Fot. Kazimierz Netka.
Wykorzystanie Słońca do osuszania pościekowych osadów; biogazu – do produkcji prądu.
Pojezierze Iławskie w województwie warmińsko-mazurskim to jeden z najbardziej unikatowych regionów Polski. Z Bałtyku można tu dopłynąć m.in. Kanałem Elbląskim – niezwykłym zabytkowym szlakiem, z mechanizmami poruszanymi siłami natury – energią zawartą w wodzie.
Fot. Kazimierz Netka
Jezioro Jeziorak zachwyca swym kształtem, zasobami przyrodniczymi oraz największą śródlądową wyspą w Polsce. Okolice Iławy mają też niebagatelne znaczenie dla… oceanicznej, światowej żeglugi! O ten obszar, zawierający tak niezwykłe ośrodki, okazy natury, turystyczne atrakcje troszczy się m.in. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wspierając Urząd Miasta Iławy w dążeniach do doskonałości działań na rzecz jakości i warunków życia.
Fot. Kazimierz Netka
Jak Iława troszczy się o swe otoczenie i miejskie systemy zapewniania jak najlepszych standardów sanitarnych, mieliśmy okazję przekonać się kilkukrotnie. Około 10 lat temu, podczas rejsu po Jezioraku zobaczyliśmy pionierską jednostkę pływającą: barkę służącą do odbioru nieczystości z jachtów. To był chyba pierwszy w Polsce, taki wodny pojazd…
Ponownie mogliśmy zapoznać się dokonaniami Iławy na rzecz czystości miasta i zdrowia mieszkańców miasta oraz turystów uczestnicząc w podróży poznawczej pt. „Energetyczne wykorzystanie biomasy. NFOŚiGW – jako instytucja wdrażająca POIiŚ – wspiera rozwój OZE”, zorganizowanej przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wiedzą i pomocą służyli nam m.in.: rzecznik prasowy NFOŚiGW dyrektor Sławomir Kmiecik oraz pracownicy Departamentu Promocji i Komunikacji Społecznej NFOŚiGW: Wojciech Stawiany, Donata Bieniecka-Popardowska, Joanna Zemełka, Krzysztof Kuczek. Wizyta ta zbiegła się z 30-leciem działalności NFOŚiGW.
W miejscowości Dziarny niedaleko Iławy uczestnicy wyjazdu studyjnego przebywali Iławskich Wodociągach Sp. z o.o. Poznali funkcjonowanie oczyszczalni ścieków, w tym węzła technologicznego przeróbki i zagospodarowania osadów ściekowych (m.in. suszarnie słoneczne) oraz rozwiązania w zakresie efektywności energetycznej (wykorzystanie biogazu).
Fot. Kazimierz Netka
O funkcjonowaniu oczyszczalni i atrakcjach mówili m.in. wiceburmistrz Iławy Dorota Kamińska, prezes Iławskich Wodociągów Jerzy Biereg oraz Piotr Kowalski – wiceprezes.
Fot. Kazimierz Netka
Na potrzeby Iławy oraz okolicznych gmin planowano zbudować oczyszczalnię, mogącą unieszkodliwiać w ciągu doby 30 tysięcy metrów sześciennych ścieków. To dużo, bo przewidywano że Iława będzie liczyć 100 tysięcy obywateli. Teraz mieszkańców Iławy jest około 30 000 i produkują oni 6 tysięcy metrów sześciennych ścieków na dobę. Oczyszczalnia w Iławie – Dziarnach zajmuje taką sama powierzchnię jaką ma oczyszczalnia w znacznie większym Hamburgu. Ścieki oczyszczone trafiają do Drwęcy, stamtąd do Wisły i dalej do Bałtyku. Troska o czystość w Iławie ma więc duże znaczenie nie tylko dla tego miasta, ale również dla nadbałtyckich plaż… Co już zrobiono w tym zakresie? Tego dowiedzieliśmy si podczas wizyty w Dziarnach i w Iławie.
IŁAWSKIE WODOCIĄGI SPÓŁKA Z O.O. – EFEKTYWNIE WYKORZYSTANE ŚRODKI UNIJNE
Już prawie od dziesięciu lat, na terenie Iławy, trwają prace związane z poprawą warunków do rozwoju gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. W 2010 roku została podpisana umowa pomiędzy Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie a Iławskimi Wodociągami Spółką z o.o, jako beneficjentem, na realizację projektu pt. „Poprawa gospodarki wodno-ściekowej na obszarze aglomeracji Iława”, w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013. Projekt unijny Spółka realizowała wspólnie z Gminą Miejską Iława oraz Gminą Wiejską Iława jako podmiotami upoważnionymi do ponoszenia wydatków. Przedsięwzięcie obejmowało: opracowaniu dokumentacji projektowo-kosztorysowych; wybudowanie sieci kanalizacji sanitarnej w mieście i gminie Iława; modernizację oczyszczalni ścieków i zakup urządzeń. Całkowity koszt projektu wyniósł 34 706 969,45 zł, wartość wydatków kwalifikowanych: 15 226 567,91 zł, a kwota dofinansowania: 12 942 582,72 zł.
W ramach prac budowlano-montażowych realizowano następujące zadania: budowa kanalizacji wraz z przepompownią w ulicy Zielonej w Iławie; przebudowa sieci kanalizacji sanitarnej, deszczowej i wodociągowej od ulicy Biskupskiej poprzez ul. Konstytucji 3 Maja, ul. Narutowicza do ul. Jagiellończyka w Iławie; budowa sieci kanalizacji sanitarnej tłocznej i grawitacyjnej w Osiedlu Lipowy Dwór w Iławie; budowa sieci kanalizacji sanitarnej i sieci wodociągowej w drodze dojazdowej do bazy wioślarskiej i ekologicznej mini przystani w Iławie; wymiana wyeksploatowanych urządzeń na stacji odwadniania osadów pościekowych – zakup wirówki dekantacyjnej (dekantacja to usuwanie cieczy znad osadu); modernizacja części mechanicznej oczyszczalni ścieków w Dziarnach (piaskowniki, osadniki wstępne, osadniki wtórne); zakup agregatu kogeneracyjnego wykorzystującego biogaz do produkcji energii elektrycznej i cieplnej.
Źródło ilustracji: Spółka Iławskie Wodociągi
– Lepiej wykorzystać ten prąd u siebie niż przekazywać do sieci by go stamtąd kupić po wyższej cenie niż się sprzedało – mówią pracownicy oczyszczalni.
Zbudowano też kanalizację sanitarną grawitacyjną i tłoczną z przepompowniami we wschodniej części gminy w miejscowościach Dziarny, Dziarnówko, Smolniki, Ławice Tchórzanka (etap I), a także w miejscowościach wschodniej części gminy Iława (etap I); Kałduny, Julin, Rudzienice, Mątyki, Gromoty, Frednowy i Wilczany. Wybudowano kanalizację sanitarną w zachodniej części gminy ( w miejscowościach: Stradomno, Nejdyki, Segnowy, Ząbrowo, Szymbark), a także na wschodnim brzegu Jezioraka.
W efekcie, na terenie aglomeracji Iława powstała nowa infrastruktura systemu wodno-ściekowego: kanalizacja sanitarna grawitacyjna i tłoczna (łącznie 92,4 km) oraz sieć wodociągowa (0,48 km). Oczyszczalnię ścieków wyposażono w nowe urządzenia związane z przeróbką osadów pościekowych. Przyczyniło się to zarówno do podniesienia atrakcyjności inwestycyjnej aglomeracji Iława jak również do ochrony i poprawy stanu środowiska.
Ważna była wymiana wyeksploatowanych urządzeń na stacji odwadniania osadów pościekowych i zakup wirówki dekantacyjnej (dekantacja to usuwanie cieczy znad osadu). Z osadami pościekowymi ma bowiem problem niemal cały świat.
Fot. Kazimierz Netka
– Postanowiliśmy suszyć osad – powiedzieli nam pracownicy Iławskich Wodociągów. Jeden człowiek obsługuje całą suszarnię. To jest druga w Polsce taka słoneczna suszarnia. Pierwsza powstała w Rzeszowie, teraz w całym kraju jest ich około 30. Chcieliśmy zwiększyć produkcję biogazu i rozpoczęliśmy procesy pofermentacyjne. W okolicy jest wiele ubojni drobiu i one przywożą pofermenty – emulsje tłuszczowe – a to pozwala zwiększać produkcję biogazu o 30 procent. Przywożą na własny koszt, bo pozbywają się problemu.
Źródło ilustracji: Spółka Iławskie Wodociągi
Główne zadanie suszarni to m.in. zmniejszenie masy osadów. W jednej tonie jest 200 kilogramów osadu i 800 kg wody. W procesie suszenia te proporcje są odwracane. Źródłami ciepła w suszarni są energia słoneczna, ciepło z kogeneracji, pompa ciepła ze ścieków oczyszczonych z osadnika wtórnego. Podłoga w suszarni jest podgrzewana. Z góry Słońce daje ciepło, z dołu podłoga grzeje.
Osady są czyste pod względem bakteryjnym. Nie mają metali ciężkich bo w Iławie nie istnieje przemysł duży. Osuszone osady pościekowe są wykorzystywane w rolnictwie, ale nie można ich stosować pod warzywa i rośliny okopowe – dowiedzieli się uczestnicy podróży studyjnej, zorganizowanego przez NFOŚiGW.
Fot. Kazimierz Netka
– Ideą wyjazdu było pokazanie jak to funkcjonuje w praktyce jak się podchodzi do środowiska, zwłaszcza w miejscach, gdzie to jest najbardziej potrzebne – podsumował Sławomir Kmiecik – dyrektor Departamentu Promocji i Komunikacji Społecznej NFOŚiGW.
W roku 2016 r. zarząd spółki Iławskie Wodociągi, jako beneficjent, podpisał z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie umowę, dotyczącą dofinansowania przedsięwzięcia pt. „Poprawa efektywności gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracja Iława”. Wsparcie to pochodzi ze środków Funduszu Spójności Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. Projekt realizowany jest wspólnie z Gminą Miejską Iława, jako podmiotem upoważnionym do ponoszenia wydatków. Wartość projektu ogółem to 15 589 658,31 zł, wydatki kwalifikowane to 8 415 031,12 zł, a wysokość dofinansowania to 7 152 776,45 zł.
Źródło ilustracji: Spółka Iławskie Wodociągi
Analiza funkcjonowania gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracji Iława, pozwoliła na zidentyfikowanie pewnych niedoborów, które dzięki realizacji ww. projektu zostaną zlikwidowane.
Ustalono dwa cele bezpośrednie realizacji projektu: poprawa efektywności energetycznej procesu oczyszczania oraz zwiększenie wykorzystania biogazu (odnawialnego źródła energii – OZE), a tym samym przyczynienie się do wypełnienia zobowiązań wynikających z tzw. pakietu energetyczno-klimatycznego; zwiększenie liczby ludności oraz liczby podmiotów gospodarczych korzystających z wysokosprawnego systemu oczyszczania ścieków komunalnych, zapewniającego podwyższone usuwanie biogenów.
Źródło ilustracji: Spółka Iławskie Wodociągi
Przedsięwzięcie podzielono na 10 zadań: modernizacja stacji zagęszczania osadów poprzez zakup urządzenia do zagęszczania osadów; kupno agregatu kogeneracyjnego wykorzystującego biogaz do produkcji energii elektrycznej i cieplnej; rozbudowa słonecznej suszarni osadów pościekowych – hala nr 2; poprawa efektywności energetycznej oczyszczalni ścieków poprzez zastosowanie systemu monitoringu on-line w procesach oczyszczania ścieków; dostawa fabrycznie nowego samochodu specjalnego do ciśnieniowego czyszczenia kanalizacji z odzyskiem wody; budowa wiaty do magazynowania osadów wysuszonych w słonecznej suszarni osadów pościekowych na oczyszczalni ścieków w Dziarnach; budowa sieci wodno-kanalizacyjnej w ulicy Warsztatowej w Iławie; budowa sieci wodno-kanalizacyjnej w ulicy Księżnej Dobrawy, Mieszka I i Bolesława Śmiałego w Iławie; budowa sieci wodno-kanalizacyjnej w ulicy Księżnej Dobrawy w Iławie; uzbrojenie terenów po byłych Zakładach Przemysłu Ziemniaczanego w Iławie.
Większość zadań została już zrealizowana i rozliczona. Spółka Iławskie Wodociagi musi jeszcze zbudować wiatę do magazynowania osadów wysuszonych w słonecznej suszarni osadów pościekowych na oczyszczalni ścieków w Dziarnach. Termin zakończenia przewidziano na koniec 2019 roku.
W trakcie realizacji projektu „Poprawa efektywności gospodarki wodno-ściekowej na terenie aglomeracja Iława” wybudowano sieć kanalizacji sanitarnej (łącznie 6,32 km) oraz wodociągową (5,96 km). Oczyszczalnię ścieków wyposażono w: drugą suszarnię osadów pościekowych, kolejny – trzeci agregat kogeneracyjny, wirówkę dekantacyjną oraz uruchomiono monitoring on-line pozwalający kierować i zarządzać technologią oczyszczania ścieków zdalnie.
Źródło ilustracji: Spółka Iławskie Wodociągi
O wyborze słonecznego suszenia osadów na terenie oczyszczalni w Dziarnach zadecydowały następujące kryteria ekonomiczne i ekologiczne:
Aspekt ekonomiczny: Do suszenia osadów wykorzystuje się darmową energie słońca, a niezbędny nakład dodatkowej energii jest stosunkowo mały. W celu zwiększenia efektywności suszenia wykorzystane zostaną dodatkowo pompa ciepła oraz ciepło odpadowe ze spalania biogazu w agregacie kogeneracyjnym. Bezpośrednie korzyści płyną z tytułu zmniejszenia masy końcowej osadu, a co się z tym wiąże oszczędności na transporcie, magazynowaniu i dalszym zagospodarowaniu osadu.
Aspekt ekologiczny: Technologia suszenia osadów z wykorzystaniem energii słonecznej nie powoduje zwiększonej emisji CO2. Nie ma potrzeby stosowania dodatkowo paliw kopalnych. Bilans energii oparty jest na stosowaniu zasad poszanowania energii. W procesie suszenia jako produkt końcowy uzyskuje się wysuszony, ustabilizowany biologicznie, neutralny zapachowo, łatwy do przechowywania susz osadowy.
Dokonania na rzecz środowiska, w mieście Iława, przy wsparciu z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, mają niebagatelne znaczenie dla rozwoju gospodarczego Iławy oraz gmin sąsiadujących z tym miastem. To jedno z wspaniałych zwieńczeń 30 lat działalności NFOŚiGW.
Fot. Kazimierz Netka
Region Iławy i okolic staje się coraz bardziej interesujący dla inwestorów. Znany jest w świecie, m.in. z funkcjonowania ośrodka szkolenia kapitanów żeglugi wielkiej.
Fot. Kazimierz Netka
Badawczo Szkoleniowy Ośrodek Manewrowania Statkami znajduje się w miejscowości Kamionka nad Jeziorem Silm. Prowadzony jest przez Fundację Bezpieczeństwa Żeglugi i Ochrony Środowiska, utworzoną przez Politechnikę Gdańską, Akademię Morską (obecnie Uniwersytet Morski) w Gdyni oraz miasto Iława.
30 lat NFOŚiGW – co zrobiono?
Gdy powstawał Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), w Polsce mówiło się o kryzysie ekologicznym. Dla przykładu – jeszcze w 1989 r. niemal 100 proc. odpadów komunalnych w Polsce trafiało na wysypiska, a ponad 70 proc. ścieków komunalnych zrzucano do rzek i jezior.
Przez trzy dekady swojej działalności NFOŚiGW na poprawę stanu środowiska w Polsce przeznaczył łącznie prawie 96 mld zł. Ponad połowę tej kwoty stanowiły środki krajowe (50,9 mld zł), a pozostałą część (45 mld zł) – wsparcie zagraniczne, przede wszystkim z unijnych Programów Operacyjnych Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Narodowy Fundusz zawarł z beneficjentami łącznie ponad 31 tys. umów na realizację projektów z zakresu ochrony wód, ziemi, powietrza, przyrody, gospodarki komunalnej i gospodarki odpadami czy edukacji ekologicznej.
Wśród przykładów efektów przedsięwzięć z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, zrealizowanych przy wsparciu ze środków Narodowego Funduszu w latach 1989-2018, jest budowa lub modernizacja ponad 1600 oczyszczalni ścieków oraz ponad 83 tys. km kanalizacji. Dofinansowanie (ze środków unijnych i krajowych) wyniosło 33,6 mld zł, przy łącznej wartości projektów wynoszącej prawie 87 mld zł. Działania te przyczyniły się do realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych.
Dzięki wsparciu finansowemu Narodowego Funduszu wybudowano również m.in. 7 spalarni odpadów komunalnych o wydajności 1,1 mln ton rocznie oraz zwiększyła się masa odpadów poddanych odzyskowi (w tym recyklingowi) na poziomie 5,4 mln ton w ciągu roku.
Ponadto dzięki zrealizowaniu projektów dofinansowanych z NFOŚiGW zmniejszyła się w skali roku emisja SO2 o 800 tys. ton, ograniczona została też emisja pyłów o 260 tys. ton i emisja CO2 o 14,8 mln ton. Efekty ekologiczne i energetyczne działań Narodowego Funduszu to także produkcja energii z odnawialnych źródeł energii – 2,1 TWh w ujęciu rocznym oraz oszczędność energii – 3,4 TWh na rok – napisano na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/srodowisko/30-lat-narodowego-funduszu-ochrony-srodowiska-gospodarki-wodnej .
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl