Fot. Kazimierz Netka.

Osiedla i ogródki za dymnym woalem truciznami nasączonym. Jak tę szkodliwą mgiełkę rozwiać?

Wydawać się mogło, że tylko pracowity Kopciuszek będzie dokładnie zaglądał do popielnika, wybierając z niego ziarnka maku. Tak było w bajce. Współcześnie, w popiele można znaleźć substancje szkodliwe. Wydostają się one przez komin i zatruwają – i tych, którzy śmieci w piecach domowych spalają, i sąsiadów. Jak to jednak udowodnić? W Gdańsku, osobami ocalającymi ludzi od niebezpieczeństw wdychania np. substancji rakotwórczych są strażnicy miejscy. O szczegółach i sukcesach tych działań mówiono 29 listopada 2018 roku, podczas konferencji w siedzibie Straży Miejskiej w Gdańsku. Żaden truciciel nie uniknie kary; chyba, że truciciel jest na tyle bogaty, że będzie mógł zatrudnić Kopciuszka do usuwania z popiołu dowodów na to, że spalany był np. plastik…

 

Fot. Kazimierz Netka

W stolicy województwa pomorskiego kontrole palenisk trwają już trzeci rok. O szczegółach poinformowali, podczas konferencji w siedzibie Straży Miejskiej w Gdańsku: Maciej Lorek – dyrektor Wydziału Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku; Dagmara Nagórka-Kmiecik – zastępca dyrektora Wydziału Środowiska; Krystyna Szymańska – dyrektor Fundacji Agencja Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej (ARMAAG); Agnieszka Grabowska – zastępca komendanta ds. prewencji Straży Miejskiej w Gdańsku; Dorota Gwizdalska – inspektor ds. środowiska w Straży Miejskiej w Gdańsku; Wojciech Siółkowski – rzecznik prasowy Straży Miejskiej w Gdańsku oraz Jędrzej Sieliwończyk – inspektor w Referacie Prasowym Biura Prezydenta Gdańska ds. Komunikacji i Marki Miasta, a także Marta Drzewiecka i Robert Kacprzak ze Straży Miejskiej w Gdańsku.

Termin konferencji zbiegł się z rozpoczęciem po raz kolejny, prowadzonej przez Staż Miejską i Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego, akcji badania próbek popiołu z domowych pieców.

Prowadzone przez Straż Miejską tegoroczne kontrole rozpoczęły się 29 listopada, jednak zgłoszenia od mieszkańców, dotyczące podejrzenia spalania odpadów w domowych piecach, wpływają na numer 986 Straży Miejskiej w Gdańsku pod początku jesieni. Od 1 października do 28 listopada odebraliśmy 283 takie zgłoszenia. Ich liczba z roku na rok rośnie. O ile w sezonie grzewczym 2015/16 (październik-marzec) było ich 425, o tyle w kolejnych sezonach już 795 i 722. Może to mieć związek ze wzrostem świadomości mieszkańców, którzy nie chcąc ponosić zdrowotnych konsekwencji zatruwania powietrza, proszą o pomoc strażników – mówił Wojciech Siółkowski – rzecznik prasowy Straży Miejskiej w Gdańsku.

Mimo nieustannie powtarzanych apeli, wciąż nie brakuje osób, które skłonne są wrzucać do domowych pieców plastikowe butelki, foliowe torby, opakowania po chemikaliach, papier pokryty farbą drukarską, lakierowane drewno, stare ubrania i buty. Dym, który powstaje przy spalaniu takich przedmiotów, jest nie tylko uciążliwy dla otoczenia, ale przede wszystkim bardzo niebezpieczny!

 

Fot. Kazimierz Netka

Warto przy okazji podkreślić, że podejrzany kolor i zapach dymu z komina nie zawsze oznaczają, że w piecu spalane są odpady. Nadmierne zadymienie lub uciążliwa woń mogą być wynikiem używania węgla niskiej jakości albo wilgotnego drewna. Prawo dopuszcza stosowanie takiego opału. Nie jest to czyn zabroniony. Także pogoda ma wpływ na to, jak rozpościera się dym. W zależności od warunków atmosferycznych zadymienie może być dla nas mniej lub bardziej uciążliwe.

Oprócz reagowania na bieżąco na zgłoszenia, prowadzone są również prewencyjne kontrole posesji. W sezonie grzewczym 2016/17 strażnicy przeprowadzili ich 267, rok później 430. W tym roku od początku października odbyły się 125 takich kontroli.

 Podobnie jak w dwóch minionych sezonach, tak i w tym prowadzona będzie wraz z Wydziałem Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku akcja pobierania próbek popiołu z pieców. Działania te poprzedzi analiza zgłoszeń mieszkańców na numer 986. To głównie na ich podstawie wskazywane są miejsca, w których później odbywają się specjalistyczne kontrole. Na wizytę strażników i rzeczoznawcy powołanego przez Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego mogą liczyć mieszkańcy tych posesji, na które wpłynie najwięcej skarg.

W ubiegłym roku w czterech przypadkach na piętnaście ekspertyzy potwierdziły spalanie substancji szkodliwych. Sprawy trafiły do sądu, a sprawcom wymierzono kary. Były to trzy grzywny w wysokości od 300 do 500 zł. Dla jednego właściciela posesji spalanie odpadów skończyło się orzeczeniem przez sąd miesiąca ograniczenia wolności i 20 godzin prac społecznych. Rok wcześniej na dziesięć pobranych próbek w siedmiu znaleziono substancje świadczące o tym, że w piecu były spalane odpady. Wszystkich sprawców zanieczyszczenia powietrza sąd ukarał grzywnami. Najwyższa z nich wyniosła 4 tysiące złotych (plus koszty postępowania w wysokości 520 złotych).

Artykuł 191 Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 21) mówi, że kto termicznie przekształca odpady poza spalarnią odpadów lub współspalarnią odpadów podlega karze aresztu (do 30 dni) albo grzywny (do 5000 złotych). Strażnik miejski może wypisać mandat w wysokości od 20 do 500 złotych.

W związku ze spalaniem odpadów w przydomowych piecach w sezonie grzewczym 2016/17 strażnicy nałożyli 80 mandatów, udzielili też 64 pouczeń. Do sądu trafiło 8 wniosków o ukaranie. Rok później było to: 50 mandatów i 70 pouczeń. Od 1 października tego roku strażnicy w 29 przypadkach nałożyli mandaty, w 24 zastosowali pouczenia.

 

Źródło ilustracji: Straż Miejska w Gdańsku

W ramach swych działań mundurowi najpierw obserwują kolor wydobywającego się z komina dymu i zwracają uwagę na jego zapach. Jeśli uznają, że są podstawy do podjęcia interwencji, wchodzą na teren nieruchomości. Zgoda właściciela posesji nie jest konieczna. Strażnicy mają bowiem imienne upoważnienia Prezydenta Miasta Gdańska do prowadzenia kontroli w zakresie ochrony środowiska przed odpadami. Funkcjonariusze wchodzą do pomieszczenia, w którym jest piec lub urządzenie grzewcze. Sprawdzają, czy wokół nie leżą odpady. Otwierają piec i patrzą czy nie ma w nim na przykład resztek plastikowych butelek albo metalowych elementów, które zostają po spaleniu opon. Strażnicy zwracają też uwagę na opał. Przebieg kontroli dokumentują. Robią zdjęcia i spisują protokół w dwóch egzemplarzach. Jeden z nich dostaje właściciel lub administrator nieruchomości.

Próba niewpuszczenia upoważnionych do kontroli strażników na teren posesji też może skutkować sankcjami. Artykuł 225 § 1 Kodeksu karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zmianami) mówi bowiem, że kto osobie uprawnionej do przeprowadzenia kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech.

Inne działania

Miasto Gdańsk podejmuje również inne działania mające na celu poprawę jakości powietrza.

Wydział Środowiska prowadzi od wielu lat program wsparcia finansowego na zamianę ogrzewania węglowego na ekologiczne (gazowe, elektryczne, podłączenie do m.s.c.), w ramach którego od 2018 roku została podwyższona kwota dotacji dla na zmianę ogrzewania węglowego na ekologiczne z 5000 zł na 6000 zł, a następnie na 7000 zł „Regulaminu udzielania dotacji celowych na zadania związane z ochroną środowiska i gospodarką wodną”). Statystyka nt. dofinansowania zmiany ogrzewania z węglowego na ekologiczne przedstawia się następująco:

2015- 181 wymian pieców węglowych , kwota 873 603,26 zł

2016 – 178. kwota: 680878,87 zł

2017r. – 185, kwota: 905 526,38 zł

w tym roku już jest sporządzonych około 170 umów na dofinansowanie.

Obecnie trwa kampania edukacyjna „Drogi sąsiedzie, zanim zasypiesz pomyśl o swoim kręgosłupie”.

Monitorowanie jakości powietrza

Miasto Gdańsk monitoruje jakość powietrza oraz informuje mieszkańców o jakości powietrza atmosferycznego. Ocena stanu powietrza prowadzona jest przez Fundację Agencję Regionalnego Monitoringu Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej z siedzibą w Gdańsku oraz przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku.

 

Źródło ilustracji: Straż Miejska w Gdańsku

Fundacja Agencja Monitoringu Regionalnego Atmosfery Aglomeracji Gdańskiej została założona przez Gminy Gdańsk, Gdynię, Sopot i Tczew w roku 1993 dla utworzenia sieci monitoringu regionalnego. Na terenie Gdańska zlokalizowanych jest 5 stacji automatycznego monitoringu, które stanowią element państwowego monitoringu środowiska województwa pomorskiego. Celem prowadzenia tych pomiarów jest przede wszystkim wykonywanie rocznych ocen jakości powietrza oraz bieżące informowanie społeczeństwa o jego stanie zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem.

Informacje o stanie powietrza

Informowanie mieszkańców Gdańska o aktualnej oraz prognozowanej jakości powietrza odbywa się poprzez publikowanie na stronach internetowych Miasta Gdańska oraz Fundacji ARMAAG informacji on-line wizualizowanych na bieżąco np.:

http://www.gdansk.pl/zielony-gdansk/Komunikat-o-jakosci-powietrza,a,4065

http://www.gdansk.pl/powietrze (prognoza w poszczególnych dzielnicach miasta)

http://armaag.gda.pl/indeks_jakosci_powietrza.htm,

http://armaag.gda.pl/indeks_jakosci_powietrza/dane_sredniodobowe.html

http://www.airpomerania.pl/pomiary/dane_sredniodobowe.html

Dodatkowa modernizacja portali o jakości powietrza  http://www.armaag.gda.pl/ i http://airpomerania.pl/ umożliwiła prezentację danych o jakości powietrza na urządzeniach mobilnych (tablet, telefon), nowe wersje stron działają od 19 września 2017 r.

Miasto Gdańsk uruchomiło system monitoringu zanieczyszczeń powietrza w oparciu o istniejące oraz nowe dodatkowo zainstalowane niereferencyjne czujniki zapewniające ciągły pomiar na ulicach miasta. Dane o jakości i zanieczyszczeniu powietrza pyłami prezentowane są w aplikacji mobilnej „ekoGdańsk”.

Mierzone wielkości są to oszacowane wartości godzinne stężeń pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Nie należy ich odnosić bezpośrednio do norm dobowych lub średniorocznych.

Darmowa aplikacja „ekoGdańsk” prezentująca wyniki pomiarów dostępna jest do zainstalowania na smartfonie w Google Play.

Więcej na ten temat: http://www.gdansk.pl/urzad-miejski/ekoGdansk-aplikacja-na-telefon-o-jakosci-powietrza-w-Gdansku,a,99543

W Gdańsku można sprawdzić nie tylko aktualny stan jakości powietrza w mieście, ale także prognozę sytuacji na kolejne dwie doby. Prognozowany stan powietrza można wyodrębnić również dla poszczególnych dzielnic. Serwis działa jako podstrona portalu gdansk.pl (http://www.gdansk.pl/powietrze).

Ponadto dla mieszkańców nie posiadających internetu Miasto przygotowuje informację na 6 panelach znajdujących się w różnych instytucjach publicznych w Gdańsku, na których są prezentowane m.in: aktualne dane o jakości powietrza, prognozy indeksu jakości powietrza, oceny jakości powietrza, informacje na temat szkodliwości zanieczyszczeń powietrza, spalania odpadów oraz oceny jakości powietrza.

Działania edukacyjne

 

Źródło ilustracji: Straż Miejska w Gdańsku

Miasto Gdańsk podejmuje również wszechstronne działania w zakresie informacji edukacyjnej dla mieszkańców Gdańska na temat prawidłowych zachowań sprzyjających poprawie jakości powietrza. Jednym z działań było stworzenie strony edukacyjnej http://www.niebieskiatmoludek.pl/ przez Fundację ARMAAG, na której można znaleźć wiele cennych informacji związanych z jakością powietrza takich jak: źródła zanieczyszczeń powietrza, wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie człowieka, czym palić w piecu oraz w jaki sposób zapobiegać zanieczyszczeniom powietrza. Na szczególną uwagę na stronie zasługują animacje edukacyjne, które pokazują co się dzieje w zależności od tego co wrzucimy do pieca i jak to wpływa na jakość powietrza: http://www.niebieskiatmoludek.pl/animacje-edukacyjne/. Ponadto na stronie są gotowe scenariusze oraz materiały do zajęć edukacyjnych od poziomu edukacji przedszkolnej po szkołę średnią, które mogą być z pewnością wykorzystane na lekcjach przez nauczycieli czy organizacje ekologiczne czy edukacyjne. Kolejnym działaniem informacyjnym jest prowadzenie licznych zajęć edukacyjnych w zakresie ochrony powietrza w placówkach przedszkolnych, szkołach oraz dla studentów, jak również udział w licznych akcjach plenerowych na terenie miasta Gdańska.

Wśród mieszkańców prowadzone są zajęcia edukacyjne, które odbyły się z wykorzystaniem wskaźnika jakości powietrza – Atmoludka. Omawiane były kwestie związane ze źródłami zanieczyszczeń i z koniecznością wymiany pieców grzewczych lub podłączeń do sieci (do uszczegółowienia odpowiednio do wieku) – wynika z informacji, która przekazał nam Jędrzej Sieliwończyk – inspektor w Referacie Prasowym Biura Prezydenta Gdańska ds. Komunikacji i Marki Miasta.

Koszt jednego badania próbki wynosi około 1000 złotych (w to wliczone są m.in. pobór próbki, przesłanie jej do Krakowa, zbadanie, opracowanie raportu).

Warto mieć świadomość, że groźne jest spalanie odpadów nie tylko w domowych piecach, na osiedlach. Tak samo szkodzi spalanie odpadów i rozpalanie ognisk w miejscach niedozwolonych na terenie ogródków działkowych.

Na szczęście, w Trójmieście nie ma jeszcze prawdziwego smogu (powietrza, mgły zmieszanej z dymem). Zdarzają się epizody smogowe. To nie znaczy, że jest dobrze…

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl

(K.N.)