Na ilustracji powyżej: Tak nas widzi Unia Europejska…

Według Komisji Europejskiej, Polska jest jednym, wielkim producentem rakotwórczego benzoalfapirenu. Nigdzie nie jest tak źle. A może po prostu w innych krajach się nie bada, ile tej kancerogennej substancji z kominów wylatuje?

Aglomeracyjny przegląd zagrożeń czystości powietrza nad Zatoką Gdańską.

Smog pożera nam powietrze. Najwięcej psuje tlenu tam, gdzie jest siedziba smoka – czyli w Krakowie. Najczyściej jest na drugim, północnym krańcu Polski – w Trójmieście. Ale i tutaj dostrzega się mankamenty. Nawet w Perle Bałtyku może być lepiej.
Na potrzebę zmian w uzdrowisku Sopot wskazał Pan Aleksander, członek Spółdzielni Mieszkaniowej „Przylesie”. Nasz Czytelnik zwrócił naszą uwagę na to, że chwalimy tę spółdzielnię za to, że posiada elektrownie słoneczne, ale z produkcją ciepła to nie jest w niej najkorzystniej – gdyż „Przylesie” nie jest podłączone do miejskiej sieci ciepłowniczej, która została zbudowania po to, by takie osiedla jak owa spółdzielnia, mogły się podłączać, zmniejszając w ten sposób liczbę kominów, z których ulatnia się dym. Najgorzej jest tam, gdzie jako paliwa używa się węgla. W sopockim Przylesiu jest lepiej, bo spółdzielnia ta wykorzystuje gaz i prąd. A na dachach ma elektrownie słoneczne.
Pan Aleksander wskazał na bardzo ważny aspekt codziennego życia: na troskę o czystość powietrza. Jak bardzo Trójmiasto truje swych mieszkańców? Może słowo: truje jest zbyt ostre, ale postanowiliśmy poprosić o wiadomości w urzędach miast – o informacje dotyczące podłączeń osiedli, domów, do miejskiej sieci ciepłowniczej.

Na zdjęciu: Dymy nad miastem. Taki widok to jednak wyjątek. Tak było kiedyś… Fot. Kazimierz Netka.

Zaczynamy od Sopotu.
– Proces rozwoju scentralizowanego systemu ogrzewania Sopotu rozpoczął się w 1986 roku – informuje Magdalena Czarzyńska-Jachim – rzecznik prasowy, naczelnik Biura Promocji i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Sopotu. – Jego pierwszym etapem było włączenie do systemu ciepłowniczego budynków położonych w najbliższym sąsiedztwie Gdańska. W 1993 roku władze miasta zaczęły wprowadzać w życie długofalowy program modernizacji lokalnych kotłowni węglowych, poprzez wymianę na gazowe lub na węzły cieplne. Ponadto miasto od 2000 roku realizuje również program „Sto elewacji na stulecie Miasta”, w ramach którego dofinansowuje m.in. termoizolację budynków mieszkalnych.
W wyniku działań podjętych w ramach wspomnianych projektów, kotłownie węglowe uległy likwidacji a zasilane przez nie budynki podłączono do zmodernizowanych kotłowni gazowych. Część kotłowni została przekształcona w węzły cieplne i podłączona do miejskiej sieci ciepłowniczej.
U nas tylko osiedle Przylesie ma własne ogrzewanie gazowe. Reszta teraz jest zsieciowana – informuje Magdalena Czarzyńska-Jachim – rzecznik prasowy, naczelnik Biura Promocji i Komunikacji Społecznej Urzędu Miasta Sopotu. – W roku 1990 liczba indywidualnych źródeł ciepła na paliwo stałe  w Sopocie wynosiła 7811. W chwili obecnej szacuje się, że jest ich ok. 390, co stanowi 4,9% w stosunku do danych z 1990 roku. Wynik ten był możliwy do osiągnięcia dzięki realizacji przez gminę od 1996 roku, programu likwidacji niskiej emisji. W wyniku urzeczywistniania tego programu, w okresie 1997 – 2010 zredukowano ilość emitowanego ditlenku węgla o ponad 3,7 miliona ton.
Sopot już od 1996 roku realizuje program dotacji na inwestycje związany ze zmianą ogrzewania na bardziej ekologiczne. Od tamtego czasu udzielono ponad 900 dotacji indywidualnych. Obecnie jest to okoł0 10 dotacji rocznie.
Informacja dla mieszkańców  jest na stronie: http://www.miasto.sopot.pl/strona/ochrona_srodowiska .
Dotacje celowe udzielane są z przeznaczeniem na realizację inwestycji związanych z:
1) przebudową systemów grzewczych, w których do tej pory wykorzystywano paliwo stałe tj. węgiel lub koks, a które w wyniku przeprowadzonej inwestycji zostaną zastąpione kotłami opalanymi gazem lub olejem opałowym lub pompami ciepła;
2) likwidacją lokalnego źródła ciepła poprzez przyłączenie się do sieci ciepłowniczej;
3) poprawą efektywności energetycznej polegającą na zainstalowaniu odnawialnych źródeł energii w postaci kolektorów słonecznych i/lub systemów fotowoltaicznych i/lub pomp ciepła.
Ponadto wymienione zostały kotłownie we wszystkich budynkach użyteczności publicznej, za które odpowiedzialne jest  Miasto – kotłownie węglowe zastąpiono gazowymi, pompami ciepła lub podłączone do ciepła sieciowego. W ostatnim roku, dzięki inwestycji firmy GPEC przyłączono do sieci ciepłowniczej ponad 100 budynków i niemal 6000 mieszkań w Sopocie. 15 tys. Sopocian zyskało ogrzewanie ciepłem, którego produkcja zlokalizowana jest  poza granicami miasta.
O skali zrealizowanej przez Grupę GPEC inwestycji świadczą liczby. W zaledwie 8 miesięcy powstała nowa sieć ciepłownicza o długości 17 km, która obejmuje ponad 100 budynków i niemal 6000 mieszkań na terenie m.in. takich osiedli jak: Brodwino, Kamienny Potok, Kraszewskiego oraz Dolny Sopot. W grudniu sieć dotrze także na osiedle Mickiewicza. Prace wymagały łącznie położenia 35 km rur i wykorzystania do ich zespawania 150 tys. elektrod, które ustawione jedna za drugą mają aż 6000 km – niemal tyle, co promień Ziemi.
„Docelowo, po zakończeniu prac na osiedlu Mickiewicza, będziemy mieli uruchomionych łącznie około 170 węzłów cieplnych w Sopocie Górnym. Nowa sieć ogrzeje ponad 15 000 mieszkańców na terenie 11 sopockich osiedli” – poinformowała Anna Jakób, członek zarządu GPEC.

Gdyński system grzewczy
W Gdyni sieć ciepłownicza obejmuje swym zasięgiem obszar tego miasta (dzielnice Śródmieście, Grabówek, Chylonia, Redłowo, Obłuże, Cisowa, Pogórze, Karwiny, Dąbrowa, Witomino), tereny Rumi oraz graniczące z Gdynią tereny Kosakowa. OPEC sp. z o.o. Gdynia dostarcza ciepło odbiorcom w miastach: Gdynia i Rumia – poprzez miejski system ciepłowniczy (MSC). Źródło ciepła dla MSC stanowi funkcjonująca na terenie Gdyni Elektrociepłownia Gdyńska wchodząca w skład EDF Polska S.A. Oddział Wybrzeże. Dwie magistrale oraz rurociągi przesyłowe i rozdzielcze tworzą sieć wodną, którą dostarczane jest ciepło w wodzie gorącej – od źródła do odbiorców – głównie w celach grzewczych (c.o.) i do przygotowania ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Większość sieci ciepłowniczych jest wykonana w technologii tradycyjnej – kanałowej oraz napowietrznej, a od lat 90. buduje się i wymienia na rurociągi w technologii preizolowanej. Niewątpliwie największą zrealizowaną w ostatnich latach (2012 – 2015) inwestycją była „Termomodernizacja sieci ciepłowniczej na terenie miast Gdynia i Rumia” w ramach Działania 9.2. Efektywna dystrybucja energii Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007- 2013. Wartość projektu: 48 651 933,49 PLN, Kwota dofinansowania ze środków Unii Europejskiej: 20 251 608, 57 PLN.
Projekt dotyczył modernizacji ok. 30 km sieci kanałowych i napowietrznych działających w systemie ciepłowniczym obsługującym miasta Gdynia i Rumia (ok. 86 % sprzedaży ciepła OPEC). Zakładane cele projektu to: ograniczenie liczby awarii, ograniczenie przerw w dostawie ciepła, poprawa stanu powietrza.
Podłączenia do MSC nie mają dzielnice Gdyni Chwarzno-Wiczlino, Mały Kack, Orłowo. Obszary, które nie są podłączone do sieci ciepłowniczej OPEC zostały wpisane do uciepłowienia w ramach programów unijnych.
Oto plany na 2017 rok w Gdyni: budowa sieci GDYNIA POŁUDNIE wzdłuż Al. Zwycięstwa do Poczty Polskiej; budowa magistrali do Portu Wojennego Gdynia Oksywie – IV etap; budowa sieci GDYNIA ZACHÓD; rozbudowa sieci w kierunku Małego Kacka i os. Bernadowo; budowa sieci do budynków przy ul. Bosmańskiej, Australijskiej i Argentyńskiej.
Obecnie obszar inwestycji OPEC obejmuje dzielnice Redłowo, Orłowo i Mały Kack oraz obszar od ul. Stryjskiej w kierunku Placu Górnośląskiego. Realizacja inwestycji jest zgodna ze strategią Miasta Gdyni zmierzającą do poprawy środowiska naturalnego poprzez ograniczenie emisji czynników szkodliwych oraz propagowanie rozwiązań infrastrukturalnych korzystnych dla zrównoważonego rozwoju miast.
Głównym celem przedsięwzięcia jest zapewnienie mieszkańcom Gdyni, znajdującym się w sąsiedztwie nowego ciepłociągu, dostępności do nowobudowanej sieci ciepłowniczej, gwarantującej wieloletnie bezpieczeństwo i komfort życia mieszkańcom w zakresie zaopatrzenia w ciepło i ciepłą wodę użytkową po konkurencyjnych cenach, obowiązujących dla miejskiej sieci ciepłowniczej OPEC.
Podłączenie obiektów mieszkalnych i usługowych do gdyńskiego systemu ciepłowniczego będzie podzielone na trzy etapy: I etap – od ul. Stryjskiej do ul. Wielkopolskiej wzdłuż Al. Zwycięstwa  – rok 2018-2019; II etap – ul. Strzelców – rok 2018-2019; III etap – od ul. Wielkopolskiej wzdłuż Al. Zwycięstwa (do Poczty Polskiej) – rok 2019 – 2021.

Na zdjęciu: Fragment instalacji odsiarczania dymu w EDF Polska Oddział Wybrzeże. Fot. Kazimierz Netka.

Obecnie zbierane są wnioski od mieszkańców o wydanie warunków technicznych na podłączenie obiektów do projektowanej sieci ciepłowniczej na obszarze Gdyni Południe.
Plany dla Gdyni zachód – Chwarzno-Wiczlino: uciepłowienie obszaru z miejskiej sieci ciepłowniczej (w styczniu 2015 roku, projekt uciepłowienia dzielnicy z msc został zgłoszony do Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) dla woj. Pomorskiego planowanych do realizacji w latach 2014-2020); opracowywana jest koncepcja przebiegu trasy ciepłociągu DN 350, długości 6500m z kierunku przepompowni K-608 w Gdyni, a realizacja inwestycji planowana jest przez OPEC na lata 2017-2018.
Pod hasłem „Daj się ogrzać. Przyłącz się do ciepłolubnych” OPEC Sp. z o.o.,  Gmina Miasta Gdynia oraz EDF Polska S.A. realizowały w 2016 roku, w oparciu o porozumienie Partnerstwa na rzecz zrównoważonego rozwoju, kampanię  informacyjno – edukacyjną promującą zalety ciepła  dostarczanego do odbiorców za pomocą miejskiej sieci ciepłowniczej OPEC. Wspólnym celem promowanym w ramach akcji społecznej jest redukcja szkodliwej dla zdrowia niskiej emisji, związanej z indywidualnym ogrzewaniem węglowym i gazowym, a także zwiększenie komfortu oraz bezpieczeństwa użytkowania budynków na terenie Gminy Miasta Gdyni.
21 października 2016 r. odbyła się pierwsza odsłona kampanii „Daj się ogrzać. Przyłącz się do ciepłolubnych”. W gdyńskim Infoboxie odbyły się warsztaty dla administratorów, których celem było usystematyzowanie wiedzy z zakresu etapów przyłączenia do miejskiej sieci ciepłowniczej, wymogów formalnych, kosztów przyłączenia do MSC, jak i ceny ciepła. Z dużym zainteresowaniem spotkały się tematy związane z rozwojem MSC. w dzielnicy Gdynia Orłowo, na obszarze Placu Górnośląskiego oraz plany uciepłowienia dzielnicy Chwarzno-Wiczlino.
Przedstawiciele OPEC, Urzędu Miasta Gdynia i EDF Polska S.A. omówili również zasady uzyskania dofinansowania na przyłączenie sieci cieplnej w Gdyni lub rozszerzenie przyłączenia o ciepłą wodę użytkową.
Przedstawione administratorom informacje można znaleźć na stronie internetowej kampanii www.cieplolubni.com.pl , która umożliwia zarówno administratorom, jak i mieszkańcom wspólnot, możliwość zapytania OPEC o wstępne możliwości przyłączenia do  sieci lub rozszerzenia przyłączenia o ciepłą wodę użytkową. Odbiorcy znajdą tam również relację z przeprowadzonych warsztatów, kalkulator dotacji, informacje na temat przebiegu kampanii i jej kolejnych odsłon – informuje Iwona Kozłowska – rzecznik prasowy OPEC.

Zasięg sieci ciepłowniczej w Gdańsku

W stolicy województwa pomorskiego obecnie Gdańskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej (GPEC) ogrzewa w Gdańsku ok 60% budynków mieszkalnych i obiektów – informują Michał Piotrowski z Biura Prasowego Kancelarii Prezydenta Gdańska oraz Joanna Tobolewicz – pełnomocnik Prezydenta Miasta Gdańska ds. Energetyki. – Cały czas rozszerzamy zasięg miejskiej sieci ciepłowniczej – już od tego roku rozpoczynamy rozwój w okolicach dzielnic: Matarnia, Kokoszki, a od 2018 również w Osowej (realizacja wymienionych inwestycji jest uzależniona od otrzymania przez GPEC dofinansowania).

Uciepłowienie w Gdańsku (obecne i planowane) szczegółowo obrazuje załączona mapka:

Źródło mapy: Urząd Miejski w Gdańsku.

Liczba pieców w zasobach GZNK – Gdańskiego Zakładu Nieruchomości Komunalnych – sięga 6670 sztuk. Generalnie, brak podłączenia do sieci wpływa na jakość powietrza, ponieważ duża część mieszkańców – z uwagi na niskie koszty eksploatacji systemu grzewczego – chce mieć palenisko zamiast scentralizowanego systemu dostawy ciepła i w dodatku używa  paliwa o niskiej jakości. W związku z powyższym istnieje możliwość kompleksowej wymiany starych pieców za sprawą dopłat ze środków miejskich.
Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku na bieżąco przyjmuje wnioski o udzielenie dotacji na zamianę ogrzewania węglowego na ekologiczne: elektryczne, gazowe, podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej składane na podstawie Regulaminu udzielania dotacji celowych na zadania związane z ochroną środowiska i gospodarką wodną, zatwierdzonego uchwałą Nr XXX/843/16 Rady Miasta Gdańska z dnia 27 października 2016r.
Wysokość jednorazowej dotacji na zadanie (zamiana ogrzewania węglowego na gazowe, elektryczne, podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej) ustala się według następujących zasad:
1) 100 % łącznej wysokości wydatków, nie więcej niż 5 000 zł dla osób fizycznych, osób prawnych i przedsiębiorców, z wyłączeniem wspólnot mieszkaniowych, spółdzielni mieszkaniowych oraz kościelnych osób prawnych, o których mowa w art.7 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 17 maja 1989r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (tj. Dz.U. z 2013r poz.1169 z późn. zm.),
2) 50 % łącznej wartości wydatków, nie więcej niż 10 000 zł dla wspólnot mieszkaniowych oraz kościelnych osób prawnych, o których mowa w art.7 ust.1 pkt 5 ustawy z dnia 17 maja 1989r o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2013r poz.1169 z późn. zm.),
3) 50 % łącznej wartości wydatków, nie więcej niż 20 000 zł dla spółdzielni mieszkaniowych.
Dotacją objęte są wydatki poniesione na:
1) ogrzewanie gazowe: a) zakup i montaż kotłów grzewczych opalanych paliwem gazowym, b) montaż instalacji grzewczej, c) montaż instalacji gazowej na potrzeby ogrzewania, w tym montaż wkładu kominowego (powietrzno – spalinowego);
2) ogrzewanie elektryczne: a) zakup i montaż urządzeń grzewczych, będących źródłem ciepła, w szczególności: pieców akumulacyjnych wykorzystujących energię elektryczną, grzejników na podczerwień; b) wykonanie przyłączy do linii przesyłowych i montaż instalacji elektrycznej na potrzeby ogrzewania;
3) podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej: a) zakup i montaż węzłów cieplnych; b) wykonanie przyłączy do linii przesyłowych; c) instalację centralnego ogrzewania.
Nie przyznaje się dotacji na: 1) instalację ogrzewania w nowo wybudowanych budynkach (lokalach) mieszkalnych; 2) zakup przenośnych urządzeń grzewczych, niezwiązanych trwale z obiektem budowlanym; 3) zmianę ekologicznego ogrzewania na inne ekologiczne systemy grzewcze; 4) instalację systemu grzewczego z zastosowaniem drewna (w kominkach) w budynkach jednorodzinnych i wielorodzinnych; 5) przebudowę ogrzewania na ogrzewanie olejowe; 6) instalację ogrzewania z zastosowaniem pomp cieplnych.
Informacja o dotacjach z tytułu zamiany systemu węglowego znajduje się na stronie:
http://bip.gdansk.pl/urzad-miejski/Dotacja-na-zamiane-ogrzewania-weglowego-na-ekologiczne-elektryczne-gazowe-podlaczenie-do-miejskiej-sieci-cieplowniczej,a,44983 .

Kazimierz Netka