Fot. Kazimierz Netka.

Przygotowywana jest reforma sposobów wykorzystywania naszych bogactw naturalnych.

Wielkie zmiany zachodzą w zarządzaniu polskim terytorium, a także bogactwami znajdującymi się np. w morzu i w ziemi. Duży krok uczyniliśmy, przystępując do opracowania Planu zagospodarowania przestrzennego polskich obszarów morskich w skali 1 : 200 000. Powstaje projekt takiego planu; wcześniej o nasze morze nie dbaliśmy należycie.

 

Fot. Kazimierz Netka

Teraz trwają przygotowania do porządkowania zarządzania naszymi bogactwami naturalnymi, znajdującymi się w ziemi. Zajmować się tym ma Polska Agencja Geologiczna (PAG). Tworzona jest polityka surowcowa państwa (PSP). Chodzi o jak najlepsze wykorzystywanie bogactw naturalnych, ich poszukiwanie, dokumentowanie i wydobywanie.

Dotychczas, po mineralne zasoby sięgamy dość nieładnie, rabunkowo. Nad Bałtykiem dowodem tego są nielegalne kopalnie bursztynu. W głębi lądu pozyskuje się bez zezwolenia np. węgiel.

Bardzo się ciesze, że tak ważne konferencja może się odbyć w Politechnice Gdańskiej – powiedział prof. Jacek Namieśnik, rektor tej uczelni, witając przybyłych. Pozyskiwanie surowców to jedni z najważniejszych zagadnień, z którymi mamy do czynienia. Surowce to bowiem także chemia i między innymi tym się na Politechnice Gdańskiej zajmujemy. Czeka nas nowa ustawa o szkolnictwie wyższym, 2.0. To czeka też instytuty badawcze. Życzę owocnych obrad i ożywczej dyskusji.

 

Fot. Kazimierz Netka

Spotykamy się na 10 konferencji, konsultacyjnej, dotyczącej polityki surowcowej państwa – mówił prof. Mariusz Orion Jędrysek – sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, główny geolog kraju, pełnomocnik rządu do spraw polityki surowcowej państwa. Konsultacje mają być przeznaczone dla branży surowcowej w regionach dotyczących spraw, problemów i podmiotów znajdujących się na miejscu. Konsultacje to szerokie wyjście społeczeństw z założeniami polityki surowcowej, składającej się z 9 filarów.

 

Fot. Kazimierz Netka

Konsultacje w Politechnice Gdańskiej są 10 z kolei, a dotyczą 7 filaru PSP – ram instytucjonalnych wypracowania i wdrażania polityki surowcowej państwa. Utworzone zostało czasopismo pt. „Polityka surowcowa” w którym każdy może napisać, jakie widzi problemy dotyczące surowców naturalnych. Polska od dawna uważna jest za kraj bogaty w surowce naturalne, ale organizacje, mające sprzyjać wykorzystywaniu tech bogactw, słabo działają, szacuje się ze wykorzystujemy zaledwie 40 procent tego, co moglibyśmy wydobywać i zagospodarowywać.

 

Fot. Kazimierz Netka

To zauważył już Tadeusz Czacki w 1800 roku – przypomniał minister prof. Mariusz Orion Jędrysek. Nie użyliśmy darów natury do wzmocnienia naszego kraju. Brakuje zwornika między nauką, administracją i przemysłem. W 2001 roku postanowiono, ze musi zostać ustawowo powołana jakaś centrala, do 2003 roku, wspierająca rząd w polityce geologicznej. Nie udało się. Powracamy do tego dopiero teraz – mówił minister Mariusz Orion Jędrysek. Trzeba docenić naszych pradziadów – dodał.

 

Fot. Kazimierz Netka

Chodzi no powołanie Państwowego Instytutu Geologicznego w 1919 roku. Jesteśmy więc tuż przed obchodami 100-lecia tego Instytutu. Dzisiaj państwowy Instytut Geologiczny jest skrajnie niewydolny, wskutek pomieszania zadań, a dorobek naukowy jest mały – mówił Mariusz Orion Jędrysek. Mamy ogromne problemy z arbitrażami. Nie ma kto sprawdzać, czy otwór geologiczny został wykonany. Dzisiaj nikt nie zarządza wnętrzem polskiej ziemi. Ma to robić Polska Agencja Geologiczna, która będzie powołana. Zajmiemy się nowymi kopalinami – pierwiastkami ziem rzadkich, gazami szlachetnymi jakim jest np. gaz hel. Dzisiaj zarządzanie informacją geologiczną jest fatalne.

 

Fot. Kazimierz Netka

Szerzej na temat problemów surowcowych i ochrony środowiska mówili uczestnicy debaty pt. „Polityka państwa w zakresie surowców mineralnych. Moderatorem dyskusji był redaktor Jacek Liziniewicz. W debacie uczestniczyli: prof. Mariusz Orion Jędrysek – sekretarz stanu w Ministerstwie Środowiska, główny geolog kraju, pełnomocnik rządu do spraw polityki surowcowej państwa; Marek Haliniak – główny inspektor ochrony środowiska; Adam Mirek – prezes Wyższego Urzędu Górniczego; Ewa Paluch – wiceprezes Państwowej Agencji Atomistyki; kpt. ż. w. Wiesław Piotrzkowski – dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni.

Główny inspektor ochrony środowiska nie ma specjalnych uregulowań dotyczących badania surowców i ich pozyskiwania – mówił Marek Haliniak. Wyrobiska pokopalniane są wykorzystywane do magazynowania odpadów, nie zawsze tak, jak to być powinno. Na składowanie odpadów wydają zezwolenia starostowie, potem zdarzają się pożary. Brakuje całościowego spojrzenia na te problemy ze strony państwa.

W problematyce geologicznej niebagatelną rolę odgrywa Państwowa Agencja Atomistyki, a chodzi tu nie tylko o pozyskiwanie uranu – mówiła Ewa Paluch – wiceprezes tej Agencji. Potrzebna jest koordynacja w polityce surowcowej. Potrzebne jest scalenie regulacji, a to jest trudne. Odpowiednie rozpoznanie geologiczne górotworu jest bardzo ważne dla magazynowania odpadów radioaktywnych. I nie chodzi tu o odpady z elektrowni jądrowej, której nie mamy. Potrzebujemy miejsc, na przedmioty, które miały styczność z materiałami promieniotwórczymi np. w szpitalach, podczas badań naukowych.

Prawidłowe pozyskiwanie surowców dla potrzeb gospodarki jest zagadnieniem bardzo skomplikowanym Jest to bowiem ingerowanie w górotwór – mówił Adam Mirek – prezes Wyższego Urzędu Górniczego. Zakłóca relacje społeczne, ingeruje w stosunki wodne co dobrze jest znane Urzędowi Morskiemu, Marynarce Wojennej. Uporządkowanie tych zależności wymaga wielu działań. 30 lat temu jakoś to funkcjonowało. Ważne jest precyzyjne rozdzielenie kompetencji, np. przyszłej Polskiej Agencji Geologicznej i Wyższego Urzędu Górniczego.

 

Fot. Kazimierz Netka

Urząd Morski jest w podwójnie sytuacji. Ma za zadanie uzgadnianie inwestycji, a czasami występuje o uzgodnienia tego, co sam realizuje. W związku z tym sytuacja jest bardzo trudna w nakładaniu siu ę kompetencji, powielaniu zadań – mówił kpt. ż. w. Wiesław Piotrzkowski – dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni. Skrócenie czasu w działaniach inwestycyjnych ma kluczowe znaczenie. Jeślim chodzi no budowę kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną to jesteśmy w szczęśliwym położeniu – dodał dyrektor Wiesław Piotrzkowski. Mamy specjalną ustawę i dzięki temu dotrzymamy terminów. Odpowiadając na pytanie dotyczące ewentualnych zasobów bursztynu w rejonie planowanego przekopu przez Mierzeję, dyrektor Wiesław Piotrzkowski odpowiedział, że z badań wynika, że bursztynu jest tam niewiele. Jeśli jednak opłacało się wydobywać surowce mineralne w tym miejscu, to koncesje uzyska Urząd Morski w Gdyni.

 

Fot. Kazimierz Netka

Gdyby istniała już Polska Agencja Geologiczna, to ona powołałaby spółkę wydobywczą, która uzyskałaby koncesję – mówił minister Mariusz Orion Jędrysek.

We znaki dają się nielegalne pozyskiwania surowców. Obiektów legalnego wydobycia jest około 7,5 tysiąca w Polsce, Nielegalnych takich miejsc naliczono aż 3,5 tysiąca. W niektórych województwa nielegalne wydobycie wynosi aż 60 procent tego, co się pozyskuje ogółem w tym województwie. W tych przypadkach problemem jest słabość powiatowych służb geologicznych w niektórych starostwach nie ma geologa na etacie. Nielegalni obciążani są zwiększonymi opłatami, Rocznie pozyskuje się dla państwa około 30 milionów złotych. Najwyższa taka opłata wynosiła 14 milionów złotych. W Rudzi Sląskiej wykryto kopalnie węgla na terenie warsztatu samochodowego. Był tam szyb kopalniany i maszyny do wyciągania urobku. Ta nielegalna kopalnia podobno funkcjonowała przez 20 lat.

 

Fot. Kazimierz Netka

Zebrani na sali wykazali duże zainteresowanie powołaniem Polskiej Agencji Geologicznej. Wskazywali jednak, ze w projektowanej postaci, będzie ona graczem na rynku, a więc konkurencją dla zakładów, przedsiębiorstw. Zwrócił na to uwagę prof. Stanisław Wołkowicz z Państwowego Instytutu Geologicznego. Taka instytucja powinna być bezstronna.

 

Fot. Kazimierz Netka

Kolejna debata dotyczyła wdrażania polityki surowcowej. Moderatorem jej był red. Łukasz Jankowski, a według programu tym panelu dyskusyjnym mieli uczestniczyć: Michał Drabik z Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji narodów Zjednoczonych UNECE; Tomasz Nowacki – dyrektor Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego; Hubert Schwarz – dyrektor Departamentu Polityki Surowcowej i Analiz Ministerstwa Środowiska; Hanna Wolska z Uniwersytetu Gdańskiego.

Panel dyskusyjny nr 3, pt. „Nowe szanse dla nauki i przemysłu w geologii kraju i regionu”, według programu skupił następujących dyskutantów: red. Piotr Świąc – prowadzący; Przemysław Borkowski – zastępca dyrektora ds. badan i rozwoju Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego; Krzysztof Hnatio – prezes zarządu Gas Storage Poland sp. z o.o.; Michał Kowalski – przewodniczący Krajowego Związku Pracodawców Branży geologicznej; Paweł Poprawa – Akademia Górniczo-Hutnicza; Jacek Szczepiński – dyrektor Instytutu Górnictwa Odkrywkowego „Poltegor-Institut”.

 

Fot. Kazimierz Netka

Oto informacja ze strony internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów https://bip.kprm.gov.pl/kpr/wykaz/r7641074112,Projekt-ustawy-o-Polskiej-Agencji-Geologicznej.html :

Planuje się powołanie odrębnej, wyspecjalizowanej agencji wykonawczej, która będzie pełniła państwową służbę geologiczną, posiadając szersze niż obecnie zadania i kompetencje. Podmiotem tym będzie Polska Agencja Geologiczna (dalej PAG), działająca na podstawie odrębnej ustawy. Będzie ona narzędziem niezbędnym do prowadzenia Polityki Surowcowej Państwa, inicjującym działania do dokładniejszego rozpoznania geologicznego kraju oraz zapewnienia wiarygodnej oraz pełnej informacji geologicznej.
Pracownicy PAG nie będą objęci pragmatyką zawodową naukowców (m.in. konieczność pracy naukowej oraz uzyskiwanie kolejnych stopni naukowych), jak jest obecnie, gdy wykonując zadania państwowej służby geologicznej pracują w instytucie badawczym.

Poza zadaniami państwowej służby geologicznej, wyszczególnionymi obecnie w art. 162 ustawy P.g.g. PAG będzie m.in.:

– realizowała strategie i programy związane z polityką surowcową państwa,

– weryfikowała zasoby złóż kopalin,

– monitorowała rozwój nowych technologii w zakresie poszukiwania i rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, pozyskiwania i przeróbki surowców mineralnych, rekultywacji gruntów po działalności górniczej, przetwarzania odpadów w celu odzysku surowców mineralnych,
– prowadziła działalność edukacyjną, informacyjną i promocyjną w zakresie geologii oraz racjonalnej gospodarki zasobami przyrody nieożywionej, w tym nadawała certyfikaty geoparkom,

– reprezentowała polski interes gospodarczy i naukowy w dziedzinie geologii,
– weryfikowała wyceny informacji geologicznej,

– zajmowała się rekultywacją i zagospodarowaniem gruntów Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych lub jednostek samorządu terytorialnego, przekształconych w wyniku robót geologicznych lub górniczych,
– tworzyła spółki kapitałowe w celu poszukiwania, rozpoznawania lub wydobywania kopalin ze złóż lub w celu rekultywacji lub zagospodarowania zrekultywowanego gruntu,

– nabywała lub obejmowała akcję lub udziały w spółkach kapitałowych, których przedmiotem działalności jest poszukiwanie, rozpoznawanie lub wydobywanie kopalin ze złóż.

Ponadto PAG przejmie wszystkie zadania państwowej służby hydrogeologicznej wynikające z ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne – napisano na stronie internetowej KPRM.

Więcej wiadomości o polityce surowcowej można znaleźć na stronie http://psp.mos.gov.pl .

Kazimierz Netka