Fot. Kazimierz Netka.

Nowy obraz przyszłości Pomorza, pod „Polskim Niebem”.

Czy rzeczywiście nastaną takie czasy, gdy maszyny będą myśleć za ludzi? Pracować wirtualne czyli nierzeczywiste zespoły? Czy rozwinie się sztuczna inteligencja? Do tego zmierzamy – na Pomorzu, w Polsce, w Unii Europejskiej, szukając jak najlepszych dróg do osiągnięcia tego rodzaju celów. Na razie jednak musimy opierać się na własnych umysłach, a właściwie na intelektach najmądrzejszych z nas, najinteligentniejszych, najbardziej twórczych: naukowcach, ale też praktykach, czyli biznesmenach.

 

Fot. Kazimierz Netka

Pierwszą na szersza skalę próbę, wyznaczenia sobie kierunków postępowania wybrano w 2016 roku. Sformułowano inteligentne specjalizacje: dla Polski (20 takich specjalizacji) i dla regionów. Województwo pomorskie postanowiło przyjąć w planach rozwoju 4 inteligentne specjalizacje Pomorza (ISP). Każdy region, kraj w UE mógł budować swe specjalizacje według własnych pomysłów. W Pomorskiem, oparto się przy tym na inicjatywach oddolnych, a w utworzeniu 4 ISP uczestniczyło kilkaset różnych podmiotów, np. uczelni, instytutów, jednostek samorządowych, przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych i okołobiznesowych. Koordynatorem tych działań był Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego. W rezultacie, powstały cztery ISP, mające formalnie następujące nazwy:

ISP 1 – Technologie offshore i portowo-logistyczne;

ISP 2 – Technologie interaktywne w środowisku nasyconym informacyjnie;

ISP 3 – Technologie ekoefektywne w produkcji, przesyle, dystrybucji i zużyciu energii i paliw oraz w budownictwie;

ISP 4 – Technologie medyczne w zakresie chorób cywilizacyjnych i okresu starzenia.

Bardziej zrozumiałe dla przeciętnego człowieka, nazwy owych pomorskich ISP brzmią:

ISP 1 Specjalizacja „morska”: budowa statków i off-shore, logistyka w portach i na ich zapleczu, wykorzystanie biologicznych zasobów morza;

ISP 2 Specjalizacja „ICT”: rozwiązania ICT dla produkcji i usług, narzędzia ICT służące zarządzaniu przestrzenią miejską, zarządzanie dużymi zbiorami danych, biznesowe wykorzystanie technologii satelitarnych;

ISP 3 Specjalizacja „energetyczna”: produkcja energii odnawialnej, oszczędność energetyczna – rozwiązania i urządzenia, budownictwo efektywne energetycznie;

ISP 4 Specjalizacja „medyczna”: technologie i urządzenia medyczne, farmaceutyki i kosmetyki, usługi i produkty pro-zdrowotne.

Fot. Kazimierz Netka

Lider – Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego – orzekł, że czas odnowić porozumienia, uaktualnić pomorskie ISP. Formalnie nastąpiło to 25 stycznia 2019 roku, w budynku Urzędy Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, w Sali Polskie Niebo (obraz na suficie, powstały przez II wojną światową) a zrekonstruowany w zeszłym roku, w ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości, w dawnym Gimnazjum Polskim Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku, przy ul. Augustyńskiego 1 w Gdańsku.

 

Fot. Kazimierz Netka

Spotkanie prowadzili: Adam Mikołajczyk – dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego i Karolina Lipińska – wicedyrektor tego Departamentu.

Minęły trzy lata od podpisania czterech Porozumień na rzecz Inteligentnych Specjalizacji Pomorza – przypomniał Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego. Wypada więc zacząć od krótkiego podsumowania zarówno tego, co się udało, jak również tego, co powinniśmy poprawić. Chciałbym także ponownie zadać pytanie quo vadis? – dokąd zmierzamy? Dokąd pomorski proces przedsiębiorczego odkrywania ma nas doprowadzić? Jakie cele sobie stawiamy? Proces wyboru inteligentnych specjalizacji, który miał miejsce przed trzema laty, był czasem szerokiej debaty publicznej oraz ogromnego zaangażowania wielu partnerów i interesariuszy regionalnych. Wyzwolił duże pokłady entuzjazmu, który z reguły towarzyszy tworzeniu nowych koncepcji, ale też udowodnił po raz kolejny ogromne znaczenie partycypacyjnego podejścia w kształtowaniu polityki regionalnej. Podejście partnerskie jest nadrzędną zasadą stosowaną przez Samorząd Województwa Pomorskiego, zapisaną w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020.

 

Fot. Kazimierz Netka

Warto przypomnieć, że ekosystem innowacji jest w województwie pomorskim budowany konsekwentnie od wielu lat – mówił Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego, podkreślając, że dotychczas na wspieranie działań proinnowacyjnych samorząd województwa przeznaczył ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014 – 2020 w ramach Osi Priorytetowej 1: Komercjalizacja Wiedzy – ok. 295 mln zł. Natomiast na realizację działań w ramach Osi Priorytetowej 2: Przedsiębiorstwa, przekazano do pomorskich firm już ok. 564 mln zł dofinansowania. Biorąc pod uwagę realizację całego RPO, Zarząd Województwa Pomorskiego zakontraktował już 80% budżetu tego programu. Jest to najlepszy wynik w kraju, a Pomorskie od ponad roku jest liderem rankingu efektywności realizacji regionalnych programów operacyjnych w Polsce. Ponadto, w ramach instrumentów zwrotnych stworzono system wsparcia przedsiębiorców rozwijających działalność inwestycyjną – w tym innowacyjną – w formie preferencyjnych pożyczek, poręczeń i wejść kapitałowych. Jego elementem jest m.in. unikatowa w skali kraju pożyczka na innowacje, dostępna w regionie od początku 2018 roku.

Działania w ramach platformy współpracy Inteligentnych Specjalizacji Pomorza zaowocowały także wieloma inicjatywami oraz konkretnymi przedsięwzięciami. Przykłady, jakie chciałbym przytoczyć to m.in. Konsorcjum Producentów Wyposażenia Morskiego, które jest wyrazem współpracy firm w ramach odbudowy polskiego przemysłu stoczniowego, czy uzyskanie pozytywnej decyzji o dofinansowaniu z Agencji Rozwoju Przemysłu projektu utworzenia na Pomorzu Inkubatora Przedsiębiorczości Europejskiej Agencji Kosmicznej na rzecz rozwoju technologii kosmicznych i satelitarnych. Na uwagę zasługuje również Konsorcjum skupione wokół Projektu Stacji Transformatorowej dla farm wiatrowych, budowane obecnie przez grupę pomorskich firm, czy też wysoko oceniona przez Komisję Europejską inicjatywa Pomorskiego Hubu Innowacji Cyfrowych, którego zadaniem jest świadczenie kompleksowych usług na rzecz przedsiębiorstw w celu ulepszenia procesów biznesowych i produkcyjnych za pomocą technologii cyfrowych – powiedział Mieczysław Struk – marszałek Województwa Pomorskiego.

 

Fot. Kazimierz Netka

Pomorskie uczelnie zaangażowane w inteligentne specjalizacje również zrealizowały kilka kluczowych przedsięwzięć uprzednio wynegocjowanych w ramach Porozumień m.in. dotyczących uruchomienia nowych programów kształcenia w powiązaniu z doinwestowaniem infrastruktury dydaktycznej. Jednym z nich jest projekt Akademii Morskiej w Gdyni (obecnie Uniwersytetu Morskiego w Gdyni) pt. „System poprawy jakości kształcenia praktycznego na potrzeby przedsiębiorstw branży portowo-morskiej i off-shore”. Dodatkowo na uczelniach realizowane są również projekty z zakresu infrastruktury badawczo-rozwojowej wynegocjowane w ramach Kontraktu Terytorialnego, takie jak np. „Budowa w Gdańsku Centrum Ekoinnowacji Politechniki Gdańskiej”.

 

Fot. Kazimierz Netka

Warto podkreślić, że poziom innowacyjności województwa pomorskiego systematycznie rośnie, choć wciąż mamy w tym obszarze wiele do zrobienia – mówił Mieczysław Struk – marszałek Województwa Pomorskiego. Nasz region w ciągu ostatnich kilkunastu lat zmienił swoją ścieżkę rozwoju z opartego na tradycyjnym przemyśle na gospodarkę z branżami intensywnie wykorzystującymi wiedzę i zaawansowane technologie. Pomorskie od kilku lat dynamicznie zwiększa wydatki na badania i rozwój, a osób pracujących w tym sektorze systematycznie przybywa. Trzeba podkreślić, że na Pomorzu są to inwestycje oraz miejsca pracy głównie w sektorze prywatnym. Chciałbym w tym kontekście zwrócić Państwa uwagę np. na wyniki raportu pn.: „Indeks Millennium 2018 Potencjał Innowacyjności Regionów”. W ubiegłorocznej edycji badania, na podium najbardziej innowacyjnych województw pojawiło się województwo pomorskie. Z całą pewnością powyższe dobre wyniki są zasługą Państwa zaangażowania w działania oparte o współpracę firm, uczelni, instytutów badawczo-rozwojowych. Wyjątkową rolę odgrywają w tym względzie pomorskie klastry, które coraz silniej zaznaczają swoją obecność na tle kraju. Warto tu wspomnieć chociażby krajowe klastry kluczowe, tj.: Klaster INTERIZON oraz Klaster Logistyczno-Transportowy Północ-Południe.

 

Fot. Kazimierz Netka

Marszałek Mieczysław Struk podkreślił też, że spotykamy się tu dzisiaj, aby podpisać zweryfikowane Porozumienia na rzecz Inteligentnych Specjalizacji. Zaapelował, aby potraktować ten moment jako otwarcie kolejnego rozdziału w rozwoju obszarów inteligentnych specjalizacji w regionie. . Powiedział, że w pierwszej kolejności trzeba się zmierzyć z usprawnieniem systemu wdrażania projektów badawczo-rozwojowych, m.in. poprzez szybką implementację mechanizmu proof-of-concept, czyli kompleksowego modelu weryfikacji innowacyjnych pomysłów. Mechanizm taki zostanie uruchomiony w tym roku jeszcze w ramach obecnego regionalnego programu operacyjnego – zapewnił Mieczysław Struk. Dodał, że często wskazywano też na potrzebę usprawnienia sposobu pracy Rad Inteligentnych Specjalizacji czy też na wyzwania związane ze wzmacnianiem kompetencji i potencjału niezbędnych do umiędzynarodowieniem innowacyjnych produktów czy usług. Zamierzamy stopniowo niwelować te problemy m.in. poprzez wdrożenie projektu pn.: „Smart Progress. Animacja rozwoju obszarów Inteligentnych Specjalizacji Pomorza jako elementów Procesu Przedsiębiorczego Odkrywania”, który rozpocznie się w tym roku. Za jego realizację będzie odpowiedzialny Departament Rozwoju Gospodarczego – poinformował Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego.

Ważnym wydarzeniem było uroczyste podpisanie nowych Porozumień na rzecz Inteligentnych Specjalizacji Pomorza.

Fot. Kazimierz Netka

Swe podpisy na dokumentach złożyli Mieczysław Struk – marszałek Województwa Pomorskiego, Ryszard Świlski – wicemarszałek Województwa Pomorskiego oraz przedstawiciele czterech Rad Inteligentnych Specjalizacji Pomorza.

 

Fot. Kazimierz Netka

Co dalej? Kierunki rozwoju i wsparcia inteligentnych specjalizacji z perspektywy Komisji Europejskiej w nowym okresie finansowania 2021-2027 przedstawił Marek Przeor, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, Komisja Europejska.

Wykład na temat: Inteligentne Specjalizacje Pomorza – dotychczasowe rezultaty i dalsze działania wygłosiła Karolina Lipińska – zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.

 

Fot. Kazimierz Netka

Oto cechy charakterystyczne Pomorskiego: systematyczny wzrost liczby pracowników B+R w przedsiębiorstwach oraz ich spadek na wyższych uczelniach; 2017 roku nastąpił w pomorskim spadek udziału przedsiębiorstw innowacyjnych w liczbie przedsiębiorstw ogółem – pomimo mniej korzystnych wyników niż rok wcześniej województwo uplasowało się na drugim miejscu w kraju. Pomorskie jest na 4. miejscu w kraju (po podkarpackim, świętokrzyskim i lubuskim) pod względem udziału nakładów ponoszonych przez sektor przedsiębiorstw w nakładach na działalność B+R ogółem – 70,2% (dane za 2017 rok)

Pani dyrektor Karolina Lipińska przedstawiła też wyzwania i potrzeby w obszarach inteligentnych specjalizacji Pomorza. Oto one: niewystarczająca jakość projektów B+R – małe doświadczenie w skutecznym doprowadzaniu do wdrożenia; brak świadomości korzyści wynikających z realizacji przedsięwzięć innowacyjnych; wysokie ryzyko związane z realizacją projektów B+R; demotywacja i słabnące zaangażowanie podmiotów ISP w realizację wspólnych przedsięwzięć i konsorcjów; niewystarczająca współpraca między firmami a uczelniami i jednostkami naukowo – badawczymi; niewielkie doświadczenie firm we współpracy i realizacji projektów międzynarodowych; niewystarczająca promocja postaw przedsiębiorczych wśród studentów; potrzeba ciągłego monitorowania trendów globalnych w kontekście aktywności ISP.

Jak ożywić działalność? Oto propozycje animacji na rzecz rozwoju ISP:

1. Proces Przedsiębiorczego Odkrywania: Odkrywanie nowych innowacyjnych obszarów/branż o wysokim potencjale / nisz rozwojowych ⇨ analizy; Projekty B+R pod potrzeby rynku ⇨ mentoring ⇨ „od inspiracji do innowacji”, Stymulowanie współpracy / rozwój przez klastry (nowe usługi); Efektywne wykorzystanie narzędzi wsparcia dla B+R.

2. Rozwój kadr dla ISP: Diagnoza potrzeb kompetencyjnych ⇨ analizy; Centra rozwoju kompetencji ⇨ warsztaty tematyczne; Nauka przedsiębiorczości (uczelnie); Przyciąganie talentów..

3. Zarządzanie PPO: Aktywne prowadzenie PPO ⇨ wzmocnienie kompetencji administracji; Promocja ISP ⇨ budowanie marki ISP ⇨ promocja w prasie, radiu, Internecie, na konferencjach.

4. Internacjonalizacja obszarów ISP: Obserwacje globalnych trendów technologicznych i rynkowych ⇨ kształtowanie pozycji konkurencyjnej ISP; Oferta produktowa na rynki zagraniczne ⇨ dedykowane konsorcja; Animowanie przedsięwzięć B+R o zasięgu międzynarodowym ⇨ komplementarne regiony / instytucje/ ⇨ ukierunkowane sieci współpracy.

5. Monitoring ISP: Weryfikacja i wdrażanie systemu monitorowania; Ocena efektywności interwencji publicznej.

 

Fot. Kazimierz Netka

O tym, jak realizować szybciej projekty, jak redukować koszty, i rozwijać organizację dla przyszłości – mówił Peter Ivanov, Bułgar – menedżer, ekspert, przedsiębiorca z ponad 20-letnim doświadczeniem. Peter Ivanov wygłosił wykład pt. „Virtual Power Teams – how to deliver projects faster, reduce cost and develop your Organization for the Future!”.

Biznesmeni – twórcy inteligentnych specjalizacji Pomorza, dostrzegają niedociągnięcia w funkcjonowaniu i rozwijaniu ISP. Zwracają uwagę na to, że brakuje pieniędzy. Powiedział nam o tym Marek Świeczkowski – przewodniczący Rady Klastra Logistyczno – Transportowego Północ-Południe.

 

Fot. Kazimierz Netka

Przykładem zamierania wspaniałego przedsięwzięcia może być zegar pulsarowy w Gdańsku, Na dalsze badania nad tym unikatowym na skalę świata prototypem – wynalazkiem, brakuje pieniędzy. Marek Świeczkowski zamierza zająć się bliżej tym urządzeniem i pomóc merytorycznie jego twórcom w rozwijaniu projektu badawczego, wcześniej sformułowanego. Prototyp zegara pulsarowego został skonstruowany na 400. urodziny Jana Heweliusza – w 2011 roku. W najbliższy poniedziałek, 28 stycznia 2019 roku, przypada kolejna rocznica urodzin tego słynnego na cały świat, gdańskiego astronoma.

Być może kłopoty z niedostatkiem funduszy zostaną złagodzone. Adam Mikołajczyk – dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego zapowiedział podjęcie starań w celu utworzenia dwóch nowych instrumentów kapitałowych. Jeden z nich miałby wspierać konsorcja w tworzeniu wspólnych centrów badawczo – rozwojowych. Drugi miałby być przeznaczony dla firm średnich – na ich restrukturyzację pod kątem przemysłu 4.0 – czyli czwartej rewolucji przemysłowej.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl