Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Negocjowanie umów prawno – autorskich

Jesteś pomysłodawcą leku, szczepionki, metody zwalczania jakiejś choroby, np. koronawirusa? Wiesz, jak zabezpieczyć się przed ukradzeniem Twego wynalazku? Opisałeś to w książce? Na jakiej podstawie ktoś będzie mógł ją wydrukować i sprzedawać? Jakie masz przy tym prawa ochrony swej własności? Czy ktoś bezkarnie może twoje dzieło sobie przywłaszczyć, a w jaki sposób może to zrobić legalnie?

Jakie masz prawa do swego dzieła; do swego wynalazku, wzoru użytkowego itp.? Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zajrzyj na stronę internetową Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej: https://uprp.gov.pl/ .

Możesz skorzystać też ze szkoleń, organizowanych czasami bardzo blisko Twego miejsca zamieszkania. W obecnych czasach, mimo zagrożenia COVID-19, jest do takich źródeł wiedzy znacznie bliżej niż się spodziewasz. Możesz wziąć udział w seminarium, nie ruszając się z domu. Wystarczy zapisać się na webinarium, czyli na zdalną konferencję, organizowaną za pośrednictwem internetu.

Z pomocą przyszedł Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku, zorganizowawszy 16 i 17 kwietnia 2020 roku zdalne spotkania poświęcone aspektom prawa autorskiego.

– Wasze prawa w waszych rękach, a nieznajomość prawa szkodzi! – napisali organizatorzy w zaproszeniu na bezpłatne, zdalne szkolenie.

Inicjatywa gdańskiego Instytutu Kultury Miejskiej to dobry przykład upowszechniania wiedzy oraz podnoszenia świadomości społecznej dotyczącej ochrony własności intelektualnej, w tym przemysłowej. Chodzi przede wszystkim o dobro przedsiębiorców oraz instytucji z otoczenia biznesu, o podkreślanie znaczenia tej problematyki dla rozwoju innowacyjności i kreatywności, zwłaszcza w działalności gospodarczej w Polsce. Pomysł Instytutu Kultury Miejskiej w Gdańsku tym bardziej zasługuje na uznanie, że Instytut ten zorganizował wspomniane webinarium w trudnych czasach, bo wtedy, gdy na całym świecie istnieje pandemia koronawirusa.

Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Główną organizatorką webinarium była Karina Rojek z Instytutu Kultury Miejskiej. Spotkanie przeznaczono dla osób kreatywnych, autorów, artystów, projektantów, zainteresowanych rozwijaniem kompetencji w zakresie dbania o własne potrzeby w relacjach z klientami, producentami, wydawcami.

Szkolenie prowadził dr Krzysztof Siewicz – doktor nauk prawnych i radca prawny specjalizujący się w prawnych aspektach przetwarzania informacji. Członek zespołu Platforma Otwartej Nauki w ramach ICM UW, gdzie koordynuje prace nad Platformą Polskich Publikacji Naukowych. We współpracy z Fundacją Nowoczesna Polska organizował m.in. największą w Europie konferencję poświęconą społecznym i ekonomicznym aspektom prawa autorskiego – CopyCamp. Będąc koordynatorem prawnym Creative Commons Polska przygotował polskie wdrożenie wersji 3.0 licencji CC. Doktorat o ochronie wolności użytkowników oprogramowania obronił na Uniwersytecie w Lejdzie w Holandii, a dyplom LLM uzyskał na Central European University w Budapeszcie. Absolwent WPiA UW. Autor licznych publikacji oraz trener, głównie z zakresu prawa autorskiego, otwartych licencji i otwartego dostępu – poinformowali organizatorzy webinarium.

Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Tytuł szkolenia brzmiał: „Negocjowanie umów prawno – autorskich z klientami”, a jego program obejmował następujące zagadnienia: wprowadzenie w tematykę prawa autorskiego; jego praktyczne aspekty przydatne podczas zawierania umów z perspektywy autora, artysty, projektanta. Mieliśmy przyjemność uczestniczyć w tym webinarium.

Na początek podano „pigułkę” teoretyczną (tak nazwali organizatorzy wstęp do szkolenia) – czyli podstawową wiedzę o prawie autorskim. Ten fragment wykładu dr. Krzysztofa Siewicza obejmował m.in. następujące zagadnienia: autorskie prawa majątkowe i osobiste, ich zakres i specyfikę; umowy przenoszące autorskie prawa majątkowe oraz umowy licencyjne, ich praktyczne konsekwencje; ujmowanie w umowach kwestii autorskich praw osobistych; czas trwania umów i sposoby ich rozwiązywania. Skoncentrowano się na przekazaniu wiedzy dotyczącej praw autorskich majątkowych i osobistych, a także negocjowania umów. Prawa majątkowe mają bowiem służyć posiadaczowi tych praw w ułatwieniach w zarabianiu na jego utworze. Prawo to oznacza, że osoba, która posiada prawa majątkowe do utworu, może utwór kopiować, rozpowszechniać, modyfikować. Są jednak wyjątki, dające pewne uprawnienia innym osobom. Te wyjątki zawarte są m.in. w przepisach o dozwolonym użytku do celów prywatnych, dotyczą też uprawnień do cytowania, wykorzystywania w celach naukowych.

Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Niestety, zabrakło czasu na omówienie kwestii plagiatów. O tym, że owo zagadnienie nie zostanie poruszone, poinformował prowadzący, zastrzegając, że niewykluczone, iż problem ten będzie poruszany na kolejnych webinariach.

Prawa majątkowe są zbywalne, a więc właściciel może je przenieść na inną osobę. Oznacza to, że po przeniesieniu praw majątkowych już ich nie mamy. Posiada je nabywca.

Osobiste prawa autorskie mają na celu nie tyle ułatwienie zarabiania na swym dziele, utworze, co ochronę osobistych interesów. Chodzi tu np. o to, by autor był wskazywany jako twórca utworu, by utwór istniał w obiegu w takiej postaci, jak sobie autor zaplanował. Jest w tym zakresie również prawo do pierwszego udostępnienia utworu publiczności, czyli decyzja o tym, czy utwór ujrzy światło dzienne, czy pozostanie w szufladzie.

Określenie: autorskie prawa osobiste, oznacza, że zawsze będą one przysługiwały konkretnej osobie, która utwór zrobiła. Autor ma prawo decydować jak utwór ma być oznaczany, jak autorstwo ma będzie ukazywane, w jaki sposób autor będzie sprawował nadzór nad utworem i o tym, czy zostanie opublikowany.

Jeśli utwory powstają na zamówienie, wówczas wcześniej się te sprawy uzgadnia. Jednak, w takich sytuacjach bywa, że siły są nierówne. Z powodu swej siły ekonomicznej, wydawca ma podczas negocjacji więcej argumentów w ręku.

Prawa majątkowe podlegają dziedziczeniu i są zbywalne. Praw osobistych nie można się pozbyć. Syn nie może sobie przypisać praw autorskich do utworu, który stworzył np. jego ojciec, dziadek. Przechodzą jednak na niego prawa do decydowania czy utwór może być publikowany, kopiowany przez inne osoby.

Tu rodzi się pytanie, postawione zresztą przez jedną z uczestniczek webinairum zorganizowanego przez Instytut Kultury Miejskiej w Gdańsku:

Czy po upływie 70 lat od dnia śmierci twórcy każdy może swobodnie korzystać z jego dzieła, np.  z fotografii, obrazu?

Tak, autorskie prawa majątkowe wygasają po 70 latach, ale nie wpływa to na autorskie prawa osobiste. Nie możemy sobie przypisać autorstwa – brzmiała odpowiedź.

Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Oto inne pytania: Czyli jeśli dobrze zrozumiałam, te prawa niewyłączne sugerują, że autor/autorka może w trakcie trwania umowy zawrzeć umowę z kimś innym? Czy po jej zakończeniu?

W przypadku licencji niewyłącznej można zawrzeć umowę z kimś innym – odpowiedział prowadzący.

Czy dostarczając tekst np. do redakcji gazety – redakcja może dokonać korekty tekstu bez konieczności informowania autora?

Korekta tekstu to ingerencja w autorskie prawa osobiste – wyjaśniał prowadzący. – Wpływa na ostateczny kształt utworu, ale nie są to prawa absolutne. Dobrym zwyczajem jest przesyłanie skorygowanego tekstu do autora, z prośbą o akceptację korekty tekstu. Poprawienie oczywistych błędów ortograficznych, stylistycznych nie będzie prawdopodobnie wkroczeniem w prawa autorskie, ale to zawsze trzeba ocenić. Wiele umów wydawniczych zawiera postanowienia dotyczące sposobów rozwiązywania kwestii korekty.

Pytano też o granice między inspiracją utworem niezależnym a opracowaniem utworu. Jeden z uczestników webinarium prosił o wyjaśnienie, gdzie leży granica między inspiracją a plagiatem w inspirowaniu się kolorami – pracami innych autorów w projektach graficznych.

Prowadzący, dr Krzysztof Siewicz, przybliżył reguły BATNA: mieć, czy nie mieć? BATNA to skrót angielskiej nazwy: Best alternative to a negotiated agreement, co po polsku znaczy: najlepsza alternatywa dla negocjowanego porozumienia). BATNA w negocjacjach jest sposobem dochodzenia do zawarcia porozumienia.

Prowadzący zwrócił też uwagę na znaczenie ofert niepieniężnych.

Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Drugi dzień webinarium poświęcony był nauce przygotowania się do negocjacji. Odbyły się ćwiczenia w grupach w oparciu o gotowe scenariusze, zawierające m.in.: określenie własnego celu negocjacyjnego, analizę możliwych rezultatów negocjacji; przygotowanie pytań negocjacyjnych; oddzielenie strategii od potrzeb (merytorycznych, proceduralnych, psychologicznych).

Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Biorący udział w webinarium mieli okazję usłyszeć, jak przebiegają negocjacje umowy i uczestniczyć w ćwiczeniach w grupach ze wsparciem (facylitacją) prowadzącego. Odbyło się to w oparciu o gotowy scenariusz i wcześniejsze przygotowanie. Webinarzyści wzięli udział w symulacji procesu negocjacji umowy. Omówiono też prowadzenie pertraktacji w trudnych sytuacjach i anulowanie zlecenia. Metodą praktycznych ćwiczeń w grupach rozwijano kompetencje komunikacyjne i negocjacyjne konieczne do zadbania o własne potrzeby w kontaktach z klientem i jednoczesne zrozumienie oczekiwań drugiej strony.

Źródło ilustracji: Prezentacja, pokazana podczas webinarium IKM

Interesująco zabrzmiało podsumowanie dwudniowego webinarium przez jedną z uczestniczek: bardzo dużo przydatnych informacji, szczególnie ciekawa ostatnia część o negocjacjach.

Na tym nie koniec; wszyscy uczestnicy mogą nadal czerpać z wiedzy dr. Krzysztofa Siewicza. Bezpłatne porady prawne w zakresie umów prawno – autorskich będą udzielane – drogą mailową – w ciągu tygodnia od zakończenia szkolenia, czyli do 24 kwietnia 2020 roku.

Warto również zaglądać na stronę internetową Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej. Urząd ten organizuje webinaria z okazji Światowego Dnia Własności Intelektualnej (IP Day), który przypada 26 kwietnia. Tegoroczne obchody odbywają się pod hasłem „Innowacje dla zielonej przyszłości” – napisano na stronie internetowej: https://uprp.gov.pl/pl/aktualnosci/wydarzenia-0/webinaria-z-okazji-swiatowego-dnia-wlasnosci-intelektualnej .

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl