Fot. Kazimierz Netka.
Kapitał intelektualny ma coraz większe znaczenie nie tylko w przemyśle, ale też w kulturze, nauce, medycynie.
Kto jest autorem pomysłu? Kto ma prawa autorskie? Ten który wymyślił coś i o tym opowiedział czy ten, kto tę opowieść spisał, zapisał, narysował, sfilmował na podstawie relacji pomysłodawcy? Z tym bywa różnie. Nie zawsze ten, co wymyśli, ma uprawnienia do realizacji, czyli do urzeczywistnienia filmu, budowli. Komu więc przypisać prawa autorskie gotowego już dzieła? Jak długo mają moc prawa autorskie np. do wyglądu osiedla, do firmy, do filmu? Pomysł, dobry pomysł to superkapitał przedsiębiorstwa. To rzecz bardzo cenna dla pomysłodawcy, dla twórcy, ale kto zostanie autorem i na jakim etapie powstawania dzieła? Jak można uniknąć konieczności dostosowania się do prawa wynikającego z opatentowania wynalazku i czy jest to możliwe? Czy to jest etyczne? Dozwolone? Jakie są za naruszanie tego rodzaju praw sankcje? Podobnych pytań jest wiele. Próbę odpowiedzi na wiele z nich podjęli eksperci podczas IV Konferencji naukowej Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku „Prawo własności intelektualnej”, w Wyższej Szkole Administracji i Biznesu w Gdyni (WSAiB).
Fot. Kazimierz Netka
– Jest mi bardzo miło powitać państwa na konferencji naukowej, zorganizowanej przez Pomorską Izbę Adwokacką w Gdańsku oraz Wyższą Szkołę Administracji i Biznesu imienia Eugeniusza Kwiatkowskiego w Gdyni – mówił dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Gdańsku, adwokat Dariusz Strzelecki. Tradycją stało się, że w listopadzie spotykamy się na tej auli. Mam nadzieję, że dzisiejsza konferencja przyniesie państwu niezapomniane wrażenia – powiedział pan dziekan ORA do zgromadzonych na auli. Powitał m.in.: dr. Tomasza Białasa – rektora Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu, adw. Jerzego Glanca – wiceprezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, adw. Andrzeja Zwarę – prezesa Ośrodka Badawczego Adwokatury.
Fot. Kazimierz Netka
– Po raz kolejny spotykamy się w auli naszej uczelni na konferencji dotyczącej ważnych tematów – mówił dr Tomasz Białas – rektor Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu w Gdyni. Pan rektor podkreślił, że uczelnia ta od 10 lat kształci studentów z zakresu prawa i może się poszczycić rocznikami absolwentów tego kierunku.
– Dumny jestem, że możemy znowu razem być, na tej sali, tym razem na konferencji dotyczącej prawa własności intelektualnej. To niezwykle ciekawy temat, z punktu widzenia uczelni również, bo uchwalona w lipcu ustawa o szkolnictwie wyższym i nauce, w artykule 116 stwierdza, że działalność dydaktyczna w uczelni każdego nauczyciela akademickiego w całości jest działalnością twórczą, co ma istotne konsekwencje finansowe, bo pozwala na odliczanie 50 procent kosztów uzyskania przychodu w zeznaniach podatkowych – powiedział pan rektor.
Konferencja składała się z pięciu części. W każdej omawiano odrębne problemy. Oto one: prawo własności intelektualnej w procesie budowlanym; prawo własności intelektualnej w branży filmowej i rozrywkowej; prawo własności intelektualnej w sektorze kreatywnym; prawo własności intelektualnej w biznesie; prawo własności intelektualnej w sektorze farmaceutycznym.
Moderatorem panelu 1: Prawo własności intelektualnej w procesie budowlanym był adw. Marcin Derlacz z Pomorskiej Izby Adwokackiej. Pierwsze wystąpienie dotyczyło zagadnienia: Autorskie prawa zależne a zmiany w projekcie budowlanym.
Fot. Kazimierz Netka
O twórczości w procesach inwestycyjno – budowlanych mówił mecenas Andrzej Zwara, reprezentujący też Naczelną Radę Adwokacką. Pan mecenas Andrzej Zwara podkreślił, że w w tym środowisku uwzględniać trzeba dwa zakresy prawa: inwestycyjnego – budowlanego i reżim ochrony praw autorskich, które w procesie inwestycyjnym się nakładają na siebie, ale terminologia, definicje, regulacje są bardzo często rozbieżne. To powoduje, że powstaje dużo sporów między projektantami, inwestorami.
Godzenie spierających się stron jest bardzo trudne dla prawników, gdyż nie wystarczy tu posługiwanie się wyłącznie sylogizmem prawniczym – powiedział adw. Andrzej Zwara. Ustawodawca, zwłaszcza w sferze urbanistycznej i budowlanej robi wszystko, bu stworzyć pole do sporów dla pracy naukowej, dla orzecznictwa sądowego. Dlatego, konferencja naukowa Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku „Prawo własności intelektualnej”, jest niezwykle potrzebna – ocenił pan mecenas.
Przejawy twórczości i własności intelektualnej mają trzy podstawowe formy, a nie wszystkie z tych form są normatywnie ustalone w systemie prawnym.
Fot. Kazimierz Netka
Pierwszą z tych form jest projekt koncepcyjny – czysto architektoniczny, a jest to neutralna wizja zagospodarowania przestrzeni. Tam się pokazuje bryłę, kontekst sąsiedzki. Bardzo często taki projekt jest wykonywany przez architektów zagranicznych, wybieranych w konkursach
Kolejne etap: projekt architektoniczno – budowlany, będący już elementem projektu budowlanego – jako załącznik do pozwolenia na budowę. Dokumentacja w tym zakresie wykonywana jest zwykle przez polskie pracownie architektoniczne, składa się z kilku elementów i pokazuje jak inwestycja jest zaplanowana. Finałem jest projekt wykonawczy.
Wykład prezesa, adwokata Andrzeja Zwary był wstępem do kolejnych wystąpień dotyczących zagadnień nie tylko prawa własności intelektualnej w procesie budowlanym. Pan mecenas pokazał, jak skomplikowane jest godzenie interesów pomysłodawców, projektantów, wykonawców, inwestorów. Kolejne wystąpienia potwierdzały złożoność tych problemów.
Temat: Prawo do integralności utworu architektonicznego a prawo inwestora do ingerencji w projekt architektoniczny, przedstawiła adw. Monika Laske (Izba Adwokacka w Warszawie). Jako przykłady pani mecenas podała m.in. orzeczenia dotyczące Osiedla Gwiazdy w Katowicach, Spółdzielni w Warszawie, Placu św. Magdaleny w Krakowie.
Prawa autorskie a rewaloryzacja zabytkowych obiektów architektonicznych – to tytuł wykładu, który wygłosiła r.pr. Dalia Skutecka-Michalik (Okręgowa Izba Radców Prawnych w Gdańsku). Pani mecenas podała następujące przykłady: Dom Turysty im, Mariusza Zaruskiego w Zakopanem; budynek LOT-u w Gdańsku.
Wykład pt. „Projekt budowlany a prawa autorskie w kontekście realizacji inwestycji budowlanej” wygłosił adw. Jarosław Góra (Izba Adwokacka w Katowicach) jako przykład podając m.in. Teatr Rozrywki w Chorzowie.
Dyskusją na temat: Prawo własności intelektualnej w branży filmowej i rozrywkowej kierowała adw. dr Dominika Wetoszka (Pomorska Izba Adwokacka).
Wykład pt. „Plagiat w filmie – utwory zależne a utwory inspirowane” wygłosił adw. dr hab. Prof. UG Maciej Barczewski (Pomorska Izba Adwokacka/Uniwersytet Gdański).
Fot. Kazimierz Netka
– Sformułowanie: plagiat jest pojęciem z języka potocznego – mówił prof. Maciej Barczewski. Chodzi przede wszystkim o przywłaszczenie sobie części lub całego cudzego utworu. Przenosząc się z problematyki budowlanej na zagadnienia dotyczące dziesiątej muzy, czyli filmu, profesor Maciej Barczewski zilustrował swój wykład duża liczbą ilustracji. Podkreślił, że jego prezentacja nie ma na celu rozwiązania problemu, gdyż w jego przekonaniu formułowanie jasnego rozstrzygnięcia czy też formułowania prawnych wytycznych nie jest łatwe.
Musimy pamiętać, że utwory filmowe zależne i inspirowane – są dziełami przyjmującymi treść i formę utworu oryginalnego, ale zarazem noszą one piętno osobistej twórczości opracowującego. Przykładem mogą być „Nędznicy” jako pierwowzór literacki, a następnie ich adaptacja teatralna i jej filmowa adaptacja. To typowy przykład „przekładańca” adaptacji, nie tylko filmowej, ale tez np. gry komputerowej.
Fot. Kazimierz Netka
Jeśli chodzi o utwory inspirowane – są to powstające pod wpływem psychologiczno – emocjonalnego odbioru cudzego dzieła, albo też jak niektórzy autorzy podają definicję: powstające w wyniku twórczej podniety wywołanej zapoznaniem się z cudzym utworem.
W kontekście filmowym najbardziej takim, można powiedzieć ilustratywnym przykładem są wszelkiego rodzaju parodie – powiedział prof. Maciej Barczewski. W latach 80 i 90 to był cały podgatunek filmowy. Tego rodzaju twórczość i rozwiązania w niej zawarte traktuje się jako utwory inspirowane, co jest o tyle istotne, że do eksploatacji utworów inspirowanych nie jest wymagana zgoda podmiotu uprawnionego do utworu oryginalnego.
Zastosowanie umów opcji w przemyśle filmowym – to temat, który przedstawił adw. Maciej Kubiak (Izba Adwokacka w Warszawie). Tzw. „maska artystyczna”, czyli o merchandisingowym wykorzystaniu postaci granej przez aktora jako ekonomicznym sposobie eksploatacji filmu – to problem, scharakteryzowany przez adw. Macieja Ślusarka (Krajowa Izba Producentów Audiowizualnych). Zakres przenoszonych praw i udzielanych zezwoleń w przypadku udziału aktorów i osób powszechnie znanych w kampaniach reklamowych i projektach marketingowych przedstawił adw. Bartłomiej Witucki (Pomorska Izba Adwokacka)
Program IV Konferencji naukowej Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku „Prawo własności intelektualnej”, przewidywał także następujące wystąpienia:
Panel: Prawo własności intelektualnej w sektorze kreatywnym moderował adw. dr hab. Prof. UG Maciej Barczewski (Pomorska Izba Adwokacka). Możliwość rejestracji koloru jako znaku towarowego na przykładzie spraw Tiffany’s, Louboutin oraz Milka przedstawił adw. dr Dominika Wetoszka (Pomorska Izba Adwokacka/WSAiB). Prawna ochrona wizerunku postaci historycznych, bohaterów utworów literackich oraz postaci fikcyjnych w grach komputerowych – to zagadnienie które poruszyła adw. dr Ewelina Kowalska (Pomorska Izba Adwokacka/ Uniwersytet Gdański). Problem „Ochrona własności intelektualnej w dobie nowych trendów i modeli dystrybucji muzyki” omówił adw. Mikołaj Wojtal (Związek Producentów Audio Video). Prawo własności intelektualnej w sektorze fashion przedstawiła mgr Aleksandra Czubek, LLM (Uniwersytet Gdański).
Fot. Kazimierz Netka
Panel: Prawo własności intelektualnej w biznesie moderował adw. Bartłomiej Witucki (Pomorska Izba Adwokacka). Oto tematy wystaą i ich autorzy: „Brandy” – o uprzywilejowanej pozycji „renomowanych” znaków towarowych – dr hab. Wojciech Machała (Uniwersytet Warszawski); Ochrona prawna oprogramowania komputerowego – r.pr. Mikołaj Sowiński (Izba Radców Prawnych w Poznaniu); Piractwo w chmurze (cloud) – adw. Paweł Sawicki (Izba Adwokacka w Warszawie); Strategia ochrony startupów, czyli zastosowanie prawa własności intelektualnej w rozwoju startupów – adw. Jacek Markowski (Pomorska Izba Adwokacka).
Fot. Kazimierz Netka
Panel pt.: Prawo własności intelektualnej w sektorze farmaceutycznym moderowała adw. Sylwia Grzybowska (Pomorska Izba Adwokacka). Oto tematy eksperckich wystąpień i ich autorzy: Znaki towarowe w sektorze farmaceutycznym – r.pr. Wojciech Gierszewski, L.LM (Okręgowa Izba Radców Prawnych w Gdańsku); Wpływ prawa własności intelektualnej na dostęp do leków – dr Paweł Chyc (WSAiB); Oznaczenie i nazewnictwo produktów leczniczych z punktu widzenia prawa zwalczania nieuczciwej konkurencji – adw. Maciej Jamiołkowski (Izba Adwokacka w Warszawie); Modyfikacja opatentowanego leku jako sposób na obejście patentu – Małgorzata Matyka (rzecznik patentowy).
Fot. Kazimierz Netka
Patronatów honorowych konferencji udzielili m.in.: Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej; Marszałek Województwa Pomorskiego; Prezydent Miasta Gdyni; Prezydent Miasta Gdańska; Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl
Kazimierz Netka