału własnego, to stanowiło już wyzwanie dla wielu samorządów, szczególnie dla tych, których budżety inwestycyjne nie są duże. Te 20 procent trzeba było jednak z tego wkładu własnego zabezpieczyć. Dlatego tak bardzo ważna jest i dla nas dobra wiadomość, szczególnie dla samorządu województwa – tutaj przedstawiciele Sejmiku Samorządu Województwa – radni są z nami – to na pewno zdają sobie sprawę z tego, że nawet 15 procent przy tej skali prowadzonych inwestycji, przy tak dużym zaangażowaniu gmin właśnie w procesy inwestycyjne to jest już pewne ograniczenie. Dlatego licząc 300 milionów do tych ponad 8 miliardów złotych, które w tej nowej perspektywie są na te dwa programy przeznaczone, będą dystrybuowane przez samorząd województwa, to możemy w uproszczeniu powiedzieć, że z 15 procent schodzimy na 10 procent udziału własnego. Te 300 milionów na to pozwala, a jeszcze druga dobra wiadomość, i mam nadzieje, że to też zostanie wykorzystane przez beneficjentów z województwa pomorskiego – ten ponad 1,1 miliarda złotych, który jest w programach centralnych, to również z tej kwoty część trafi na pokrycie udziału własnego dla naszych samorządów, dla beneficjentów z województwa pomorskiego. Dlatego, możemy powiedzieć, że to nie jest tylko 301 milionów, ale to jest blisko półtora miliarda złotych, które będą służyć temu, żeby pokrywać udziały własne w programach unijnych, co pozwoli na to, żeby je na pewno w 100 procentach wykorzystać i że nie zabraknie wniosków do programów na finansowanie zadań, które te programy finansują, a widzimy z zakresu, który może być finansowany, że środki są bardzo potrzebne, bo to są wszystko zadania rozwojowe. W tej chwili te inwestycje, które są prowadzone na terenie województwa pomorskiego są na poziomie historycznie wielkim. Pamiętajmy, że takie inwestycje jak elektrownia atomowa, jak elektrownie wiatrowe, inwestycje w portach – one również za chwilę przyniosą efekty chociażby w budżetach gmin i pozwolą na realizacje kolejnych inwestycji, ale one muszą być najpierw dokończone i dopiero wtedy będą efekty finansowe widoczne w budżetach gmin. Dlatego w tym momencie jest potrzebne wsparcie na udziały własne na te inwestycje, które w tej chwili są w realizacji – stwierdził Dariusz Drelich – wojewoda pomorski.

– Bardzo się cieszymy jako samorząd województwa, że te pieniądze możemy otrzymać – powiedział Jerzy Barzowski – radny Sejmiku Województwa Pomorskiego:

Fot. Kazimierz Netka.

Oczywiście Sejmik bezpośrednio nie będzie nadzorował wydatków tych pieniędzy, to będzie pan marszałek z zarządem województwa, ale niewątpliwie te środki są bardzo pokaźne i duże. Ja mogę tylko przypomnieć, że te pieniądze, które zostały tutaj przytoczone: 1 751 mln euro, to daje ponad 8 miliardów złotych, podzielone w ramach Funduszy dla Pomorza z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, w tym priorytecie jest 1,2 mld złotych i około 500 mln z Europejskiego Funduszu Społecznego. Pan minister powiedział, że ta relacja będzie odwrotna, i bardzo dobrze, bo my byśmy chcieli wiedzieć, jakie będą zasady obwiązywały zarząd województwa w dyspozycji tych środków, bo samorząd województwa dzieli te środki poprzez regionalne programy strategiczne, które w ramach Strategii zostały przyjęte i pan marszałek będzie mógł teraz ogłaszać – mając takie zapewnienie wsparcia finansowego wkładu własnego – to z pewnością będzie się odbywało.

Mamy nadzieję, że będzie to się odbywało zgodnie z naszą tutaj zasadą rozwoju regionalnego, czyli ma to być zrównoważony rozwój. Będziemy pilnować – na tyle, na ile będziemy mogli – żeby to nie był rozwój polaryzacyjno – dyfuzyjny, żeby nie było tak jak było do 2015 roku, gdy ten model był właśnie bardzo mocno preferowany, co powodowało, że niektóre gminy, bardzo biedne, popegeerowskie – pan wojewoda to wspomniał – nie mogły skorzystać bo nie miały pieniędzy na wkład własny. On był w różnych wysokościach, ale tych drobnych pieniędzy gminy niekiedy nie miały. To było bardzo duże utrudnienie. Teraz rząd Prawa i Sprawiedliwości rozwija regionalnie również pozostałe części województwa.

Chcę państwu przypomnieć: to w latach właśnie rządów Platformy Obywatelskiej było niezgodnie z zasadami Unii Europejskiej, bo w naszym województwie nie było żadnych preferencji dla ośrodków mniejszych, gmin słabszych, popegeerowskich, bo ja z tej części województwa pochodzę gdzie było dużo gmin popegeerowskich i nie było żadnych preferencji. Natomiast na poziomie Unii Europejskiej były takie preferencje, chociażby w naszym kraju, były specjalne programy dla słabiej rozwiniętych województw, czyli „ściany wschodniej”. Były takie programy. W naszym województwie już tego nie zrobiono. Można było zrobić również jakieś programy z większym wsparciem tych regionów w zachodniej części województwa.

Na dowód, że tak było, jest dokument który się nazywa „Strategia rozwoju regionalnego” pana Mateusza Morawieckiego, gdzie – ja to podkreślam parę razy – zachodnia część województwa jest jedną z najbardziej wykluczonych komunikacyjnie części w Polsce. I to wymaga wsparcia. Rząd Prawa i Sprawiedliwości – pan wojewoda o tym mówił – te wszystkie programy, o których tutaj mieliśmy, jest mocno wspierane i to powoli jest niwelowane. Są gminy, które mówią, że takie wsparcie finansowe, jakie miały w wyniku tych programów rządowych to te inwestycje, które są w stanie zrealizować, ze swego budżetu musiałyby robić to 20 lat, a zrobią to w ciągu 2, 3 lat. To pokazuje jaka jest skala dofinansowania dla biednych gmin. Mam nadzieję, ze to wszystko się uda. My będziemy, jako klub opozycyjny, nadzorować, chociaż nie decydujemy bezpośrednio o wydatkowaniu tych pieniędzy; to jest domena marszałka i zarządu, natomiast na pewno będziemy chcieli przyglądać się temu w taki sposób, jak to będzie możliwe, ale chcemy poznać te zasady i myślę, że będą one znane – jak te pieniądze będą przekazywane i jak będą one mogły być wydatkowane przez zarząd województwa w ramach ogłaszanych konkursów. Dziękuję – powiedział Jerzy Barzowski – radny Sejmiku Województwa Pomorskiego.

– Chciałbym zauważyć, że województwo pomorskie rozwija się bardzo harmonijnie – podkreślił Roman Dambek – radny Sejmiku Województwa Pomorskiego:

Fot. Kazimierz Netka.

Rząd wszystkie inwestycje, fundusze, które są dzielone, apolitycznie, rozdziela według potrzeb w poszczególnych powiatach, w poszczególnych gminach. Ta praca jest na Pomorzu wzorowa. Tutaj nie ma żadnej polityki, tylko jest dobro mieszkańców Pomorza. I z tego jesteśmy bardzo zadowoleni i proszę nie reagować na to jak opozycja mówi, że tutaj niektóre programy są politycznie ustawiane, że tylko dla swoich się daje. Nie. To nie jest prawda. Wszystko jest jak najbardziej zgodnie z planem i z potrzebami rozdzielane, bez względu na opcje polityczne. Wszyscy według potrzeb dostają, tak jak się należy, zgodnie z prawem. Dziękuję bardzo – podsumował Roman Dambek – radny Sejmiku Województwa Pomorskiego.

Na poprzedni okres unijnego finansowania realizacji projektów, w latach 2014 – 2020, Pomorskie otrzymało na początku do własnej dyspozycji w ramach RPO – Regionalnego Programu Operacyjnego – około 1,86 miliarda euro. Teraz, na lata 2021 – 2027, wsparcie owo wynosi około 1,76 miliarda euro – na FEP – Fundusze Europejskie dla Pomorza.

10. Dni Otwarte Funduszy Europejskich

Przed nami 10. Jubileuszowa edycja Dni Otwartych Funduszy Europejskich, która odbędzie się w weekend 12-14 maja. Już teraz warto zaplanować sobie czas, żeby wziąć w nich udział. Beneficjenci środków unijnych przygotowali dla uczestników wiele atrakcji – zachęca Dorota Patzer – starszy inspektor w Biurze Prasowym Kancelarii Marszałka Województwa, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.

Na Pomorzu nie zabraknie gier terenowych, warsztatów, zwiedzania obiektów, prezentacji nowoczesnych technologii, bezpłatnych badań oraz szkoleń. Warto odwiedzić stronę www.dniotwarte.eu, gdzie znajduje się lista atrakcji i wyszukiwarka, która ułatwi odnalezienie wydarzeń, z podziałem na kategorie tematyczne.

 Atrakcje zaplanowano także w całym kraju. Na uczestników będą czekały bezpłatne warsztaty, rozmowy z ekspertami, wstępy do parków, muzeów, zamków, ogrodów botanicznych, a także imprezy w plenerze, festyny, zawody sportowe i koncerty.

 O DOFE można przeczytać również tutaj – poinformowała Dorota Patzer – starszy inspektor w Biurze Prasowym Kancelarii Marszałka Województwa, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl