Fortyfikacje zrewitalizowane po to, by krzewiły mądrość…
Niewiele jest takich obiektów. Kiedyś służyły do obrony, wykorzystywały je i wojska pruskie, i napoleońskie. Teraz – stwarzają wspaniałe warunki do wypoczynku i nauki; po prostu: cud. Funduszy Europejskich…
Co to za niezwykłe miejsce?
Fot. Kazimierz Netka
Wspinamy się na wzniesienie – na Grodzisko, zwane też Górą Gradową – w centrum Gdańska. Przy wejściu do niskiego, długiego budynku, dostrzegamy znajome już znaki: kwiat z płatkami w kształcie gwiazd, z listkiem w postaci białoczerwonej flagi oraz napis: DniOtwarte.eu.
Fot. Kazimierz Netka
To miejsce niezwykłe, bo dzięki wsparciu unijnymi funduszami, powstało tu coś na miarę współczesnych uczelnianych Napoleonów – ośrodek naukowo – dydaktyczny dla uczelni, a także dla dzieci oraz młodzieży licealnej: Centrum Nauki Hewelianum. Ponadto, dzięki pracownikom Hewelianum, zdobywającym unijne dotacje, gdański zespół ponapoleońskich i popruskich fortyfikacji na swą przeszłość pozwala „spoglądać” także niewidomym – jak dowiadujemy się od pani, koordynującej zwiedzanie.
– O, tam, za kopulastym namiotem… – wskazuje nam pani wolontariuszka.
Idziemy we wskazanym kierunku. Po drodze mijamy wycieczki szkolne, które już owo niezwykłe miejsce odwiedziły.
Fot. Kazimierz Netka
Ta część zrewitalizowanych fortyfikacji nosi nazwę: „Hewelianum bez barier” i znajduje się w Laboratorium Amunicyjnym 3. Najważniejszymi elementami znajdującej się tam wystawy są dotykowe makiety z brązu, odzwierciedlające obszar Centrum Hewelianum (fortyfikacji oraz innych obiektów na Górze Gradowej – Grodzisku), panoramę Gdańska, a także portret Jana Heweliusza. Tutaj też spotkać się można z… duchem fortu.
„Hewelianum bez barier” pozwala odkrywać Górę Gradową na wiele sposobów, a osobom niewidomym pomaga „zobaczyć” to, co do tej pory pozostawało dla nich niedostępne. Obiekt jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych – wyposażony w poręcze ułatwiające poruszanie się oraz podpisy makiet alfabetem Braille’a. Animowane filmy posiadają natomiast ścieżkę dźwiękową, która jednocześnie jest ich audiodeskrypcją – czytamy na stronie internetowej http://hewelianum.pl/wystawy/25_hewelianum-bez-barier . Wstęp na tę wystawę jest za darmo, czyli naprawdę bez barier…
Fot. Kazimierz Netka
Na gdańskim Grodzisku, wznoszącym się nad dworcami PKS i PKP Gdańsk Główny, dokonał się cud. Dzięki funduszom europejskim udało się „odebrać” spory kawałek miasta narkomanom, oczyścić go i uczynić dumą miasta, miejscem godnym słynnego astronoma, Jana Heweliusza. Pierwszym wskrzesicielem Grodziska był dyrektor Krzysztof Rudziński. Teraz, dzieło to kontynuuje dyrektor Piotr Guzow.
Fot. Kazimierz Netka
Fundusze europejskie nadal znacząco pomagają w rewitalizacji obiektów pomilitarnych. Do potrzeb nauki oraz turystyki przystosowywana jest Wozownia. Prace ożywieniowe w tym zabytku pokazuje nam Małgorzata Maroszek – kierownik Działu Inwestycji i Zieleni Centrum Hewelianum. Nazwa przedsięwzięcia brzmi: „Rewaloryzacja i adaptacja Wozowni Artyleryjskiej wraz z otoczeniem, na potrzeby Centrum Hewelianum w Gdańsku”. Dofinansowanie pochodzi z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014 – 2020. Odnowiony budynek Wozowni wykorzystywać będzie pompy ciepła, ogniwa fotowoltaiczne oraz wodę deszczową. Koszt: około 10 mln złotych.
Fot. Kazimierz Netka
Warto wiedzieć, że jak na centrum nauki, noszące imię astronoma Jana Heweliusza, owo centrum już sięga gwiazd. Ogniwa fotowoltaiczne na Wozowni nie będą tutaj pierwszymi tego typu urządzeniami. Energię ze Słońca pozyskuje też siedziba dyrekcji Centrum Hewelianum. Nie są to jedyne innowacje służące sięganiu do odnawialnych źródeł energii. Ciepło czerpane jest także z ziemi. Napoleon i Heweliusz, gdyby teraz żyli, zapewne byliby dumni z tego, i trochę zazdrościli…
Początki projektu Centrum „Hewelianum” sięgają 1997 roku, kiedy to narodził się pomysł utworzenia w centrum Gdańska, na terenie byłych fortyfikacji miejskich na Górze Gradowej, nowoczesnego centrum łączącego edukację i rekreację, a także popularyzację nauk przyrodniczych. Hewelianum to pierwsze tego typu miejsce w Polsce, jedno z nielicznych w Europie i na świecie, gdzie historyczne obiekty inżynierii wojskowej stanowią bazę dla Centrum Odkrywania Wiedzy. – czytamy na stronie internetowej hewelianum.pl . Oferta tego ośrodka przeznaczona jest jest nie tylko dla mieszkańców Trójmiasta, ale również dla turystów.
A czy można dowiedzieć się, jakie są różnice między gwiazdami i planetami? – pytamy.
– Nasi astronomowie powiedzą – mówi Marzena Klimowicz-Sikorska z Działu Marketingu i Komunikacji Centrum Hewelianum. Można o to zapytać np. podczas nocnych obserwacji nieba. Terminy obserwacji dostępne są na stronie hewelianum.pl . Obserwacje przeznaczone są dla młodzieży i dorosłych; za darmo.
Czy to naprawdę cud? Każdy może sam ocenić. Niektórzy już to uczynili. Udostępnione do zwiedzania podczas Dni Otwartych Funduszy Europejskich '2017, Grodzisko, już uzyskało wspomniany tytuł. Projekt „Centrum Hewelianum – Budowa kompleksu edukacyjno – rekreacyjnego w Gdańsku. Etap I” zdobył nagrodę główną w II edycji konkursu pt. „Polska pięknieje. 7 Cudów Funduszy Europejskich” w kategorii: Rewitalizacja.
Kazimierz Netka