Fot. Kazimierz Netka.

Przygotowania do 25-lecia współpracy Gdańska z Wilnem i 700-lecia Wilna

Od lat w Pomorskim Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku, organizują swe spotkania opłatkowe ekspatrianci – Kresowianie wschodni. Po II wojnie światowej musieli opuścić swe domy na wschodnich terenach II Rzeczypospolitej i poszukać sobie nowego miejsca do życia. Wielu ekspatriantów, np. Wilniuków i Lwowiaków, przybyło w 1945 roku i w następnych latach, do Gdańska. Przywozili ze sobą bezcenne skarby: olbrzymią wiedzę. Dzięki Nim oraz innym imigrantom ze wschodnich ziem II Rzeczypospolitej, a także z południa i z centrum Polski, Trójmiasto jest dzisiaj potęgą. Spotkać się z takimi ludźmi – to wielki zaszczyt. Okazją do tego było właśnie spotkanie opłatkowe zorganizowane przez Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej (TMWiZW) Oddział Pomorski w sobotę, 14 stycznia 2023 roku.

Fot. Kazimierz Netka.

Gościny udzieliło, po raz kolejny, Pomorskie Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku, przy ul. Hallera. Bożenna Kisiel – prezes Oddziału Pomorskiego TMWiZW zaprosiła na to wydarzenie wielu znamienitych gości. Niestety, pani prezes nie mogła przybyć. W Jej imieniu wydarzeniem kierowali Marzena Kozłowska z Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli oraz Przemysław Namsołek – wiceprezes zarządu Oddziału Pomorskiego TMWiZW.

Fot. Kazimierz Netka.

– Spotykamy się tutaj tradycyjnie kolejny raz – mówiła Marzena Kozłowska. – Na tym miejscu, gdzie stoję w tej chwili ja, powinna stać Bożena Kisiel, i to ona jest szefową tego wszystkiego, i tego waszego towarzystwa, i to ona zapraszała wszystkie ważne osoby, które się tutaj zjawiły.

– Witam państwa serdecznie na naszym spotkaniu opłatkowym – powiedział wiceprezes Przemysław Namsołek. – Pani Bożena Kisiel prosiła, żeby obowiązkowo przedstawić gości, nawet tych, którzy nie pojawili się dzisiaj z różnych względów, ale pani Bożena wysłała zaproszenia, do osób, które współpracują, nas wspierają i prosiła, żeby wymienić wszystkie osoby. Trochę jest tej listy.

Pani Bożena napisała tak: Na dzisiejszą uroczystość zaprosiliśmy wiele ważnych dla naszego towarzystwa osób, tych którzy z nami współpracują, którzy nas wspierają, którym bliskie są sprawy gdańskich Wilnian, Wilna i Litwy. Chcę serdecznie przywitać wszystkich i bardzo podziękować za przybycie. Nie wszystkim udało się do nas dotrzeć. Serdecznie witam i dziękuję za wieloletnią dla nas życzliwość i pomoc, dzięki którym nasze dzisiejsze spotkanie stało się możliwe – powiedział wiceprezes Przemysław Namsołek.

Powitani zostali między innymi: Ewa Furche – dyrektor Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku; ojciec Tomasz Jank – franciszkanin, gwardian Klasztoru i rektor Kościoła św. Trójcy w Gdańsku, malarz, grafik, autor nowych witraży na dworcu PKP w Gdańsku Głównym, ojciec Jank jest duszpasterzem naszego wileńskiego środowiska i honorowym członkiem Oddziału Pomorskiego Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej – powiedział Przemysław Namsołek.

Powitani zostali także m.in.: Tadeusz Aziewicz – poseł na Sejm; Małgorzata Chmiel – posłanka na Sejm; Józef Poltrok – honorowy konsul Republiki Litewskiej w Gdańsku; Józef Szyłejko – prezes zarządu głównego Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, niestety, nie mógł być obecny dzisiaj, przerosił i wszystkich obecnych na spotkaniu pozdrowił; dr Maria Wieloch – prezes Stowarzyszenia Rodzina Ponarska; muzycy: Tatiana Adamkowicz – dyrygent Chóru Kameralnego Camerata Santa Cecilia; chór działa w Kolbudach, pani Adamkowicz jest nauczycielką muzyki i animatorką kultury. Prowadzony przez nią chór uświetnia nasze uroczystości takie jak spotkanie opłatkowe czy koncert w Kościele Świętej Trójcy z okazji 30- lecia Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej; Marcin Kozioł – ceniony wirtuoz gitary klasycznej, aranżer, producent muzyczny, koncertował m.in. na festiwalu Wilno w Gdańsku; Maciej Grycendler ze Szkoły Podstawowej nr 89 w Gdańsku, nauczyciel muzyki, koncertował i brał udział w wielu projektach naszego towarzystwa; prof. Monika Zytke – dyrygent, profesor Katedry Sztuki Muzycznej Akademii Pomorskiej w Słupsku, jest jedną z największych znawczyń w Polsce muzyki gospel, żydowskiej i gruzińskiej, obecnie pełni funkcję prezesa stowarzyszenia Stara Oliwa z siedzibą w Domu Zarazy. Nasze towarzystwo współpracuje z tym stowarzyszeniem od 10 lat. Ta współpraca była zapoczątkowana z poprzednią prezes stowarzyszenia Danutą Rolke-Poczman, niestety, już świętej pamięci; osoby związane z edukacją: Urszula Nazarko – dyrektor Szkoły Podstawowej nr 89 – wspaniała szkoła, z którą realizowaliśmy wspólnie projekty, takie jak Wileńskie Posiaduszki w Jelitkowie, Polsko-Litewskie Warsztaty Architektoniczne; dwie panie zaproszone z Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 1 w Gdańsku: Maria Kluszczyk – wicedyrektor Centrum i Beata Lost – kierownik Biura Warsztatowego i Szkoleń. W tym roku nasze Towarzystwo rozpoczęło współpracę z Centrum, przygotowując projekt na 25 rocznicę współpracy Wilna i Gdańska; Beata Ptasińska – nauczycielka Szkoły Podstawowej nr 59 w Gdańsku, prowadząca niezwykle aktywny wolontariat uczniów w tej szkole. Miedzy innymi wolontariusze z tej szkoły objęli opieka nasz obelisk pod Bastionem Żubr poświęcony Kresowianom, którzy przybyli po II wojnie światowej do Gdańska; Chór Feminae Cantantes reprezentujący Gdańską Akademię Seniora, która wchodzi w skład Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 1 w Gdańsku. Dzisiejszy występ poprowadzi pani Sala Leszczyńska, a jego przygotowaniem i organizacją zajmuje się pani Krystyna z Muzeum Gdańska. W roku 2022 przekazaliśmy Muzeum Gdańska nasze Cyfrowe Archiwum Pomorskich Kresowiaków i zaproszeni zostali: dyrektor Muzeum Gdańska, profesor Waldemar Ossowski; dr Andrzej Hoja – historyk, kierownik Oddziału Głównego Muzeum Gdańska, koordynator działań Gdańskiego Archiwum Historii Mówionej Muzeum Gdańska, Klaudiusz Grabowski – historyk, zajmujący się m.in. nowym, będącym w budowie Działem Muzeum Odbudowy Gdańska; Magdalena Stormowska – historyk, współpracująca z Muzeum Gdańska, gdańszczanka, córka stoczniowca, przewodniczka po terenach postoczniowych. Otrzymaliśmy od niej propozycję przygotowania notki informacyjnej o naszym oddziale; Małgorzata Tomaszewska Szumała z Olivia Centre – zorganizowała prezentację naszej wystawy „Z Wilna do Gdańska” w Olivia Centre w czasie Festiwalu Wilna w Gdańsku w ubiegłym roku; Jolanta Murawska – główna specjalistka Referatu Spraw Zagranicznych w Biurze Prezydenta Miasta Gdańska, prezes Towarzystwa Polska – Niemcy, niezwykle życzliwa naszemu towarzystwu, na której pomoc zawsze możemy liczyć; Marzena Lachowska – Rada Seniorów w Gdańsku, członek zarządu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, członkini zespołu Kaszubki z Chwaszczyna, organizatorka wycieczek; Fot. Kazimierz Netka.

Tomasz Snarski – człowiek renesansu, adwokat, doktor, pracownik Uniwersytetu Gdańskiego, poeta, dyrektor artystyczny Festiwalu „Wilno w Gdańsku” i projektu „Bursztyny Literatury”, wolontariusz Hospicjum Wileńskiego, autor złożonej w 2011 roku petycji do Parlamentu Europejskiego dotyczącej praw językowych Polaków na Litwie, wielki przyjaciel Wilna, Litwy, naszego Towarzystwa – powiedział Przemysław Namsołek – wiceprezes zarządu Oddziału Pomorskiego Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Gdańsku.

Fot. Kazimierz Netka.

– Witam bardzo serdecznie w Pomorskim od września, Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku. Miałam przyjemność być parę lat temu na takim spotkaniu opłatkowym – powiedziała Ewa Furche – dyrektor Pomorskiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku. – Wiem, że są to zawsze bardzo wzruszające spotkania. Nie będę zabierała państwa czasu swoją osobą ponieważ to, co jest tutaj w powietrzu, to ciepło, ta serdeczność, ta czułość, te wspomnienia, to wszystko tak mocno wiruje, że myślę państwo to czujecie i to, co się zadzieje po tym oficjalnym spotkaniu gdy będziecie mogli spotkać się, porozmawiać, powspominać. Tak, jak mówiła Marzena, jest to czas, kiedy niektórych zabrakło, kiedy pandemia pokazała nam, że najważniejszy jest człowiek, i wokół człowieka dzieje się to wszystko co my robimy w Pomorskim Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku. Bardzo się cieszę, że możemy się dzisiaj spotkać. Ja też liczyłam, czy jest to …naste spotkanie, nie wiem. W każdym bądź razie bardzo się cieszymy, witamy państwa bardzo serdecznie w Pomorskim Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku. Nasze drzwi są dla państwa otwarte na każde spotkanie jeżeli tylko będzie państwa takie życzenie.

Fot. Kazimierz Netka.

– Wyobraźmy sobie, że jest z nami pani Bożena – powiedziała Marzena Kozłowska i odczytała list od pani prezes:

Fot. Kazimierz Netka.

– Moi kochani gdańscy Wilnianie i nasi przyjaciele. Jest mi niezmiernie smutno, że nie mogę być dzisiaj razem z wami na naszym tradycyjnym spotkaniu opłatkowym. Cieszyłam się bardzo na ten dzień i przygotowywałam. Nawet śleżyki postanowiłam zrobić, ale niestety, stan zdrowia mi na to nie pozwolił. Muszę z pokorą pogodzić się z losem, ale mam nadzieję, że na następnym spotkaniu będziemy znowu razem,. Jest mi smutno, że nie ma mnie wśród was, tak jak i wielu innych osób, które podobnie jak ja musiały zostać w domu. Ale cieszę się, że tyle osób wspięło się na nasz Mount Everest, czyli trzecie piętro w budynku. Myślę również o tych którzy opuścili nas i ten świat na zawsze, ale pozostali w naszej pamięci i to dla nich też przygotowaliśmy puste miejsce przy stole.

Rozpoczynamy nowy nasz rok, rok naszego życia, rok szczególnie ważny dla nas, dla tych, których łączy Wilno. W tym roku w Wilnie będzie odbywać się wiele ciekawych wydarzeń dla uczczenia 700-letniej rocznicy urodzin miasta Wilna. U nas w Gdańsku będzie to rok szczególny: 25. rocznica podpisania umowy no współpracy miast Gdańska i Wilna. Odbędzie się również jubileuszowy, dwudziesty Festiwal „Wilno w Gdańsku”. Będziemy mieli okazje wielokrotnie się spotkać i uczestniczyć w różnych wydarzeniach. Bądźmy w tym roku razem; dbajmy o siebie nawzajem, Nie traćmy nadziei. Niech ten ro da nam dużo dobrego a światu przyniesie zwycięstwo i pokój na Ukrainie.

Fot. Kazimierz Netka.

Chciałabym jeszcze prosić o przyjęcie moich podziękowań przez wszystkich, którzy przyczynili się do organizacji dzisiejszego spotkania, a szczególnie Marzence, na której pomoc i życzliwość my gdańscy Wilnianie zawsze możemy liczyć.

Fot. Kazimierz Netka.

– Chór, który za chwilę usłyszymy, to miał być prezent dla państwa od Bożeny, której udało jej się tutaj nawiązać kontakt – powiedziała Marzena Kozłowska. – Okazało się że w Chórze jest też nasza Zosia, więc Zosia to wszystko nakręcała i panie umilą nam też i czas swoim występem, zaprośmy ich brawami.

Fot. Kazimierz Netka.

Po występie Chóru Feminae Cantantes odbyła się uroczystość opłatkowa. Prowadził ją ojciec Tomasz Jank, gwardian klasztoru Franciszkanów i rektor kościoła Świętej Trójcy w Gdańsku, honorowy członek Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej w Gdańsku.

Fot. Kazimierz Netka.

– Pani Bożena zobowiązała mnie wręcz, żeby wspomnieć o panu Pawle Adamowiczu, to czwarta rocznica jego śmierci, a czynię to również ze względu na zmarłego Ryszarda Adamowicza – mówił ojciec Tomasz Jank. – Jako kapłan modle się za tych który odeszli. Tak uczynimy też za chwilę czytając Ewangelię i błogosławiąc opłatek. Jako członek honorowy, to Wilno odwiedzam.

Byłem tam na sylwestra z grupą, którą zabrałem, kilkunastu osób, przezywaliśmy w Wilnie. W Ponarach byłem kolejny raz. Wspominaliśmy tatę pani Marii, który tam zginął. Pokazywałem grupie to nazwisko. Celowo to mówię, żeby pokazać, jak nam drogie jest Wilno, jak drogie jest to miasto naszemu sercu, nawet tym, który się tam nie urodzili.

Fot. Kazimierz Netka.

Ja z Kaszub pochodzę, natomiast z Wilnem czuję się związany poprzez kaplicę świętej Anny od 30 lat. Czuję się częścią historii, odpowiedzialnym za część historii tych pięknych historii niezwykłych, często we łzach opowiadanych – usłyszeli zebrani podczas wypowiedzi ojca Tomasza Janka – honorowego członka TMWiZW.

Na ekranie wyświetlono portrety i nazwiska członków TMWiZW, osób, które już odeszły.

O szczegółach dotyczących obchodów 700-lecia Wilna i 25. rocznicy podpisania umowy o współpracy Gdańska z Wilnem, mówiła Jolanta Murawska – główna specjalistka Referatu Spraw Zagranicznych w Biurze Prezydenta Miasta Gdańska, prezes Towarzystwa Polska – Niemcy.

Fot. Kazimierz Netka.

Z naszych spostrzeżeń wynika, że Kresowianie wschodni zapisali się wspaniale w historii Pomorza nie tylko po II wojnie światowej. Nie do zapomnienia są ich dokonania również po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, a zwłaszcza po zaślubinach Polski z morzem w 1920 roku. Wtedy, w swej pomysłowości i dokonaniach wyróżnił się Mieczysław Jałowiecki – arystokrata spod Wilna, przedstawiciel rządu II Rzeczypospolitej w Wolnym Mieście Gdańsku, który odkupił kawałek Westerplatte i przekazał Polsce pod budowę Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Inni zbudowali np. port Gdynia.

Po II wojnie światowej Ekspatrianci oraz inni imigranci ze wschodu oraz z południa i z centrum Polski, zbudowali Trójmiasto potężne. Tworzyli w Gdańsku naukę, kulturę, medycynę, przemysł, miejsca pracy i nauki, np. dla Kociewiaków i Kaszubów.

Dzisiaj, współcześni, za te dokonania „fajnie” odwdzięczają się Kresowianom – ekspatriantom oraz innym imigrantom ze wschodu, z centrum i z południa Polski. Chcą przywłaszczyć sobie dokonania tych osób. Oznaki owych zamierzeń, prób zabrania cudzych dzieł, są bardzo wyraźne, np. w Gdańsku.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl