Na ilustracji: Występowanie barszczu Sosnowskiego w woj. pomorskim. Źródło: Pomorski Urząd Wojewódzki.
Lista gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii Europejskiej powiększa się.
W ciągu 18 miesięcy wszystkie państwa UE są obowiązane przedstawić analizę dróg przemieszczania się i rozprzestrzeniania się wpisanych ostatnio na listę gatunków na swoim terytorium, a w ciągu 3 lat – plan zapobiegania. Niektóre zakazane stworzenia i rośliny są w naszych domach, ogródkach…
19 czerwca 2017 r. Komitet ds. Inwazyjnych Gatunków Obcych przy DG ENVIRONMENT UE, złożony z przedstawicieli państw członkowskich, zaakceptował projekt rozszerzenia „Listy inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla Unii Europejskiej” o 12 nowych gatunków. Można oczekiwać, że na tej podstawie Komisja wkrótce wyda odpowiednie rozporządzenie wykonawcze, oficjalnie rozszerzające listę – informuje Paweł Pawlaczyk.
Lista inwazyjnych gatunków obcych stwarzających zagrożenie dla UE zawiera obecnie 37 gatunków. Została ustanowiona Rozporządzeniem Wykonawczym KE 2016/1141 z 13 lipca 2016 r.:
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32016R1141
Lista ta jest aktem wykonawczym do unijnego rozporządzenia 1143/2014 z 22 października 2014 r. w sprawie działań zapobiegawczych i zaradczych w odniesieniu do wprowadzania i rozprzestrzeniania inwazyjnych gatunków obcych. Rozporządzenie to, a tym samym przyjęta lista, obowiązuje bezpośrednio i wprost we wszystkich państwach członkowskich UE, bez konieczności transpozycji. Tekst rozporządzenia na:
http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A32014R1143
Zgodnie z rozporządzeniem, wobec gatunków ujętych na liście, w całej UE stosuje się zakaz przywozu, przetrzymywania, hodowania, obrotu, rozmnażania i uwalniania do środowiska, z możliwością stosowania indywidualnych odstępstw w obiektach izolowanych w celu badan naukowych lub ochrony ex situ lub ewentualnie produkcji preparatów medycznych. W ciągu 18 miesięcy wszystkie państwa UE są obowiązane przedstawić analizę dróg przemieszczania się i rozprzestrzeniania się tych gatunków na swoim terytorium, a w ciągu 3 lat – plan zapobiegania. W ciągu 18 miesięcy państwa członkowskie są obowiązane ustanowić system nadzoru i szybkiego wykrywania stanowisk tych gatunków, w zasadzie będąc zobowiązane do podjęcia w ciągu 3 miesięcy j eliminacji gatunku, który się w danym państwie nowo pojawi. W ciągu 18 miesięcy państwa członkowskie są obowiązane wprowadzić skuteczne środki zaradcze (w tym zwalczanie gatunku lub renaturyzację ekosystemów) wobec tych inwazyjnych gatunków obcych ujętych w wykazie, które rozprzestrzeniły się na szeroką skalę na ich terytoriach, aby zminimalizować ich oddziaływanie na różnorodność biologiczną, powiązane usługi ekosystemowe oraz, w stosownych przypadkach, na zdrowie ludzkie lub na gospodarkę.
Kolejnych 11 gatunków, w tym bożodrzew gruczołowaty Ailanthus altissima i norka amerykańska Neovision neovision jest rekomendowanych przez Komitet Naukowy ds. IAS przy DG ENVIRONMENT UE do ewentualnego dodania w 2018 r.
Na zdjęciu: Rak pręgowany. Zdjęcie zrobiono w lipcu 2015 roku, podczas pokazu, zorganizowanego w Gdańsku przez Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych. Fot. Kazimierz Netka
Gatunki, które mają być dodane do listy, zgodnie z decyzją z 19 czerwca 2017 roku:
Alopochen aegyptiacus – kazarka egipska, ptak afrykański, spotykana także w Polsce
Alternanthera philoxeroides – alternatea krokodylowa, roślina wodna z Ameryki Pd.
Asclepias syriaca – trojeść amerykańska, roślina z Ameryki Pn., dziczejąca także w Polsce
Elodea nuttalli – moczarka delikatna, gatunek z Ameryki Pn. zawleczony do Europy i miejscami wypierający nawet moczarkę kanadyjską, odnotowany też w Polsce choć na razie rzadko
Gunnera tinctoria – parzeplin brazylijski, bylina z Chile
Heracleum mantegazzianum – barszcz kaukaski, pochodzenia kaukaskiego,
Impatiens glandulifera – niecierpek gruczołowaty, pochodzenia himalajskiego, bardzo często dziczejący także w Polsce i krajach ościennych
Microstegium vimineum – roślina pochodzenia azjatyckiego
Myriophyllum heterophyllum – wywłócznik różnolistny, roślina wodna pochodzenia północnoamerykańskiego
Nyctereutes procyonoides – jenot, częsty także w Polsce
Ondatra zibethicus – piżmak, częsty także w Polsce
Pennisetum setaceum – rozplennica szczecinkowata, trawa pochodzenia afrykańskiego
Fot. Kazimierz Netka
Gatunki już obecnie ujęte na liście:
Baccharis halimifolia L. – północnoamerykański krzew z rodziny złożonych,
Cabomba caroliniana Gray – kabomba kalifornijska, amerykańska roślina wodna, częsta w akwariach,
Callosciurus erythraeus Pallas – wiewiórka rdzawobrzucha, gat. pochodzenia azjatyckiego,
Corvus splendens Viellot – wrona orientalna, pochodzenia indyjskiego,
Eichhornia crassipes (Martius) Solms – “hiacynt wodny” (eichornia gruboogonkowa), pochodzenia amazońskiego,
Eriocheir sinensis H. Milne Edwards – krab wełnistoszczypcy, pochodzący z Pacyfiku,
Heracleum persicum Fischer – barszcz perski, pochodzenia irańskiego,
Heracleum sosnowskyi Mandenova – barszcz Sosnowskiego, pochodzenia kaukaskiego, rozpowszechniony także w niektórych regionach Polski
Herpestes javanicus É. Geoffroy Saint-Hilaire – mangusta mała, ssak pochodzenia południowazjatyckiego,
Hydrocotyle ranunculoides L. f. – wąkrota jaskrowata, pochodzenia amerykańskiego lub afrykańskiego,
Lagarosiphon major (Ridley) Moss – “moczarka kędzierzawa”, lagarosyfon wielki, afrykańska roślina wodna
Lithobates (Rana) catesbeianus Shaw – żaba rycząca, żaba-byk, pochodzenia północnoamerykańskiego,
Ludwigia grandiflora (Michx.) Greuter & Burdet – “pierwiosnka wodna”, ludwigia wielkokwiatowa – amerykańska roślina wodno – brzegowa z rodz. wiesiołkowatych,
Ludwigia peploides (Kunth) P.H. Raven – amerykańska roślina wodno – brzegowa z rodz. wiesiołkowatych,
Lysichiton americanus Hultén and St. John – tulejnik amerykański z rodz. obrazkowatych, pochodz. z Ameryki Pn.
Muntiacus reevesi Ogilby – mundżak chiński, azjatycki ssak jeleniowaty,
Myocastor coypus Molina – nutria amerykańska,
Myriophyllum aquaticum (Vell.) Verdc. – wywłócznik brazylijski, południowoamerykańska roślina wodna,
Nasua nasua L. – ostronos, amerykański ssak z rodz. szopowatych
Orconectes limosus Rafinesque – rak pręgowany, północnoamerykański, częsty w Polsce
Orconectes virilis Hagen – rak, gat. północnoamerykański,
Oxyura jamaicensis Gmelin – sterniczka jamajska, ptak pochodzenia północnoamerykańskiego, spotykany także w Polsce
Pacifastacus leniusculus Dana – rak sygnałowy, pochodzenia północnoamerykańskiego, spotykany także w Polsce
Parthenium hysterophorus L. – południowo- i środkowamerykanska roślina z rozdz. złożonych,
Perccottus glenii Dybowski, – trawianka, ryba z Azji i dorzecza Amuru,
Persicaria perfoliata (L.) H. Gross – ozdobny rdestowiec – pnącze pochodzenia azjatyckiego,
Procambarus clarkii Girard – rak luizjański, pochodzenia północnoamerykanskiego,
Procambarus fallax (Hagen) f. Virginalis – rak marmurkowy, pochodzenia północnoamerykanskiego,
Procyon lotor L. – szop pracz, ssak pochodzenia północnoamerykanskiego, spotykany także w Polsce
Pseudorasbora parva Temminck & Schlegel – czebaczek amurski, ryba pochodzenia azjatyckiego, spotykany także w Polsce
Pueraria montana (Lour.) Merr. var. lobata (Willd.) – ołownik łatkowaty, azjatycka roslina z rodz. motylkowatych,
Sciurus carolinensis Gmelin – wiewiórka kalifornijska, pochodzenia północnoamerykańskiego,
Sciurus niger Linnaeus – wiewiórka czarna, pochodzenia północnoamerykańskiego,
Tamias sibiricus Laxmann – burnduk syberyjski, pochodzneia syberyjskiego,
Threskiornis aethiopicus Latham – ibis czczony, ptak pochodzenia afrykańskiego,
Trachemys scripta Schoepff – zółwie ozdobne (w tym żółtobrzuchy, czerwonolicy), pochodzenia amerykańskiego; żółw czerwonolicy jest częsty w Polsce
Vespa velutina nigrithorax de Buysson – osa pochodząca z Chin
– wynika z informacji, które przekazał Paweł Pawlaczyk z zarządu Klubu Przyrodników.
(K.N.)