Fot. Kazimierz Netka.
OIP Gdańsk pomaga przejść przez koronawirusowy kataklizm
Nie widać końca pandemii. Jesteśmy ogarnięci niemal w całości przez ten czynnik chorobotwórczy, przenikający niemal całe nasze życie, wszystkich obywateli naszego globu. Sztuką jest przetrwanie zagrożenia bez uszczerbku na zdrowiu. Liczy się każda pomoc, wiedza, uwaga, jak nie zapaść na COVID-19, chorobę narażająca ludzi na śmierć, czyniącą w gospodarce światowej olbrzymie spustoszenie, doprowadzająca przedsiębiorstwa na krawędź upadłości. Wielu osobom grozi utrata pracy, a młodzieży – wstrzymanie normalnego toku nauczania.
Jedną z instytucji, które pomagają nam przetrwać kowidowy kataklizm, jest Państwowa Inspekcja Pracy (PIP). Co ta instytucja robi, jak działa, jak pomaga – dowiedzieliśmy się podczas konferencji prasowej, w Okręgowym Inspektoracie Pracy PIP w Gdańsku. O działaniach pomorskiego OIP mówili: Mariusz Pokrzywinski – okręgowy inspektor pracy, Agnieszka Dobrodziej – zastępca okręgowego inspektora pracy ds. nadzoru, Izabela Struczyńska – zastępca okręgowego inspektora pracy ds. prawno-organizacyjnych.
Fot. Kazimierz Netka
Działalność Państwowej Inspekcji Pracy znana jest wielu osobom, przedsiębiorcom. Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku charakteryzuje się tym, że nie tylko kontroluje przestrzeganie np. przepisów BHP. Wiemy, że w bardzo szerokim zakresie prowadzi działania edukujące, uświadamiające, od uczniów najmłodszych klas szkół podstawowych począwszy (współpracując przy tym, np. z instytucjami z otoczenia biznesu, z uczelniami, z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, z Kuratorium Oświaty, z Pomorskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego, z Gdańskim Ogrodem Zoologicznym, z Państwowym Pomorskim Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym i z wieloma innymi podmiotami), a na prezesach dużych firm skończywszy.
Fot. Kazimierz Netka
OIP w Gdańsku posiada spore osiągnięcia w swej działalności prewencyjnej mającej na celu zmniejszenie zagrożeń wypadkowych i zwiększenie poszanowania prawa pracy. Wynikiem tego są nagrody, zdobywane przez pomorskich przedsiębiorców w ogólnopolskich konkursach. Teraz jednak, na początku bieżącego roku, pomorski OIP, a także przedsiębiorcy, znaleźli się w sytuacji, jakiej nie znał wcześniej prawie nikt na świecie. Nie było, ani w kraju, ani za granicą, wzorców, które można by naśladować. Nie było doświadczeń w funkcjonowaniu ludzkości, biznesu, nauki, ochrony zdrowia, w warunkach prawdziwej pandemii,czyli epidemii globalnej, można powiedzieć totalitarnej, ogarniającej wszystko i każdego. Nie było przepisów. Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku, jak też cała polska Państwowa Inspekcja Pracy, musiały mierzyć się z COVID-19 u siebie, ale też dbać o bezpieczeństwo pracowników innych zakładów, szkół a także dzieci i młodzieży. Jak się w takich warunkach znacznego paraliżu postępować? Tego nikt nie wiedział, w momencie wprowadzania obostrzeń sanitarnych. O tym podczas konferencji prasowej mówili przedstawiciele kierownictwa Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku.
Informacje na temat funkcjonowania, skuteczności i efektów działań Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku, podczas pandemii, przekazali ma również Anna Ostrowska i Mariusz Miszewski z Sekcji Prewencji i Promocji OIP Gdańsk:
Działania kontrolno – nadzorcze
1. Kontrole PIP w pełnym zakresie
Z dniem 22 czerwca 2020 r. inspektorzy pracy w ramach funkcjonowania jednostek organizacyjnych PIP na terenie całego kraju wrócili w pełnym zakresie do wykonywania czynności kontrolnych z zachowaniem reżimu sanitarnego. Główny Inspektor Pracy podjął decyzję o odmrożeniu kontroli przy założeniu, że w pierwszej kolejności miały być realizowane działania: wynikające z informacji o istnieniu bezpośrednich zagrożeń dla zdrowia lub życia pracujących; związane z badaniem śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych wypadków przy pracy, katastrof, oraz wybranych wypadków powodujących lżejsze uszkodzenie ciała; wynikające z rozpoznania skarg; dla których termin załatwienia wynika z Kodeksu postępowania administracyjnego (np. wnioski o zgodę na prowadzenie zakładów inżynierii genetycznej, odbiory stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, odbiory jednostek pływających, kontrole wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku).
2. Ochrona pracowników 60+
Przydzielając zadania zaleca się uwzględnić ochronę pracowników po 60 r.ż., chorujących przewlekle, w trakcie leczenia onkologicznego lub przyjmowania leków immunosupresyjnych, kobiety w ciąży. Możliwe było wyłączenie tych pracowników z bezpośrednich czynności kontrolnych w podmiocie kontrolowanym na wniosek pracownika i skierowanie ich do wykonywania pracy zdalnej lub w systemie hybrydowym.
3. Wyposażenie w środki ochrony indywidualnej i środki zabezpieczające przed rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2
Na czas wykonywania czynności kontrolnych (zarówno w terenie jak i w biurze) inspektorzy pracy zostali wyposażeni w środki zabezpieczające przed rozprzestrzenianiem się wirusa SARS CoV-2, tj.: płyny do dezynfekcji rąk i powierzchni na bazie alkoholu min.60%; całotworzywowe rękawice jednorazowe; maski medyczne lub półmaski filtrujące FFP1 (lub w razie potrzeby wyższej klasy ochronności), zapewniające ochronę dróg oddechowych; osłony twarzy i/lub oczu – przyłbica/okulary ochronne.
Pierwszym etapem po powrocie do pracy była realizacja zadań mających na celu zweryfikowanie czy małe placówki gastronomiczne i usługowe typu cukiernie, lodziarnie i gabinety kosmetyczne przestrzegają przepisów dotyczących legalności zatrudnienia (zawieranie umów o pracę, prawidłowość zawierania umów zlecenie, zgłaszanie pracobiorców do ubezpieczenia społecznego), zapewnienia właściwych warunków bhp, działania około- covidowe.
W ramach realizacji tego zadania inspektorzy pracy z OIP w Gdańsku przeprowadzili łącznie 104 kontrole, wydali 74 wystąpienia 170 decyzji, ujawnili 38 wykroczeń. W 70% kontrolowanych podmiotach ujawniono naruszenia przepisów prawa pracy.
Kolejnym etapem było wzmożenie kontroli w zakładach różnych branż jak również
w urzędach, jednostkach samorządowych, w budownictwie, w handlu (w ramach przestrzegania przepisów o ograniczeniu handlu w niedziele i święta) pod kątem wprowadzenia rozwiązań mających na celu ochronę pracowników przed narażeniem na Covid-19. Wprowadzono nowy temat kontrolny: „Działania podejmowane przez zakłady pracy w celu zapewnienia osobom pracującym odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie epidemii”.
Kontrolą objęto następujące zagadnienia: organizację stanowisk pracy z uwzględnieniem wymaganej odległości min. 1,5 m między stanowiskami pracy, jeżeli jest to możliwe ze względu na charakter działalności; wyposażenie pracujących w środki ochrony związane ze zwalczaniem epidemii, zapewnienie pracującym środków do dezynfekcji rąk; organizację stanowisk pracy mającym kontakt z interesantami (zachowanie dystansu społecznego, przegrody z plexi); ocenę ryzyka zawodowego – aktualizację oceny pod kątem występowania czynnika biologicznego SARS- Cov-2; wdrożenie rozwiązań organizacyjnych w zakresie pracy zdalnej/model hybrydowy; kierowanie powiadomień do Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
W ramach realizacji tego zadania inspektorzy pracy z OIP w Gdańsku przeprowadzili łącznie 296 kontroli, wydali 20 wystąpień, 120 decyzji.
Główny Inspektor Pracy podjął również decyzje o zwiększeniu działań kontrolnych na terenach objętych wzmożonym reżimem sanitarnym w strefach żółtych i czerwonych. Na podstawie decyzji Ministra Zdrowia – kontrole takie prowadzone były np. w powiecie kartuskim – obejmującym zakres terytorialny O/O w Starogardzie Gdańskim (Kartuzy i okolice) i Gdyni (gminy Żukowo, Przodkowo).
Od początku roku inspektorzy pracy z OIP w Gdańsku przeprowadzili 2411 kontroli, w których wydali 1203 wystąpienia, 4594 decyzje, nałożyli 392 mandaty karne na kwotę 466 950 zł. Naruszenia dotyczyły połowy kontrolowanych podmiotów.
Działania prewencyjne i promocyjne
Fot. Kazimierz Netka
Jednym z priorytetów w działalności Państwowej Inspekcji Pracy są również działania promocyjne, kierowane do możliwie największej liczby adresatów, wspomagające działania nadzorczo-kontrolne.
Konkursy i programy prewencyjne Państwowej Inspekcji Pracy
Fot. Kazimierz Netka
W czasie pandemii takie działania również są podejmowane, jednak z zachowaniem reżimu sanitarnego. Podczas realizacji wszystkich czynności prewencyjnych inspektorzy pracy stosują środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko zakażenia SARS-CoV-2 m.in. wynikające z „Zaleceń mających na celu ochronę zdrowia inspektorów pracy i zapobieganie rozprzestrzenianiu się SARS-CoV-2 podczas realizacji czynności prewencyjnych i promocyjnych” oraz obowiązujące w danym podmiocie. Ponadto planowana jest organizacja szkoleń i prelekcji za pomocą środków komunikacji elektronicznej (spotkania on-line).
Program profilaktyczny „Bezpiecznie w szkole”
W trosce o bezpieczeństwo uczniów, kadry pedagogicznej oraz innych pracowników oświaty, biorąc pod uwagę rozpoczęcie roku szkolnego w większości placówek w trybie stacjonarnym, Główny Inspektor Pracy podjął decyzję o uruchomieniu programu profilaktycznego „Bezpiecznie w szkole”. Jego celem jest popularyzacja wymagań prawnych oraz dobrych praktyk w zakresie działań polegających na zapobieganiu i redukcji zagrożeń w szkołach oraz placówkach oświatowych, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony zdrowia w czasie pandemii. Program ma być wsparciem dla dyrektorów szkół i innych placówek oświatowych w identyfikacji i ograniczaniu czynników niebezpiecznych, szkodliwych i uciążliwych w środowisku pracy. Podstawowym narzędziem programu są szkolenia przeprowadzane przez inspektorów pracy wśród przedstawicieli placówek szkolnych. Wparciem tych działań jest doradztwo PIP w zakresie bezpiecznych warunków pracy, uzupełnione dystrybucją tematycznych plakatów, prezentujących dobre praktyki i rozwiązania antykowidowe. 2 września bieżącego roku skierowano do szkół i placówek oświatowych 1505 zaproszeń do udziału w programie „Bezpiecznie w szkole”. Dotychczas odbyły się 74 spotkania, w ramach których inspektorzy pracy udzielali porad, przeprowadzali szkolenia oraz przeglądy stanowisk pracy pod kątem zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów ochrony zdrowia związanych z przeciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się choroby COVID-19.
Rejestracja „porozumień antykryzysowych”
Stosownie do ustawy z dnia 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, do Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku w okresie od dnia 01.04.2020 r. do dnia 07.09.2020 r. tzw. „porozumienia antykryzysowe” przekazało 1556 pracodawców, w tym:
1259 pracodawców, którzy zawarli porozumienie dotyczące warunków i trybu wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy;
469 pracodawców, którzy zawarli porozumienie dotyczące warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego;
13 pracodawców, którzy zawarli porozumienie o ograniczeniu odpoczynku;
68 pracodawców, którzy zawarli porozumienie o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy;
54 pracodawców, którzy zawarli porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami.
Podkreślenia wymaga, że wskazana powyżej liczba 1556 odnosi się do ogólnej liczby pracodawców objętych porozumieniami, natomiast sama liczba zawieranych porozumień jest zdecydowanie większa. Analiza porozumień wskazuje, że zasadniczo zawierane są one we wszystkich branżach gospodarki narodowej. Natomiast jeżeli chodzi o reprezentację strony pracowniczej to zdecydowanie większa liczba dotychczas zawartych porozumień jest uzgadniana z przedstawicielami pracowników. Po początkowym okresie, kiedy znaczny odsetek porozumień wymagał uzupełnienia różnych braków formalnych tj. uzupełnienia podpisów przedstawicieli pracowników, uzupełnienia dat oraz wskazania grup zawodowych objętych porozumieniami lub braków formalnych w postaci niedołączenia porozumienia lub dołączenia kopii lub skanów uniemożliwiających odczytanie porozumienia, przesyłane obecnie porozumienia spełniają wymogi formalne.
Fot. Kazimierz Netka
W zakresie prawidłowości przekazywanych do OIP w Gdańsku porozumień antykryzysowych udzielano odpowiedzi zarówno na pytania dotyczące wyłącznie kwestii formalnych, związanych z wynikającym z art. 15g ust. 11 lub 15zf ust. 6 ustawy obowiązkiem pracodawcy do przekazania kopii zawartego z przedstawicielstwem pracowniczym porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy, jak również dotyczących szeroko pojętej wykładni przepisów dotyczących porozumień zbiorowych zawieranych na podstawie art. 15g/15zf i innych instrumentów wprowadzanych przez pracodawców w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. Do tej pory udzielono kilkudziesięciu porad w tym zakresie.
Do OIP w Gdańsku nadal napływają – choć już w mniejszej liczbie – porozumienia od pracodawców, którzy dotychczas nie stosowali rozwiązań przewidzianych w ustawie antykryzysowej. Ustawodawca nie określa bowiem, kiedy dane rozwiązania należy wprowadzić (np. kiedy można mówić o konieczności posłużenia się przestojem ekonomicznym), stąd też to do partnerów społecznych i pracodawcy należy decyzja nie tylko o tym jak dany mechanizm ma funkcjonować w zakładzie pracy ale przede wszystkim, czy w ogóle ma być on zastosowany. Z tych przyczyn pracodawcy zawierają porozumienia w dowolnym czasie, wtedy kiedy sytuacja tego wymaga i spełnione są kryteria wskazane w ustawie – poinformował OIP Gdańsk podczas konferencji prasowej 8 września 2020 roku.
Jak wynika z powyższego sprawozdania, teraz trwa program profilaktyczny „Bezpiecznie w szkole”, realizowany w Pomorskiem przez Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku. Wkrótce będą finalizowane konkursy – programy prewencyjne urzeczywistniane przez pomorski OIP. Inspekcja Pracy nie zaprzestaje działań kontrolnych. Jedną z podstaw podejmowania kontroli będą dotychczasowe informacje od pracowników. Na podstawie przekazywanych do PIP sygnałów, można wywnioskować, w których zakładach mogą być jakieś uchybienia, które firmy wykorzystują pandemię koronawirusa.
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl