Na zdjęciu: Uczestnicy konferencji Związku Gmin Pomorskich na temat oświaty. Fot. Kazimierz Netka.

Stawianie na edukację dla bezpieczeństwa, wzmocnienie słabych stron szkół – to jedne z najpilniejszych zadań dla pomorskiej oświaty. Dokładniejsze poznanie tych zagadnień umożliwił Związek Gmin Pomorskich (ZGP), organizując specjalną konferencję. ZGP przekazał podczas tej konferencji darowizny kilku samorządom, poszkodowanym w sierpniowej nawałnicy. Natomiast wiedzę na temat oświaty dostarczyli zebranym kurator oświaty, dyrektor Departamentu Edukacji Urzędu Marszałkowskiego oraz dyrektor Urzędu Statystycznego w Gdańsku. Uroczystość podpisania umów darowizn oraz wykłady na temat szkolnictwa, odbyły się we wtorek, 19 września 2017 roku, w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego.

Związek Gmin Pomorskich dał dobry przykład, jak pomagać bliźnim potrzebującym wsparcia. Warto, by takie postępowanie propagować w szkołach.

Ze swoich skromnych zasobów finansowych, Związek Gmin Pomorskich (liczący 88 członków) postanowił wesprzeć samorządy najbardziej poszkodowane w sierpniowej nawałnicy. Umowy darowizny w tej sprawie z wójtami podpisał Błażej Konkol – prezes zarządu Związku Pomorskich gmin, w asyście Krzysztofa Trawickiego – wicemarszałka województwa pomorskiego.

– Decyzję o pomocy poszkodowanym gminom podjęto na Zgromadzeniu Ogólnym ZGP – powiedział prezes Błażej Konkol. Wsparcie otrzymały gminy: Chojnice, Lipusz, Sulęczyno, Parchowo.

 

Fot. Kazimierz Netka

Za pomoc w imieniu wszystkich gmin podziękował Zbigniew Szczepański – wójt gminy Chojnice. Pan wójt sprecyzował też, gdzie doszło do tragedii. Otóż, obóz harcerski nie znajdował się w gminie Czersk w miejscowości Suszek, a 2 kilometry od tej wioski, na terenie gminy Chojnice. Pan wójt powiedział też, że pani kurator Monika Kończyk była jedną z pierwszych osób ze szczebla województwa, które pojawiły się na miejscu tragedii i pomagały harcerzom z województwa łódzkiego, poszkodowanym podczas huraganu. Przypomnijmy, że nocą z 11 na 12 sierpnia br, życie straciły dwie harcerki. Uczestnicy obozu znaleźli schronienie w Nowej Cerkwi. Za to harcerze nie tylko podziękowali gminie Chojnice, ale też pracowali w miejscowości Lotyń. Wielkość strat powstałych podczas sierpniowego huraganu w gminie Chojnice oszacowano dotychczas na 8 mln złotych.

Po zawarciu umów darowizny, rozpoczęły się wykłady na temat szkolnictwa i nowych zasad funkcjonowania placówek oświatowych. Praca w szkole do łatwych nie należy. Edukacja wiąże się czasami ze stosowaniem różnych przymuszeń wobec niegrzecznych uczniów. Jeśli przy podejmowaniu przez radę pedagogiczną uchwały w tej sprawie wystąpią jakieś prawne uchybienia, to na niegrzecznego ucznia nie zawsze można nałożyć jakieś sankcje. Bywa, że kwestionuje to rodzic, przychodząc do szkoły z prawnikiem. Zdarza się też, że uczniowie pojawiają się u dyrektora szkoły ze swymi „adwokatami”.

 

Fot. Kazimierz Netka

Co czynić, by takie sytuacje się nie musiały wydarzać, a także co gminy powinny robić, by w pełni wdrożyć nowe przepisy z zakresu szkolnictwa – mówiła wójtom i burmistrzom oraz ich reprezentantom dr Monika Kończyk – pomorski kurator oświaty, podczas wykładu poświęconego organizacji sieci szkół w nowym systemie edukacji w województwie pomorskim. Oto niektóre fragmenty prezentacji, przedstawionej przez panią kurator:

W związku z niebezpiecznymi następstwami zmian klimatu na ziemi, dużego znaczenia nabiera przygotowanie do tego ludzi. Co w szkole można zrobić – wskazuje rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 czerwca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobu realizacji edukacji dla bezpieczeństwa. Zmiana rozporządzenia MEN w sprawie sposobu realizacji edukacji dla bezpieczeństwa (Dz. U. z 2009 r. nr 139, poz. 1131 ze zm. w 2017 r. poz. 1239) polega głównie na określeniu, że specjalistyczne obozy szkoleniowo – wypoczynkowe z zakresu edukacji dla bezpieczeństwa mogą być organizowane na zasadach dotyczących wypoczynku organizowanego dla dzieci i młodzieży w czasie:

1) ferii zimowych – dla uczniów klasy VIII szkoły podstawowej lub klasy I szkoły ponadpodstawowej: branżowej szkoły I stopnia, liceum ogólnokształcącego lub technikum lub

2) ferii letnich – dla uczniów, którzy ukończyli klasę VIII szkoły podstawowej lub klasę I szkoły ponadpodstawowej: branżowej szkoły I stopnia, liceum ogólnokształcącego lub technikum.

Przepisy obowiązujące przed 1.09.2017 r. stosuje się do dotychczasowych:

1) gimnazjów oraz klas dotychczasowego gimnazjum prowadzonych w szkołach innego typu do czasu zakończenia kształcenia w tych gimnazjach i klasach,

2) szkół ponadgimnazjalnych: liceów ogólnokształcących i techników oraz klas dotychczasowych zasadniczych szkół zawodowych, liceów ogólnokształcących i techników prowadzonych w szkołach ponadpodstawowych, do czasu zakończenia kształcenia w tych szkołach i klasach. http://dziennikustaw.gov.pl/du/2017/1239/1

Warto też zwrócić uwagę na Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 czerwca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Zmiana polega głównie na ustaleniu, że:

1) w publicznych przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w publicznych szkołach podstawowych organizuje się naukę religii na życzenie rodziców. W publicznych szkołach podstawowych (także gimnazjach) i szkołach ponadpodstawowych (także ponadgimnazjalnych) organizuje się naukę religii i etyki: w szkołach podstawowych – na życzenie rodziców; w szkołach ponadpodstawowych – na życzenie rodziców, bądź samych uczniów; po osiągnięciu pełnoletniości o pobieraniu nauki religii i etyki decydują uczniowie,

2) w przedszkolach zajęcia religii uwzględnia się w ramowym rozkładzie dnia, a w szkołach zajęcia religii i etyki uwzględnia się w tygodniowym rozkładzie zajęć,

3) uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych (także organizowanych w innym terminie), jeżeli rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego,

4) w czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej,

5) o terminie rekolekcji dyrektor szkoły powinien być powiadomiony przez organizujących rekolekcje na co najmniej miesiąc przed terminem rozpoczęcia rekolekcji, jeżeli na terenie szkoły jest prowadzona nauka religii więcej niż jednego kościoła lub innego związku wyznaniowego, powinny one dążyć do ustalenia wspólnego terminu rekolekcji,

6) szczegółowe zasady dotyczące organizacji rekolekcji, jak również inny termin rekolekcji, są przedmiotem odrębnych ustaleń między organizującymi rekolekcje a szkołą.

Oto, jak przedstawia się doradztwo zawodowe w roku 2017/2018: zajęcia z zakresu doradztwa zawodowego są realizowane w oparciu o program przygotowany przez nauczyciela realizującego te zajęcia i dopuszczony do użytku przez dyrektora szkoły, po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej. Wymagana jest zgoda Kuratora Oświaty na zatrudnienie przez dyrektora nauczyciela bez kwalifikacji. Dla branżowej szkoły I stopnia – doradztwo zawodowe to minimum 10 godzin w trzyletnim cyklu nauczania.

 

Fot. Kazimierz Netka

Pani kurator dr Monika Kończyk przedstawiła też wnioski z nadzoru pedagogicznego sprawowanego przez Pomorskiego Kuratora Oświaty w roku szkolnym 2016/2017. Chodzi o mankamenty w funkcjonowaniu placówek oświatowych.

Wymaganie: ,,Kształtowane są postawy i respektowane normy społeczne”. Słabsze strony pracy szkół: podejmowanie skutecznych działań zapewniających uczniom bezpieczeństwo; budowanie atmosfery szacunku i zaufania w relacjach między wszystkimi członkami społeczności szkolnej; prowadzenie działań antydyskryminacyjnych.

Wymaganie: „Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się”. Słabsze strony pracy szkół: kształtowanie u uczniów umiejętności uczenia się; motywowanie uczniów do aktywnego uczenia się; formułowanie wskazówek ułatwiających naukę; dbanie o atmosferę sprzyjającą uczeniu się; wdrażanie uczniów do refleksji nad tym, czego się nauczyli; informowanie uczniów o ich postępach w nauce.

Dr Monika Kończyk przedstawiła też rekomendacje dotyczące poprawy jakości pracy szkół i placówek. Oto one: doskonalenie nauczycieli odpowiedzialnych za doradztwo zawodowe w szkołach w zakresie ich umiejętności wspierania i przygotowywania uczniów do podejmowania decyzji edukacyjno – zawodowych; tworzenie warunków do wymiany doświadczeń wśród dyrektorów szkół i nauczycieli w planowaniu i realizacji procesu kształcenia zawodowego z udziałem pracodawców; wspieranie dyrektorów przy aktualizacji statutów i innych dokumentów przedszkoli i szkół do zmienionych przepisów prawa oświatowego oraz warunków realizacji zadań statutowych do wymagań nowej podstawy programowej; doskonalenie pracy nauczycieli i pedagogów szkolnych w skutecznym rozwiązywaniu problemów i zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży, tj. agresji, przemocy, cyberprzemocy, eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi; wzmocnienie nadzoru właściwych organów nad realizacją przez szkoły i placówki ustawowego obowiązku zabezpieczenia dostępu uczniów do treści niepożądanych w Internecie, które mogą stanowić zagrożenie dla ich prawidłowego rozwoju; wspieranie metodyczne nauczycieli przy wdrażaniu nowej podstawy programowej w procesie planowania i realizacji zajęć dydaktyczno  -wychowawczych w przedszkolach i szkołach.

Razem, tych rekomendacji jest blisko dwadzieścia.

Pani kurator zwróciła uwagę zebranych na pierwszą kwalifikację rynkową: „Montowanie stolarki budowlanej”. Kwalifikacja ta została włączona do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji 19 lipca 2017 r. Dzięki temu na dokumencie potwierdzającym posiadanie tej kwalifikacji możliwe będzie umieszczenie znaku Polskiej Ramy Kwalifikacji (PRK). Kwalifikacja będzie certyfikowana przez instytucje, które wskaże minister właściwy ds. budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa. Szczegółowe informacje dotyczące wiedzy, umiejętności i kompetencji potrzebnych do uzyskania tej kwalifikacji, a także dotyczące sposobu ich potwierdzania (walidacji) można znaleźć w obwieszczeniu Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie włączenia kwalifikacji rynkowej „Montowanie stolarki budowlanej” do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, dostępnym pod adresem http://monitorpolski.gov.pl/mp/2017/704/1,

 

Fot. Kazimierz Netka

Pani kurator powiedziała też, że istnieje Program Rządowy dla dzieci z terenów dotkniętych nawałnicami. Pomoc ma formy zasiłku losowego na cele edukacyjne, wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych oraz zajęć opiekuńczych i terapeutyczno – edukacyjnych w 2017 r. Z budżetu państwa uruchomione zostaną środki na dodatkową pomoc dla dzieci i uczniów pochodzących z rodzin poszkodowanych w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych, w szczególności dotkniętych nawałnicami. Przeznaczono na ten cel kwotę 5 mln zł., z zastrzeżeniem, że jeśli zapotrzebowanie na środki będzie większe, program zostanie uzupełniony o dodatkowe pieniądze.

Krzysztof Trawicki – wicemarszałek województwa pomorskiego, mówiąc o stanie oświaty, podkreślił, że na Pomorzu jesteśmy w stanie pokonać wiele przeszkód. Podstawowym zadaniem pomorskiej edukacji jest podwyższanie jakości nauczania i dobre przygotowanie uczniów do życia w nowoczesnym społeczeństwie. Bardzo zależy nam na podniesieniu prestiżu oświaty – powiedział marszałek Krzysztof Trawicki. – Dlatego organizujemy konkurs pt. „Nauczyciel Pomorza”.

 

Na ilustracji: Slajd z prezentacji, którą przedstawiła dr Monika Kończyk – pomorski kurator oświaty

– Chcemy zbudować Pomorski System Jakości Edukacji – mówił Adam Krawiec – dyrektor Departamentu Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego podczas wykładu pt. „Wsparcie nauczycieli w Pomorskim Systemie Jakości Edukacji” – . Ten system ma się różnić od tego, co się dzieje w innych województwach; jest oparty na dwóch filarach: Odpowiedzialność jednostek samorządu terytorialnego za jakość edukacji i Dialog edukacyjny. Kluczowy jest jednak nauczyciel – jako mistrz.

 

Fot. Kazimierz Netka

Dyrektor Adam Krawiec podkreślił też znaczenie nauczania zawodów. Dobrymi trenerami – coachami – mogą być emeryci, mający duże doświadczenie z pracy w przedsiębiorstwach. Dyrektor Adam Krawiec zwrócił też uwagę na realizowany w powiecie puckim system doradztwa metodycznego. Wydział Edukacji przygotowuje też wsparcie dla gmin, które ucierpiały podczas sierpniowego huraganu. To również jest wskazówką odnośnie kształcenia dzieci i młodzieży. Trzeba uczniów przygotowywać na sytuacje kryzysowe i udzielać im pomocy.

– Obserwując wskaźniki międzynarodowe, widzimy znaczny wzrost kompetencji naszej młodzieży – stwierdził prof. Jerzy Auksztol – dyrektor Urzędu Statystycznego w Gdańsku, podczas wykładu pt. „Dostępność edukacji w województwie pomorskim”. – Jest ona na poziomie średnio wyższym. To się ustabilizowało. Żeby pójść wyżej, trzeba stosować nowe metody.

Nie jest najlepiej z dostępem do szkolnictwa zawodowego w Pomorskiem – podkreślił prof. Jerzy Auksztol. Dowodzi tego mapa rozmieszczenia szkół zawodowych.

 

Na ilustracji: Slajd z prezentacji, którą przedstawiłprof. Jerzy Auksztol – dyrektor Urzędu Statystycznego w Gdańsku

Najsłabszy jest pod tym z względem powiat słupski.

Jak widać, statystyka ukazuje to, czego na co dzień nie umiemy dostrzec. Dlatego, Urząd Statystyczny w Gdańsku przeprowadza szkolenia dotyczące dostępu do danych statystycznych. Szkolenia te są realizowane w powiatach – powiedział prof. Jerzy Auksztol – dyrektor Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

 

Fot. Kazimierz Netka

Oto wnioski z prezentacji, którą przedstawił prof. Jerzy Auksztol – dyrektor Urzędu Statystycznego w Gdańsku:

Średnio na jedną gminę miejską przypadało 29 placówek wychowania przedszkolnego. Natomiast na jedną gminę wiejską było to zaledwie 6 tego typu placówek, a na gminę miejsko – wiejską – 10 placówek. W 2016 r. przedszkola prowadzone były we wszystkich gminach miejskich i miejsko – wiejskich, natomiast 9 gmin wiejskich nie prowadziło przedszkoli.

 

Na ilustracji: Slajd z prezentacji, którą przedstawiłprof. Jerzy Auksztol – dyrektor Urzędu Statystycznego w Gdańsku

Jeśli chodzi o szkoły podstawowe to gminy wiejskie wyróżniają się na tle pozostałych rodzajów gmin pod względem liczby placówek, jednak średnio na jedną gminę wiejską przypadają zaledwie 4 szkoły podstawowe, podczas gdy na jedną gminę miejską jest to blisko 10 szkół, a na jedną gminę miejsko – wiejską 6 szkół. Dodatkowo w jednej szkole podstawowej w gminie wiejskiej uczyło się blisko o 60% mniej uczniów niż w jednej szkole podstawowej w gminach miejskich. Wskaźnik liczby uczniów przypadających na 1 nauczyciela w gminach wiejskich również kształtuje się na najniższym poziomie.

Liczba gimnazjów w gminach wiejskich jest niemal równa liczbie gimnazjów w gminach miejskich. Jednak w przeliczeniu liczby gimnazjów na jedną gminę danego rodzaju okazuje się, że najwięcej szkół tego typu jest w gminach miejskich – blisko 8 szkół na jedną gminę. Natomiast na jedną gminę wiejską są to zaledwie 2 szkoły, a na jedną gminę miejsko – wiejską blisko 3 szkoły. Dodatkowo w ostatnich 3 latach średnia liczebność uczniów w jednym gimnazjum w gminach wiejskich była blisko dwukrotnie niższa niż w jednym gimnazjum w gminach miejskich. Wskaźnik liczby uczniów przypadających na 1 nauczyciela nie był zróżnicowany w zależności od rodzaju gminy.

 

Fot. Kazimierz Netka

Dla gmin wiejskich dużym obciążeniem jest zapewnienie dowozu do szkół podstawowych i gimnazjów uczniom mieszkającym w dużej odległości od szkoły. Spośród wszystkich dowożonych uczniów znaczna większość zamieszkuje gminy wiejskie (79% w przypadku szkół podstawowych i 74% w przypadku gimnazjów).

W szkołach ponadgimnazjalnych można zauważyć kierunek zmian demograficznych, tj. zmniejszającą się liczbę uczniów, zwłaszcza zasadniczych szkół zawodowych oraz liceów ogólnokształcących.

Dostępność edukacji na poziomie ponadgimnazjalnym w 2016 r. była wyższa w przypadku liceów (139 szkół) i techników (110), prowadzonych we wszystkich 20 powiatach, niż w przypadku zasadniczych szkół zawodowych (96 szkół w 18 powiatach).

W 2016 r. współczynniki skolaryzacji brutto dla szkolnictwa ponadgimnazjalnego były znacznie zróżnicowane pomiędzy powiatami. Wyższe wartości współczynników dla liceów ogólnokształcących i techników można zaobserwować przede wszystkim w miastach na prawach powiatu. Zasadnicze szkoły zawodowe skupiają uczniów głównie w powiatach zachodniej części województwa.

Jak powiedział Bogdan Dombrowski – dyrektor Biura Zarządu Związku Gmin Pomorskich, wiceprzewodniczący Rady Powiatu Gdańskiego, wiedza, przekazana podczas konferencji, zostanie rozpropagowana wśród wszystkich członków tego stowarzyszenia. Prezentacje przygotowane na konferencję we wtorek, 19 września, będą dostępne dla każdego zainteresowanego. Nowe szanse w oświacie powinny być wykorzystywane przez włodarzy gmin – powiedział dyrektor Bogdan Dombrowski. – A naszym zadaniem jest wskazywanie, że takie możliwości istnieją.

Po tę wiedzę szefowie gmin przybyli do Gdańska z bardzo daleka. Na przykład Piotr Zabrocki – burmistrz gminy Czarne – ma do Gdańska dystans aż około 180 km (w jedną stronę).

Kazimierz Netka