Na zdjęciu: Konferencja prasowa w Krakowie. Fot. Kazimierz Netka.
Od domowych palenisk po kopalnie węgla. Trwa ulepszanie źródeł energii po to, by zdrowsza była między nami… atmosfera.
Zapewne niewiele osób pamięta, że na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, w wielu miejscach nie można było organizować kąpielisk w polskim Bałtyku. Na przykład, w Gdańsku jedynie w dzielnicy Stogi istniało przy plaży morskie kąpielisko. Teraz sytuacja jest zupełnie inna. To zasługa wielu instytucji, samorządów. Bez wsparcia finansowego jednak nadal stan sanitarny morskich kąpielisk nie byłby najlepszy. Wsparcie pochodziło m.in. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, z EkoFunduszu, z wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. Udało się ilość szkodliwych bakterii w rzekach i morzu znacząco zmniejszyć. Na północy Polski zaczęła rozkwitać nadmorska turystyka. Stało się to możliwe, dzięki współpracy różnych przedsiębiorstw, instytucji, naukowców, którzy zdawali sobie sprawę ze społecznej odpowiedzialności biznesu, organizacji, samorządów.
Teraz pora na oczyszczenie tego, co jest nad wodami oraz nad ziemią, czyli o poprawę jakości powietrza. Chodzi zaś przede wszystkim o likwidację smogu – czyli cząsteczek dymu w powietrzu; pyłów trochę większych od bakterii w kąpieliskach. A najbardziej ów smog (mgła przesiąknięta dymem) daje się we znaki na południu kraju – w Małopolsce i na Śląsku. I znowu działania na rzecz likwidacji nadmiernego zadymienia finansowane był np. z EkoFunduszu (już nie istnieje), a nadal wspierane są przez narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony Środowiska i gospodarki wodnej oraz z funduszy unijnych. Bez współpracy wielu podmiotów, w tym naukowców, producentów węgla, twórców odnawialnych źródeł energii, zwykłych ludzi nie da się jakości powietrza poprawić. Znowu olbrzymie znaczenie ma współpraca podbudowana i wzmacniana świadomością społecznej odpowiedzialności.
Dzięki Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) mieliśmy okazję zapoznać się bliżej z dokonaniami na rzecz czystości powietrza na południu kraju, korzystając z podróży studyjnej zorganizowanej przez ten Fundusz. Temat tego wyjazdu brzmiał: „Energia z węgla – Polska bez smogu. NFOŚiGW na rzecz jakości powietrza”. Uczestnicy owej podróży byli na terenie Małopolski i Górnego Śląska – regionów, w których problem smogu jest odczuwalny chyba najbardziej w Polsce.
Na zdjęciu: przedstawiciele podmiotów, działających w Małopolsce na rzecz poprawy jakości powietrza. Od lewej: prezes zarządu „Geotermia Podhalańska” S.A. w Zakopanem – Wojciech Ignacok; dyrektor Jednostki Realizującej Projekt „Program Ograniczania Niskiej Emisji” w MPEC S.A. w Krakowie – Janusz Miechowicz; prezes zarządu MPEC S.A. w Krakowie – Jan Sady; małopolski wojewódzki inspektor ochrony środowiska i gospodarki wodnej w Krakowie – Paweł Ciećko; prezes zarządu WFOŚiGW w Krakowie – Małgorzata Mrugała. Fot. Kazimierz Netka
Działania „antysmogowe”, czyli jak Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej włącza się w batalię o czystsze powietrze i lepszą jakość życia mieszkańców – taki był temat konferencji prasowej Zarządu NFOŚiGW, która odbyła się 5 grudnia 2017 roku w Krakowie. W konferencji uczestniczyli: prezes zarządu NFOŚiGW – dr inż. Kazimierz Kujda; zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW – Artur Michalski; prezes zarządu WFOŚiGW w Krakowie – Małgorzata Mrugała; małopolski wojewódzki inspektor ochrony środowiska i gospodarki wodnej w Krakowie – Paweł Ciećko; prezes zarządu MPEC S.A. w Krakowie – Jan Sady; dyrektor Jednostki Realizującej Projekt „Program Ograniczania Niskiej Emisji” w MPEC S.A. w Krakowie – Janusz Miechowicz oraz prezes zarządu „Geotermia Podhalańska” S.A. w Zakopanem – Wojciech Ignacok.
Dlaczego tak duża liczna instytucji i przedsiębiorstw była reprezentowana podczas konferencji? Bo poprawa jakości powietrza, czyli popularnie nazywana „walka ze smogiem”, wymaga działań różnorodnych – np. unormowania jakości paliw, ustalenia standardów pieców/palenisk, likwidacji tzw. kopciuchów, rozwoju sieci ciepłowniczych oraz ciepłownictwa, które wydziela znacznie mniej spalin niż paleniska domowe, rozwoju sieci pomiarowych i monitoringowych, rozwoju transportu wydzielającego jak najmniej szkodliwych spalin, w szczególności samochodów elektrycznych i hybrydowych – wynika z informacji, które przygotowali – Sławomir Kmiecik – dyrektor Departamentu Promocji i Komunikacji Społecznej, rzecznik prasowy NFOŚiGW oraz Wojciech Stawiany i Donata Bieniecka z Departamentu Promocji i Komunikacji Społecznej NFOŚiGW w Warszawie.
Na zdjęciu, od lewej: Prezes Zarządu NFOŚiGW dr Kazimierz Kujda; Artur Michalski – zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW; Sławomir Kmiecik – dyrektor Departamentu Promocji i Komunikacji Społecznej, rzecznik prasowy NFOŚiGW. Fot. Kazimierz Netka
NFOŚiGW stanowi istotne (ale przecież niejedyne) źródło finansowania przedsięwzięć związanych ze zwalczaniem smogu. Ważną w tym rolę pełnią lub będą pełnić: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW), regionalne programy operacyjne (RPO), budżety samorządów i inne – napisano w informacji dla uczestników wyjazdu.
Fot. Kazimierz Netka
Podczas konferencji Prezes Zarządu NFOŚiGW Kazimierz Kujda przedstawił prezentację na temat Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz jego roli w systemie finansowania ochrony środowiska w Polsce. W swojej wypowiedzi podkreślił, że w latach 1989-2016 – w ramach środków własnych NFOŚiGW – zawarto umowy na kwotę 45,4 mld zł przy wartości całkowitej dofinansowanych inwestycji 144,1 mld (wpływy z opłat i kar dla tego okresu wyniosły 25,1 mld zł). Zwrócił także uwagę, że wpływy z podatków, również dla samorządów, przy realizacji tych umów to 60 mld zł. Z kolei w ramach POIiŚ 2014-2020 zawarto dotychczas 655 umów na kwotę 20,5 mld zł, a dofinansowanie tych umów z UE to 11,1 mld zł. Dr Kazimierz Kujda – prezes Narodowego Funduszu przedstawił też najważniejsze inwestycje dofinansowane przez NFOŚiGW w woj. małopolskim i woj. śląskim, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień ochrony powietrza. Zaakcentował, że najważniejszą rolę w realizowanych projektach pełnią inwestycje w ciepłownictwo, choćby ze względu na sprawność energetyczną tych procesów w porównaniu z paleniskami indywidualnymi.
Fot. Kazimierz Netka
Działania NFOŚiGW wspierające poprawę jakości powietrza w Krakowie przedstawił Artur Michalski – zastępca prezesa zarządu NFOŚiGW, stwierdzając m.in. że dzięki realizacjom zadań dofinansowanych przez NFOŚiGW i fundusze wojewódzkie, jakość powietrza, także w Krakowie, poprawia się systematycznie. Pan wiceprezes Artur Michalski omówił pomoc finansową ze środków krajowych i unijnych udzielaną na ochronę powietrza i wzrost efektywności energetycznej w Krakowie i Małopolsce. Przedstawił także zestawienie działań i poddziałań I osi priorytetowe „Zmniejszenie efektywności gospodarki” oraz programów priorytetowych NFOŚiGW dla poprawy jakości powietrza. W szczególności zaakcentował efekty energetyczne i ekologiczne z dużych inwestycji, np.: Akumulator ciepła (dotacja 20,0 mln zł); kocioł na biomasę (dotacja 13,3 mln zł) w Elektrociepłowni „Kraków”.
Prezes Zarządu WFOŚiGW w Krakowie Małgorzata Mrugała podczas spotkania omówiła kwestię pomocy finansowej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie na rzecz likwidacji niskiej emisji na terenie Małopolski. Przedstawiła sposoby rozwiązywania problemów ograniczania niskiej emisji w Krakowie i woj. małopolskim – program Kawka (realizowany przy współpracy z NFOŚiGW) i program PONE (ograniczania niskiej emisji w woj. małopolskim). W ramach tych projektów WFOŚiGW zaangażował ponad 100 mln zł. Dotacja z NFOŚiGW w programie Kawka wyniosła 65,2 mln. Prezes Małgorzata Mrugała zobrazowała również założenia programu Jawor, polegającego na termomodernizacji budynków jednorodzinnych o powierzchni docieplanej poniżej 600 m2.
W trakcie spotkania dziennikarze uzyskali odpowiedzi na pytania dotyczące m.in. spalarni odpadów w Krakowie, rozwoju energii geotermalnej na Podhalu (np. WFOŚiGW przeznacza na prace projektowe w tym zakresie 1 mln zł), środków finansowych pozostałych (w Krakowie na lata 2017-2018 jest to kwota ok. 13 mln zł ze środków NFOŚiGW) na realizację programu Kawka, zasięgu opracowań Planów Gospodarki Niskoemisyjnej (PGN) w gminach.
Fot. Kazimierz Netka
Po konferencji uczestnicy spotkania podróżowali po Krakowie autobusem elektrycznym. Podczas wizyty w MPEC Sp. z o.o. w Krakowie zapoznali się z zakresem i przygotowaniami do realizacji prac modernizacyjnych i rozwojowych przedsiębiorstwa w oparciu o umowy z NFOŚiGW (działanie 1.5 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) w Krakowie i Skawinie.
Fot. Kazimierz Netka
W krakowskim uzdrowisku Swoszowice rozmawiali z mieszkańcami, uczestniczącymi w projekcie pilotażowym NFOŚiGW: GEKON – Błękitny węgiel. Informacji udzielali m.in. dr inż. Katarzyna Matuszek oraz dr inż. Piotr Hrycko z Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu, a także Jan Mikuła – zastępca przewodniczącego Rady Dzielnicy X w Krakowie i Edmund Hazior – używający błękitnego węgla jako paliwa.
Fot. Kazimierz Netka
W Laboratorium Państwowego Monitoringu WIOŚ i Krajowym Laboratorium Referencyjnym i Wzorcującym GIOŚ w Krakowie oraz w wybranej stacji monitoringu jakości powietrza zapoznali się się z historią, organizacją i działaniem (w tym epizodami smogowymi w regionie) Systemu Monitoringu Jakości Powietrza w Krakowie i województwie małopolskim oraz Laboratorium Referencyjnego GIOŚ. Informacji udzielali m.in.: Paweł Ciećko – państwowy wojewódzki inspektor ochrony środowiska w Krakowie, Tomasz Frączkowski – naczelnik w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska oraz przedstawiciele WIOŚ w Krakowie.
Podczas podróży studyjnej przedstawione zostały też działania na rzecz ochrony czystości powietrza w Zabrzu, Bytomiu i Katowicach.
Fot. Kazimierz Netka
W Instytucie Chemicznej Przeróbki Węgla i Centrum Czystych Technologii Węglowych w Zabrzu dziennikarze zapoznali się z badaniami w obszarze czystych technologii węglowych oraz czystego spalania węgla, otrzymywania energii z odpadów. Uzyskali też wiadomości dotyczące problematyki badań emisyjnych węglowych kotłów CO dla gospodarki komunalnej. Informacji udzielali dr inż. Aleksander Sobolewski – dyrektor Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla i Centrum Czystych Technologii Węglowych; prof. dr hab. inż. Jarosław Zubała – zastępca dyrektora ds. badań i rozwoju; dr inż. Lucyna Więcław-Solny – zastępca dyrektora Centrum Badan Technologicznych; dr inż. Katarzyna Matuszek – kierownik Laboratorium Technologii Spalania i Energetyki oraz mgr inż. Piotr Hrycko – zastępca kierownika.
Fot. Kazimierz Netka
W Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu odbyło się spotkanie na temat tego, jak NFOŚiGW wspiera ratownictwo górnicze. Informacji udzielali m.in.: wiceprezes ds. technicznych – Andrzej Kleszcz; wiceprezes ds. ekonomiki i finansów – Krzysztof Kubera oraz pracownicy CSRG.
Fot. Kazimierz Netka
W Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach-Ligocie przedstawiono uczestnikom wyjazdu zakres i dotychczasową realizację umowy dotyczącej wykonania termomodernizacji obiektów Zakładów Teorii Medycyny w Katowicach-Ligocie przy ul. Medyków 18 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (ŚUM) w Katowicach. Zaprezentowano planowany zakres prac oraz zakładane efekty ekologiczne i energetyczne.
Czy Polska powinna zrezygnować ze spalania węgla? Być może. Jeśli jednak zastosuje się czyste technologie, wykorzystywanie tego bogactwa nie będzie szkodliwe. Do wynajdywania czystych technologii węglowych oraz do ich doskonalenia, powinniśmy dążyć. Jak widać, wszelkimi sposobami staramy się ten cel osiągać. Na Śląsku i w Małopolsce już jest coraz lepiej. Korzystne są też osiągnięcia w badaniach nad sposobami zmniejszania emisji dwutlenku węgla, w pracach naukowych nad wykorzystywaniem CO2 w produkcji. To wszystko staje się coraz bardziej realne, dzięki wsparciu finansowemu udzielanemu przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub za pośrednictwem NFOSiGW.
Węgiel to nasz narodowy skarb. Jeśli zrezygnujemy z wydobywania tego bogactwa, to wcale nie będzie oznaczać, że paliwo owo nie będzie w naszym kraju stosowane przez różne firmy. Coraz więcej węgla importujemy. Nawet z Australii. A dwutlenek węgla nie psuje nam powietrza, którym oddychamy. Jest gazem cieplarnianym (jak np. para wodna); z powstawaniem smogu ma niewiele wspólnego.
To, co czynione jest w Małopolsce i na Śląsku w celu poprawy czystości powietrza, jest bardzo dobrym przykładem wspólnego działania na rzecz najbliższego otoczenia. To realizacja w praktyce zasad CSR – społecznej odpowiedzialności nie tylko biznesu, ale też zwykłych ludzi. Współpraca naukowców, instytucji, samorządów, ze Śląska, Małopolski, Warszawy, a także z Pomorza może dać niezwykłe efekty.
Kazimierz Netka