Na zdjęciu: Podpisanie umowy w sprawie rewitalizacji Bursy Gdańskiej i Gimnazjum Miejskiego w Gdańsku. Fot. Kazimierz Netka.
Rewitalizacja zespołu historycznych budynków przy ul. Lastadia w Gdańsku – w rejonie pierwszej stoczni
Rusza rehabilitacja Gimnazjum Miejskiego w Gdańsku i siedziby zarządu poczty w tym mieście. Przy okazji zostanie odrestaurowany Targ Maślany. Nic by w tym nie było dziwnego, gdyby nie to, że owe obiekty i plac przed nimi mają uzyskać wygląd, podobny do tego, jaki miały przed wiekami.
Rewitalizacji owej części Gdańska podjęła się spółka miejska Gdańskie Wody, a wykona zadanie, wybrana w przetargu, spółka POLAQUA. W piątek, 8 września 2017 roku, w dawnej Bursie Gdańskiej, a jeszcze wcześniej – siedzibie zarządu poczty, została podpisana umowa w tej sprawie. Finał na być za niespełna dwa lata. Chodzi o dawne Gimnazjum Miejskie przy ul. Lastadia 2 oraz bursę przy ul. Lastadia 41 – wynika z informacji, które przekazali nam Michał Piotrowski – inspektor w Biurze Prasowym Kancelarii Prezydenta Gdańska oraz Agnieszka Kowalkiewicz – rzecznik prasowy spółki Gdańskie Wody.
Fot. Kazimierz Netka
Historia Starego Przedmieścia sięga co najmniej lat 30 XIV wieku i wiąże się z przemysłem stoczniowym rozwijającym się dzięki wodom Motławy w okolicach dzisiejszej ulicy Lastadia. Nazwa Lastadia to słowo wywodzące się z języka flamandzkiego, oznacza miejsce wyładunku towarów. Dla członków Hanzy Lastadia oznaczała miejsce budowy statków i plac, na którym obciążano je towarami i balastem. Pierwsza wzmianka o gdańskiej Lastadii pochodzi z 1364 roku- oznaczała przystań portową, później stocznie. Lastadia obejmowała wówczas obszar około 9 tysięcy m². Teraz ta część Gdańska nazywana jest Starym Przedmieściem, a pas terenu nad Motławą wraz z przebiegającą jego skrajem ulicą Lastadia. Ponad 367 lat temu w okolicach opisywanej ulicy powstał Targ Maślany- jako miejsce hurtowego handlu masłem, które było dostarczane przede wszystkim drogą wodą – rzeką Motławą. W połowie XIX wieku władze miasta postanowiły zlikwidować funkcję handlową miejsca, na rzecz budowy Gimnazjum Miejskiego. Budynek został oddany do użytku w 1837 roku. Kilkanaście lat później wybudowano gmach Naddyrekcji Poczty Królewskiej (ul. Lastadia 41). Powstał także zieleniec, w którego centrum ustawiono fontannę Wintera. Upamiętniała ona założenie wodociągów w mieście – informują Michał Piotrowski inspektor w Biurze Prasowym Kancelarii Prezydenta Gdańska oraz Agnieszka Kowalkiewicz – rzecznik prasowy spółki Gdańskie Wody. W komunikacie przytaczają też wypowiedzi uczestników uroczystości podpisania umowy:
– W XIX wieku plac ten uznawany był jako najbardziej elegancki plac Gdańska. Tętnił życiem i był wizytówką naszego miasta. Mało kto wie, że przez pewien czas był nazywany Placem Wintera, na cześć wybitnego burmistrza, dzięki któremu prowincjonalny wówczas Gdańsk został przekształcony w nowoczesne miasto – wyjaśnia Paweł Adamowicz – prezydent miasta Gdańska.
Fot. Kazimierz Netka
Zrewitalizowany zostanie budynek dawnego Gimnazjum i budynek Bursy. Zadanie inwestycyjne będzie polegało na przebudowie dwóch zabytkowych budynków, zagospodarowania terenu w postaci dróg dojazdowych, parkingu dla samochodów osobowych oraz rozbiórki budynku przy ul. Lastadia 1 w Gdańsku. W obu budynkach powstaną windy, wymieniona zostanie stolarka okienna i przeprowadzona izolacja fundamentów. Wszystkie ściany nośne: zewnętrzne i wewnętrzne zostaną wzmocnione za pomocą mikropali. Dzięki unijnej dotacji możliwa będzie kompleksowa termomodernizacja i podniesienie efektywności energetycznej, co pozwoli w przyszłości zmniejszyć koszty eksploatacji obiektów. Ocieplenie zostanie wykonane od wewnątrz, a ceglana elewacja odrestaurowana. W budynku dawnego gimnazjum przywrócony zostanie historyczny płaski dach. W miejsce poddasza użytkowego zostanie utworzona dodatkowa kondygnacja. Wnętrze zostanie w większości przebudowane m.in. nastąpi wymiana nieoryginalnych stropów. Zachowane zostaną stropy kolebkowe, a stropy nad sienią i w korytarzach wzmocnione. W budynku przy Lastadia 41 stropy zostaną zachowane i wzmocnione. Odrestaurowane zostaną elementy historycznej klatki schodowej i balustrady. Zakres prac obejmie wykonanie sieci i przyłączy sanitarnych, elektrycznych i teletechnicznych, usuniecie kolizji sieci i przyłączy, zagospodarowanie terenu oraz przebudowę chodników i budowę oświetlenia ulicznego. Wszystkie prace będą prowadzone z uwzględnieniem historycznej wartości budynków, pod nadzorem konserwatorskim.
Fot. Kazimierz Netka
Odsłonięta zostanie północna ściana szczytowa gmachu dawnego Gimnazjum Miejskiego. – Jednym z zasadniczych elementów rewaloryzacji budynku będzie odtworzenie pierwotnego, historycznego kształtu ściany szczytowej. Ponadto będzie możliwe przywrócenie budynkowi płaskiego dachu – wyjaśnia Renata Wiśniowska – dyrektorka ds. inwestycji w spółce Gdańskie Wody.
Najprawdopodobniej pod koniec XIX wieku pomiędzy Gimnazjum Miejskim, a nieistniejącym już budynkiem mieszkalnym, w miejscu bramy przejazdowej dobudowano kamienicę- jako obiekt uzupełniający. Najpierw, jako plomba parterowa, następnie dobudowano kolejne kondygnacje. W toku prac inwestycyjnych budynek zostanie rozebrany.
Fot. Kazimierz Netka
– Konstrukcja budynku nie jest przystosowana do obecnego natężenia ruchu na Podwalu Podmiejskim. Na stan budynku negatywnie wpływa również brak niezależnej ściany szczytowej od strony dawnego Gimnazjum, a także brak odrębnych fundamentów. Podczas II Wojny Światowej kamienica została poważnie zniszczona, a następnie, w latach 50. XX wieku, odbudowana. Straciła jednak część zdobień elewacji. Jak wynika z ekspertyz budowlanych, rozbiórka budynku kamienicy jest konieczna. – wyjaśnia dyrektor Renata Wiśniowska.
Wykonawcą prac będzie firma Polaqua. Koszt inwestycji netto wynosi 39 027 229,27 zł z czego 7,8 mln zł to środki unijne. Pozostałe koszty inwestycji zostaną pokryte z obligacji wyemitowanych na rewitalizację. Budynki zostaną przeznaczone na cele biurowe. Miasto Gdańsk i Spółka Gdańskie Wody już teraz starają się o pozyskanie kolejnych funduszy unijnych na rewitalizacje Targu Maślanego sąsiadującego z budynkami.
Fot. Kazimierz Netka
Historia:
Do 1920 Gimnazjum Miejskie było najbardziej ekskluzywną szkołą średnią w Gdańsku, ze specjalnie dobieraną kadrą pedagogiczną. W roku 1829 Zarząd Miasta pod budowę siedziby szkoły kupił parcelę po byłych składach drewna. Gmach zaprojektował architekt Carl S. Held, natomiast fasada została przeprojektowana przez berlińskiego architekta Friedricha Schinkla. Całość została zbudowana w stylu neogotyckim. Gmach otrzymał tablicę z napisem Artium Liberalium atudiis sacrum (Przybytek studiów nauk wyzwolonych). Ceglana elewacja została ozdobiona pilastrami i gzymsami.
Budynek przy ul. Lastadia 41 w Gdańsku został wzniesiony w latach 1875-1878 jako budynek dyrekcji poczty. W wyniku działań wojennych w 1945 roku budynek został uszkodzony i w większości wypalony. Gmach został jednak odbudowany i oddany do użytku z przeznaczeniem na Internat Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego i Chemicznego. Od 2005 roku funkcjonował jako bursa Gdańska. Budynek został wzniesiony w stylu neogotyckim z licznymi zdobieniami w postaci łuków, pilastrów, kolumn i gzymsów, a także maswerków wykonanych z kształtek ceramicznych. Konsole pilastrów i głowice kolumn są zdobione ceramicznymi kształtkami o motywach roślinnych i zwierzęcych. Północne szczytnice nad wejściem zdobią pozostałości istniejącej tam rozety, która stała się inspiracją do stworzenia Ponad dach wystają sterczyny, które utraciły zwieńczenie. Na dachu są lukarny, które, podczas odbudowy dachu po zniszczeniu w trakcie II wojny światowej zostały umieszczone niżej niż historyczne – informują Michał Piotrowski inspektor w Biurze Prasowym Kancelarii Prezydenta Gdańska oraz Agnieszka Kowalkiewicz – rzecznik prasowy spółki Gdańskie Wody.
Fot. Kazimierz Netka
Szerzej o historii tego miejsca mówił prof. Andrzej Januszajtis – Honorowy Obywatel Gdańska, znawca historii stolicy województwa pomorskiego. Pan profesor zwrócił uwagę na historyczne znaczenie Targu Maślanego. Nazwę tę – zdaniem prof. Andrzeja Januszajtisa – trzeba utrzymać, ocalić od zapomnienia. Nadburmistrza Leopolda von Wintera, ma upamiętnić m.in. fontanna, która zostanie odtworzona na Targu Maślanym, z popiersiami zasłużonych dla Gdańska osób. Poza tym Leopoldowi von Winterowi (najdłużej był burmistrzem a potem nadburmistrzem Gdańska: 23 lata; na drugim miejscu jest Paweł Adamowicz – teraz 20 lat prezydentury Gdańska) warto ufundować tablicę pamiątkową. Prof. Andrzej Januszajtis proponuje też, by do gmachu Gimnazjum Miejskiego, nie wprowadzać innych instytucji,a raczej oddać go do dyspozycji szkolnictwa.
Według prezydenta Pawła Adamowicza, w zrewitalizowanych budynkach przy ul. Lastadia 2 i Lastadia 41 mają znaleźć się m.in. Gdański Urząd Pracy i Wydział Geodezji.
– Jesteśmy bardzo dumni, że możemy realizować to zadanie – mówił Ryszard Gajewski – prezes zarządu spółki Gdańskie Wody.
Jak zapewnił Tomasz Olej – dyrektor Pionu Budownictwa spółki Polaqua, realizacja zadania potrwa 22 miesiące.
Oprócz rewitalizacji, budynki zostaną poddane termomodernizacji. Na ten cel Gdańsk uzyskał pieniądze unijne w kwocie 8 mln złotych z Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014 – 2020. Dotacja z UE została przyznana w ramach wspierania Zintegrowanych Inwestycji Komunalnych, realizowanych w Obszarze Metropolitalnym Gdańsk-Sopot-Gdynia. W gmachu dawnego Gimnazjum Miejskiego przy ul. Lastadia 2 do 2009 roku mieściło się Technikum Przemysłu Spożywczego. Teraz szkoła ta funkcjonuje w ramach Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 2 w Gdańsku Oruni.
Kazimierz Netka