Źródła ilustracji: Konferencja online EkoSfera.
Klimat i covid – dwa fronty walki ludzkości o przetrwanie
O tendencjach kształtujących aktualną i przyszłą politykę państwa w zakresie ochrony środowiska
Świat broni się przed zmianami klimatu, a tu nagle, życie ludzi zostało znacznie utrudnione, a nawet zagrożone, z powodu ekspansji koronawirusa. Okazało się, że musimy najpierw zająć się obroną przed COVID-19, ale jednocześnie nie przestając dbać o to, by na Ziemi nie zachodziły zbyt gwałtowne i niepożądane zmiany klimatyczne. Z powodu podwyższania się temperatury na Ziemi, wielu miastom, a nawet państwom (wyspiarskim) może grozić zagłada. Duże zanieczyszczenie środowiska z powodu stosowania paliw kopalnych, sprawia, że wzrasta ilość gazów cieplarnianych, ale też zwiększa możliwość zakażenia się koronawirusem. Tak więc, troska o dobro klimatu to również ochrona przed kowidem.
Jak jest z ocieplaniem Ziemi – mówi się wiele, ale coraz więcej o konkretnych działaniach, mających na celu zmniejszenie wpływu człowieka na te niekorzystne zmiany. Temu zagadnieniu poświęcona jest, zaczęta w poniedziałek, 9 listopada 2020 roku w Polsce, konferencja pt. EkoSfera.
Patronat honorowy nad EkoSferą objął prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki. Pierwszego dnia w EkoSferze uczestniczyli m.in. minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka oraz wiceminister Jacek Ozdoba.
Spotkanie prowadził Radek Brzózka, Dziennikarz naukowy:
Konferencja EkoSfera to wspólna inicjatywa Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i jest integralną częścią Międzynarodowych Targów Ochrony Środowiska POLECO.
Niestety, w tym roku, z powodu koronawirusa, Targi POLECO zostały przełożone na przyszły rok. Zaplanowania konferencja EkoSfera jednak się odbywa, w systemie zdalnym. Mieliśmy przyjemność uczestniczyć w tym zdalnym seminarium.
Michał Kurtyka, minister klimatu i środowiska, inaugurując konferencje EkoSfera, przedstawił zakres debat. Otóż, dwudniowe seminarium poświęcone będzie m.in następującym zagadnieniom: transformacja energetyczna, adaptacja do zmian klimatu, inwestycje offshore czyli budowa farm elektrowni wiatrowych na Bałtyku, odnawialne źródła energii, rozszerzona odpowiedzialność producentów, czy można bez energetyki jądrowej uratować planetę, szanse i wyzwania elektromobilności wdrożenie modelu gospodarki o obiegu zamkniętym to tylko wybrane zagadnienia dwudniowej konferencji EkoSfera (9 – 10 listopada 2020 roku). Uczestnicy debat poznawali się z trendami kształtującymi aktualną i przyszłą politykę państwa w zakresie ochrony środowiska.
„Ekosfera” to wykreowana przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska przestrzeń ekspercka, w której towarzyszy cykl debat z zakresu działalności resortu. Tegoroczne wydanie EkoSfery – tradycyjnego forum towarzyszącego targom ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju POLECO w Poznaniu, ze względu na sytuację pandemiczną jest realizowane w formule on-line z dostępem dla wszystkich zainteresowanych – napisano na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/klimat/pierwszy-dzien-konferencji-ekosfera-za-nami .
Debata główna: Innowacyjna i sprawiedliwa transformacja energetyczna. Moderator: Wojciech Jakóbik, Redaktor naczelny Biznesalert.pl.
Uczestnicy: Michał Kurtyka, Minister Klimatu i Środowiska; Maciej Chorowski, Prezes Zarządu, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Ireneusz Krupa, Prezes Zarządu, Polska Spółka Gazownictwa sp. z o.o.; Paweł Szczeszek, Prezes Zarządu, Grupa ENEA S.A.; Wojciech Dąbrowski, Prezes Zarządu, Polska Grupa Energetyczna S.A.; Wojciech Hann – wiceprezes zarządu Banku Ochrony Środowiska S.A.
Oto niektóre tezy z wypowiedzi uczestników debaty:
Polska jest liderem w produkcji autobusów elektrycznych a także baterii litowo – jonowych do napędu transportu.
Jeśli chodzi o transformację energetyczną to od planów, programów, trzeba przejść do realizacji. Tego oczekują od dostawców prądu ich klienci. Transformacja energetyczna podzielona jest na dwa etapy. Jej część węglowa ma zapewnić dostawy prądu w Polsce do 2030 roku. Część niewęglowa ma umożliwić korzystanie z energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. Transformacja musi przebiegać w sposób bezpieczny, a to pozwala na rozłożenie dekarbonizacji w czasie. Elektrowni Bełchatów opartej na węglu brunatnym, tego paliwa wystarczy na 15 lat. To odejście od węgla nie oznacza jednak katastrofy dla rynku pracy. W Sejmiku województwa łódzkiego powstał specjalny zespół, zajmujący się tym problemem.
Pomysł na transformację nie wiąże się ze zwolnieniami pracowników. W tym zakresie bardzo istotne będzie uwolnienie potencjału inwestycyjnego grup energetycznych. W tym zakresie chodzi np. o zamianę gazu ziemnego, przynajmniej częściowo, gazem ekologicznym – biometanem. Gaz jednak jest powszechnie stosowany jako paliwo w świecie, a zwłaszcza gaz ziemny. Z zielonych źródeł będzie można w Polsce wytworzyć 5 – 8 mld metrów sześciennych gazu rocznie. Teraz Polska zużywa około 20 mld m. sześc. gazu. W ciepłownictwie, w źródłach o mocy do 50 MW dominuje jako paliwo węglel, a gaz ma udział w zaledwie 7 procentach. Niestety, dostawy gazu nie są łatwe, Tylko duże miasta mają rozwinięte sieci gazowe i ciepłownicze, a nawet ciepłownie o mocy 200 MW mogą być zasilane gazem ziemnym
Jeśli chodzi o biometan – „zielony” gaz – to w UE funkcjonuje obecnie ponad 700 biometanowni. Polska chce podążać w tę stronę wykorzystując elementy z produkcji rolniczej i wytwarzać kilka miliardów metrów sześciennych biometanu co roku.
Źródła finansowania inwestycji są bardzo bogate. Wsparcie pieniężne w postaci pożyczek lub dotacji pochodzi m.in. z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz z Banku Ochrony Środowiska. Wspierany jest np. rozwój produkcji wodoru. Jednak, reprezentanci gazu ziemnego apelują, by nie wszystkie pieniądze wydawać na wspieranie tego rodzaju przedsięwzięć, a pamiętać też o innych niż wodór, źródłach.
Obecnie istnieją m.in. następujące narzędzia finansowania: zielone obligacje, rozwiązania mieszane: grantowo – dłużne, finansowanie oparte na spodziewanych oszczędnościach z przechodzenia na technologie zielone, współpraca z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju.
Istotne znaczenie ma rozwój klastrów – jako elementów lokalnej samowystarczalności energetycznej. Nie możemy się jednak skupiać jedynie na tzw. technologiach przyszłości.
Ogłoszono też Laureatów konkursów Miasto z Klimatem i Dom z Klimatem Oto komunikat ze strony internetowej https://www.gov.pl/web/klimat/pierwszy-dzien-konferencji-ekosfera-za-nami :
Nagrody w badaniu „Miasto z Klimatem – Lider w kategorii”, konkursie „Miasto z Klimatem – najlepszy zrealizowany projekt” oraz „Dom z Klimatem
Pierwszego dnia konferencji „Ekosfera” minister klimatu i środowiska wręczył nagrody laureatom badania „Miasto z Klimatem – Lider w kategorii”, a także konkursów „Miasto z Klimatem – najlepszy zrealizowany projekt” i „Dom z Klimatem.
Badanie „Miasto z Klimatem – Lider w kategorii”
Celem projektu jest wspieranie pro-klimatycznej i ekologicznej transformacji polskich miast.
Spośród kilkuset zgłoszeń wyłoniliśmy liderów, którzy w poszczególnych kategoriach, takich jak zieleń miejska, gospodarka odpadami, zrównoważona mobilność oraz jakość powietrza, dokonali największych postępów w ostatnich latach i mogą stanowić inspirację dla pozostałych samorządów
w Polsce.
Konkurs „Miasto z Klimatem – najlepszy zrealizowany projekt”
Ideą konkursu Miasto z Klimatem – najlepszy zrealizowany projekt, było docenienie i promowanie działań samorządów, które realizują inwestycje infrastrukturalne z uwzględnieniem aspektu troski
o środowisko.
W konkursie oceniane były inwestycje zrealizowane w obszarach: rozwoju błękitnej i zielonej infrastruktury, zrównoważonego transportu, gospodarki o obiegu zamkniętym i zrównoważonego budownictwa.
W konkursie Miasto z Klimatem – najlepszy zrealizowany projekt nagrodziliśmy 10 miast:
– w kategorii miast do 100 tys. mieszkańców: I miejsce zajęło miasto Kórnik, II miejsce Brwinów, III Sopot. Wyróżnienie otrzymał Wodzisław Śląski.
– w drugiej kategorii – to jest miast powyżej 100 tys. mieszkańców: najwyżej ocenione zostały inwestycje zrealizowane przez Białystok, II miejsce zajęła Gdynia, III Płock. Wyróżnione zostały miasta: Kraków, Gdańsk oraz Olsztyn.
Konkurs „Dom z Klimatem”
Ogłaszając ogólnopolski konkurs w ramach kampanii Dom z klimatem chcieliśmy docenić starania projektantów, inwestorów i wykonawców z całej Polski, którzy w praktyce realizują ideę budownictwa przyjaznego klimatowi – poinformował Wydział Komunikacji Medialnej, Departament Edukacji i Komunikacji Ministerstwa Klimatu i Środowiska
Podczas debaty: Miasto z klimatem – adaptacja do zmian klimatu i zwiększenie odporności miast na wyzwania klimatyczne, jeden z laureatów konkursu Michał Pasieczny – burmistrz Rumi powiedział, jak w tym mieście skłoniono mieszkańców do oszczędzania wody deszczowej i jej wykorzystywania przez właścicieli nieruchomości. Wprowadzono opłaty od przedsiębiorców i mieszkańców za korzystanie z kanalizacji burzowej, Efekt jest taki, że zaczęto odłączać się od tej kanalizacji i zagospodarowywać wodę opadową we własnym zakresie.
To bardzo istotne, bowiem podczas gwałtownych, obfitych deszczów miasta są zalewane. Kanalizacją burzową woda nie zdąża odpływać.
Debatę: Miasto z klimatem – adaptacja do zmian klimatu i zwiększenie odporności miast na wyzwania klimatyczne, moderował Szymon Tumielewicz, Zastępca Dyrektora, Departament Ochrony Powietrza i Polityki Miejskiej, Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Uczestnicy: Sławomir Mazurek, Główny Ekolog, Dyrektor Zarządzający BOŚ BANK S.A.; Anna Czyżewska, Dyrektor, Departament Adaptacji do Zmian Klimatu i Zagrożeń Środowiska, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Barbara Rajkowska, Kierownik Projektu, Instytut Ochrony Środowiska; Michał Pasieczny, Burmistrz Rumi.
Debatę: Climate Change Officer – zawód/kompetencje przyszłości prowadziła Agnieszka Ragin, Kierownik, Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu – Instytut Ochrony Środowiska.
Uczestnicy: Maciej Kaysiewicz, Sustainable Development, Siemens; Jacek Hutyra, Climate Officer, Orange; Marta Mikliszańska, Head of Public Affairs & Sustainability, Allegro; Bartosz Dominiak, Zastępca Burmistrza Dzielnicy Ursynów w Warszawie; Jakub Gontarek, Ekspert, Zakład Edukacji i Komunikacji, Krajowy Ośrodek Zmian Klimatu.
Debata: ROP (Rozszerzona Odpowiedzialność Producentów) moderowana była przez Jakuba Pawłowskiego, Dziennikarza – specjalisty ds. ochrony środowiska.
Uczestnicy: Jacek Ozdoba Sekretarz Stanu, Ministerstwo Klimatu i Środowiska; Dominik Bąk, Zastępca Prezesa Zarządu, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Jarosław Rolicki, Dyrektor Departamentu Ochrony Ziemi, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej; Szymon Dziak-Czekan, Prezes Stowarzyszenia Polski Recykling; Krzysztof Kawczyński, Przewodniczący Komitetu Ochrony Środowiska w Krajowej Izbie Gospodarczej; Remigiusz Górniak, Zastępca Burmistrza Miasta Sulejówek, Wiceprezes Zarządu Związku Samorządów Polskich; Tomasz Uciński, Prezes Zarządu, Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Koszalinie, Prezes Zarządu Krajowej Izby Gospodarki Odpadami; Piotr Szewczyk, Zastępca Dyrektora ZUOK „Orli Staw”, Prezes Zarządu Rady RIPOK.
W trakcie spotkania wiceminister Ozdoba podkreślił, że konieczne jest wprowadzenie rozwiązań oraz zmian legislacyjnych, aby wdrożyć dyrektywy unijne.
„Przy wdrażaniu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta ważnym elementem jest również zachowanie etapowego wprowadzenia tego typu systemów. Tak aby przynieść konkretne efekty w gospodarki odpadami” – powiedział.
Wiceminister Ozdoba zapewnił, że Ministerstwo Klimatu i Środowiska chce wspierać samorządy w gospodarce odpadami.
Minister Jacek Ozdoba dodał też że „Ważnym elementem wsparcia samorządów w gospodarce odpadami są środki finansowe, które będą skierowane na inwestycję oraz zbiórkę odpadów” – napisano na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/klimat/pierwszy-dzien-konferencji-ekosfera-za-nami .
Na zakończenie pierwszego dnia EkoSfery odbyła się debata pt. „Czy bez energetyki jądrowej można uratować planetę?” Moderatorem był Wojciech Jakóbik, Redaktor naczelny Biznesalert.pl.
Uczestnicy: Andrzej Gąsiorowski, Adwokat, Obrońca ekologów, Prezes Fota4Climate; Tomasz Nowacki, Dyrektor Departamentu Energii Jądrowej, Ministerstwo Klimatu i Środowiska; Adam Rajewski, Politechnika Warszawska, Wydział Mechaniczny Energetyki i Lotnictwa; Paweł Gajda, Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Energetyki i Paliw, Katedra Zrównoważonego Rozwoju Energetycznego; Christian Schnell, Radca prawny i adwokat, Starszy ekspert Instytutu Jagiellońskiego, Starszy ekspert enervis energy market advisors.
Oto niektóre zagadnienia poruszane podczas debaty:
Energetyka jądrowa przyczynia się do redukcji gazów cieplarnianych zwłaszcza w takich państwach jak Francja, Kanada, Szwecja. Jednak ponadto, ludzkość powinna dąży do zmiany stylu życia, by zmniejszyć ilość wytwarzanych przez ludzi gazów cieplarnianych. Trzeba zmienić modele produkcji rolnej, ograniczyć konsumpcję, zmienić modele pracy, komunikowania się, zmniejszyć zużycie energii, które stale rośnie – czemu żadne źródło energii nie podoła.
W dokumentach unijnych energetyka jądrowa odgrywała ogromną rolę, jeśli chodzi o osiągnięcie neutralności klimatycznej w 2050 roku. Z dokumentów strategicznych wynika też, że Unia stawia na łączenie sektorów, elektryfikację transportu. Tymczasem na przykład Czesi z coraz większą rezerwą patrzą na rozwój energetyki jądrowej; podobnie jest w USA, ze względu na koszty. W UE rezerwa ma być wodór. Dużo też wskazuje, że pójdziemy w kierunku rozproszenia źródeł energii.
Wraz z elektryfikacją transportu i ciepłownictwa zapotrzebowanie na energię będzie rosło. Klimat wymaga ciągłego działania, a współczesne technologie zapewne zostaną odłożone na półki. Jednak w Polsce, technologią, która może sprawić dużą redukcję emisji CO2, jest energetyka jądrowa o mocy nawet kilkunastu gigawatów.
Na świecie budowa takich elektrowni nie przebiega w dużym tempie, Na 180 elektrowni budowanych obecnie, 175 miało opóźnienia dochodzące do 64 procent. W USA zrezygnowano z dokończenia jednego bloku, gdy okazało się, że koszty będą dwukrotnie wyższe od przewidywanych.
Poza tym, pytanie brzmi: czy energetyka jądrowa uratuje świat przed zmianami klimatu? W Polsce jeszcze jesteśmy przed wyborem lokalizacji pierwszego reaktora.
Europa nie jest pępkiem świata. Tu chodzi o ratowanie całej planety. To, co robimy w Europie, ma coraz mniejsze znaczenie, jeśli chodzi o redukcję gazów cieplarnianych, bo są kraje mające coraz większe zapotrzebowanie na energię i zużywają coraz więcej paliw kopalnych. Tak jest na przykład w Chinach, ale Chiny jednocześnie budują najwięcej na świecie elektrowni wykorzystujących odnawialne źródła energii, ale w budowie elektrowni węglowych też są na pierwszym miejscu. Indie i Chiny mają razem około 2 mld mieszkańców, którym trzeba dostarczać prąd.
Jeśli chodzi o Polskę to na państwie spoczywa duży ciężar odpowiedzialności za ludzi, gospodarkę. Budowa elektrowni jądrowej w Polsce jest wyborem. Tymczasem, planeta rozgrzewa się. Zaczną padać całe ekosystemy a my będziemy się zastanawiać nad polityka unijną i badać czy to się finansowo zgadza. Klimat nie będzie czekał na nasze wnioski, wyniki dociekań, decyzje.
Nie wiemy, czy spod klimatycznego miecza Damoklesa wyjdziemy.
Z harmonogramu zawartego w Polityce energetycznej Polski wynika, że budowa pierwszej elektrowni jądrowej w naszym kraju ma się zacząć w 2026 roku. Pierwszy blok ma zostać oddany do użytku w 2033 roku. To bardzo ambitny projekt.
W tym samym czasie mają powstawać farmy morskiej energetyki wiatrowej na polskiej części Bałtyku.
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl