Źródła ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium.

Pięć kroków do wygrania wojny gospodarczej z COVID

Bezrobocie może się podwoić. Sięgnie nawet 15 procent

Mija drugi miesiąc paraliżowania polskiej gospodarki przez koronawirus. Spodziewać się możemy upadku wielu firm, znacznego zubożenia ludzi, olbrzymiego wzrostu bezrobocia. Jakie będą konsekwencje COVID-19 w Polsce i na świecie – nikt nie potrafi dokładnie przewidzieć. Skupiamy się teraz na takim przetrwaniu najtrudniejszego okresu, by po minięciu największych zagrożeń stać nas było na kontynuowanie życia, na działalności biznesowe.

Jeśli gospodarka nie ruszy, zabraknie pieniędzy na lecznictwo, na szkolnictwo, kulturę, badania naukowe. Nie będzie nikogo, kto Polskę wesprze, bowiem taki sam kryzys niszczy gospodarki wielu innych państw świata; nawet tych najbogatszych. Musimy sobie radzić sami. Taki cel mają webinaria – zdalne konferencje, organizowane za pośrednictwem internetu, między innymi przez członków stowarzyszenia „Pracodawcy Pomorza”.

21 kwietnia 2020 roku mieliśmy okazję uczestniczyć w kolejnej takim zdalnym spotkaniu. Jego temat brzmiał: „5 kroków w odpowiedzi na kryzys COVID-19”. Webinar prowadził i prezentował sytuację, Łukasz Dobrowolski – były Partner w McKinsey • Dyrektor Zarządzający sprzedażą w Polkomtel S.A. • Obecnie Dyrektor Zarządzający w Luneos Sp. z o.o., ekspert posiadający wieloletnie doświadczenie w sprzedaży oraz marketingu, właściciel szeregu firm, m.in. liderów w branży rozproszonej energii odnawialnej.

Kryzys związany z wybuchem epidemii COVID-19 ma ogromny wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstw. Wiele z nich musiało diametralnie zmodyfikować swoje dotychczasowe plany produkcyjne. Przedsiębiorcy powinni jak najszybciej ocenić potencjalne ryzyko, zaplanować strategię zakupów i podjąć działania chroniące przed utratą płynności finansowej – napisali „Pracodawcy Pomorza” w zaproszeniu na wspomniane spotkanie. – Z webinaru dedykowanego dla członków stowarzyszenia Pracodawcy Pomorza dowiesz się: Jak zadbać o bezpieczeństwo przedsiębiorstwa (bezpieczeństwo Pracowników, procedury, ciągłość operacyjna); Jak w dalszym ciągu pozostać blisko Klientów; Jak zarządzać płynnością finansową i jakie podjąć działania w celu jej zabezpieczenia; Dlaczego i w jaki sposób musisz zadbać o ciągłość dostaw; Jak przejść do ofensywy i budować nowe kanały sprzedaży.

Jak wspomnieliśmy, webinarium pt. „5 kroków w odpowiedzi na kryzys COVID-19”, zostało przygotowane przez zespół ekspertów. Przedstawił ich prowadzący to zdalne szkolenie, dyrektor Łukasz Dobrowolski. Prezentację, pokazana podczas webinarium przygotowali Łukasz Dobrowolski oraz Maciej Gajewski – dyrektor w spółce Luneos. Współautorami są także Zbigniew Prokopowicz i Piotr Romanowski.

Oto najważniejsze wątki tego webinarium – spis treści: stan sytuacji epidemiologicznej z punkt widzenia biznesu; implikacje dla gospodarki wg. ekonomistów i wiodących firm doradczych (BCG, McKinsey); ACTION PLAN – 5 kroków w odpowiedzi na kryzys COVID-19; dostępne opcje finansowania – przykład projektów energetycznych; wnioski dla obszaru zarządzania energia w firmie – krótki i długi okres.

Zarys sytuacji epidemiologicznej z punktu widzenia biznesu przedstawia się następująco:

Problemu z COVID-19 nie da się szybko rozwiązać. Na razie mamy do dyspozycji przeciwciała, u osób, które przeszły przez tę chorobę i wyzdrowiały. Kilka miesięcy potrzeba by na bazie tych przeciwciał udało się przygotować jakieś preparaty. Potrwa to do końca IV kwartału bieżącego roku, ale produkcja tych środków nie będzie wystarczająco wielka.

Szczepionkę uda się uzyskać być może w II połowie 2021 roku. Mało prawdopodobne, że koronawirus wcześniej zniknie.

Świat jest w etapie globalnej pandemii z katastrofą we Włoszech, z szybkim wzrostem zachorowań i śmiertelności w wielu krajach Europy Zachodniej (Francja, Niemcy, Hiszpania, UK) i eksplodującą trajektorią w Stanach Zjednoczonych (w ostatnich dniach śmiertelność do 2000 osób dziennie). Postępuje radykalizacja restrykcji antyepidemicznych w obszarze ograniczania aktywności i „dystansowania społecznego” we wszystkich krajach, aż do pełnego zatrzymania wszelkiej aktywności poza „niezbędną do przeżycia”. Pierwsze sygnały o planach stopniowego zmniejszania ograniczeń po świętach dochodzą z Czech i Austrii.

Znacząca jest poprawa i wygaszenie epidemii w Chinach po ok. 2 miesiącach pełnego lock down w Wuhan. Spore są sukcesy w powstrzymywaniu epidemii w niektórych krajach azjatyckich (Singapur, Tajwan, Korea, częściowo Japonia), ale wyraźne są też obawy przed nadejściem kolejnych fal zakażeń i kontynuacji częściowych ograniczeń.

Spore są różnice pomiędzy krajami w poziomie przygotowania do epidemii, tempie wdrażania procedur medycznych (np. testowanie, ochrona osobista), tempie wdrażania procedur epidemicznych (izolacja).

Polska wydaje się być krajem relatywnie szybkiej i poważnej reakcji epidemicznej, połączonej z względnie istotnym poziomem nieprzygotowania (stan służby zdrowia, dostępność środków ochrony/respiratorów, skalowanie zdolności testowania) – mówił Łukasz Dobrowolski.

Teraz liczba zachorowań rośnie. Od czasu do czasu zdarza się jakiś „wybuch” – większą liczba zakażeń – jak niedawno w Domu Pomocy Społecznej w Gdańsku, przy ul Polanki czy w szpitalu w Radomiu. W Polsce wskaźnik R – pokazujący ile osób zaraża jeden chory – waha się od 0,9 do 1,1. Najsłabsze pod tym względem są placówki służby zdrowia.

Jakie są tego implikacje dla gospodarki, czyli oddziaływanie na przedsiębiorstwa?

Globalny kryzys gospodarczy jest nieunikniony – ze względu na zasięg geograficzny epidemii (globalny, wiodące gospodarki), jak i zastosowane środki zaradcze prowadzące do radykalnego ograniczenia aktywności ekonomicznej. Brak jasności w zakresie charakteru spowolnienia: powrót do uprzedniej dynamiki po okresie epidemii („odbicie”) vs. długotrwałe, strukturalne spowolnienie tempa wzrostu po początkowym załamaniu. Wystąpią potencjalne, systemowe problemy płynnościowe zarówno w obrocie pomiędzy firmami jak i istotne zawężenie akcji kredytowej banków i skoncentrowanie jej na ochronie obecnych klientów / ekspozycji – mitygowane przez interwencje płynnościowe rządów i banków centralnych. Będą niezbędne duże strukturalne interwencje państwowe – szczególnie w najmocniejszych gospodarkach z głębokimi kieszeniami (Niemcy, US) – niejasna perspektywa skuteczności. Istnieje duże ryzyko nasilenia efektu kryzysu w miarę przedłużania okresów ograniczonej aktywności w celu spowolniania epidemii – pojawia się dylemat wyboru „ekonomia” vs. „wypłaszczenie krzywej”. – podkreślał Łukasz Dobrowolski.

Perspektywa makroekonomiczna:

Co więc powinniśmy robić? Trzeba zacząć normalnie funkcjonować przy zachowaniu reżimu sanitarnego. Firmę można bardzo łatwo zamknąć, ale jej otwieranie, uruchamianie jest możliwe przy dużym reżimie, zachowaniu środków bezpieczeństwa. Trzeba spełnić wiele warunków.

Następuje trwałe pogarszanie gospodarki. Istnieją trzy typy kryzysów, oznaczone literami VUL

Warto mieć na uwadze to, że w przeszłości były różne epidemie. Nigdy jednak nie wprowadzono tak drastycznych zaostrzeń reżimu w celu opanowania tych kataklizmów.

W skali biznesowej możemy spodziewać się podwojenia stopy bezrobocia, do 15 procent, powrót do sytuacji gospodarczej takiej, jaka była na początku lat 90.

Kształt kryzysu (VUL) będzie zależał m.in. od skuteczności działań przeciwepidemicznych, ilości pieniędzy, sytuacji za granicą (w Polsce wiele firm zależna jest od kontrahentów niemieckich). W strefie euro powrót do sytuacji sprzed koronawirusa może potrwać 3 lata. Stajemy przed wyborem: Ratować gospodarkę czy życie.

ACTION PLAN

5 kroków w odpowiedzi na kryzys COVID

Trzeci krok – najważniejszy – zarządzaj płynnością Zbuduj sztab kryzysowy.

Jesteśmy jednak w takim zamieszaniu że będzie podobnie jak we wczesnych latach 90. Trzeba znaleźć nowe okazje i z nich korzystać.

Finansowanie w czasach kryzysu

Spodziewany jest zator płynnościowy w całej gospodarce – mimo działań rządów. Banki raczej nie będą udzielać nowego finansowania / nowym klientom w krótkim okresie – raczej skoncentrują się na „ratowaniu” istniejących klientów i obronie otwartych pozycji. Istnieje konieczność monitorowania i wykorzystania wszelkich dostępnych środków pomocowych dla przedsiębiorstw (w Polsce jest dosyć ograniczone portfolio narzędzi dla średniej wielkości firm). Trzeba korzystać z wszelkich z dostępnych niestandardowych / dedykowanych źródeł finansowania.

Oto przykład finansowania projektów energetycznych w formule „As-a-Service” dostępne przez Luneos: źródło finansowania: szwajcarski fundusz Susi Partners, finansowany z funduszy emerytalnych niemieckich i szwajcarskich. Cel: projekty efektywności energetycznej i własne (odnawialne) źródła energii z efektem na redukcje emisji CO2. Dostępność: bez żadnych ograniczeń związanych z kryzysem, dostępność potwierdzona pozytywnym ratingiem firmy w bazie Bisnode (weryfikacja w 30 minut). Przedmiot finansowania: modernizacja oświetlenia LED, fotowoltaika, kogeneracja/trigeneracja gazowa. Finansowanie 100% inwestycji i serwisu urządzeń w okresie spłaty (brak wkładu własnego). Dostępność w PLN i w EURO (możliwość naturalnego hedgingu niższym kosztem przy kontrakcie EURO). Finansowanie odbywa się na stałej stopie procentowej – niezależnej od WIBOR – czyli brak ryzyka inflacyjnego. Formuła prawna i podatkowa jest taka jak leasing operacyjny. Okres finansowania: od 5 do 15 lat. Efekt w firmie: projekt bezinwestycyjny, bez wkładu własnego, generujący oszczędności, które są większe niż rata abonamentu (kapitał, koszt finansowania serwis). Projekt ma pozytywny cash flow od pierwszego dnia – poinformował Łukasz Dobrowolski.

Oto, czego można się spodziewać w zarządzaniu energią: krótkookresowy spadek cen energii na rynku – wywołany nierównowaga podażowo – popytowa – możliwości wykorzystania do renegocjacji cen energii elektrycznej. Ekspozycja na intensywne wahania i wzrost cen energii elektrycznej, szczególnie w polskim kontekście – w średnim i długim okresie. Ryzyko przerwania ciągłości dostaw – szczególnie istotne jest to w polskich kontekście (szczyty letnie, stan sieci EE, komplikacje związane z kryzysem).

Jak więc postępować? Łukasz Dobrowolski zwracał uwagę podczas webinarium, że istnieją techniczne i ekonomiczne możliwości wdrażania projektów prowadzących w coraz większym stopniu do niezależności energetycznej i stabilizacji kosztów EE na niskim poziomie w długim okresie: Chodzi m.in. o poprawę efektywności energetycznej, np. LED, ale również efektywność procesów produkcyjnych. Warto mieć własne, lokalne, niezależne źródła energii, takie jak: fotowoltaika (dach/grunt, mikro-instalacje/duże instalacje); kogeneracja / tri-generacja ( w przypadku wykorzystania ciepła/chłodu); generatory awaryjne; długoterminowe kontrakty PPA z dużych farm wiatrowych i farm fotowoltaicznych – ceny znacząco poniżej obecnych cen rynkowych.

Energia jest bardzo ważna dla firm. Dlatego, kwestie te są poruszane również podczas innych webinariów, bardziej specjalistycznych, poświęconych np. fotowoltaice czy morskiej energetyce wiatrowej.

Kazimierz Netka

Czytaj także na portalu: netka.gda.pl