Na zdjęciu: Uczestnicy briefingu, który odbył się 19 sierpnia 2022 r. w Gryfinie. Oprócz minister Anny Moskwy wzięli w nim udział m.in.: wojewoda zachodniopomorski Zbigniew Bogucki, Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska Andrzej Szweda-Lewandowski, zastępca Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Magda Gosk, dyrektor Instytutu Rybactwa Śródlądowego prof. Grzegorz Dietrich oraz prof. Ryszard Szetela z Wydziału Inżynierii Środowiska Politechniki Wrocławskiej. Fot. z Archiwum MSWiA.

Kryzysowa sytuacja transgraniczna – inwazja obcego gatunku przyczyną śmierci dziko żyjących stworzeń?

Czy zanieczyszczenie Odry było celowym działaniem, spowodowane nieostrożnością? Czy doszło do tego przez przypadek? Czy zdarzenie to jest całkowicie naturalne, niezależne od człowieka? Tak, czy inaczej, musimy być przygotowani na takie kataklizmy. Powinniśmy umieć je przewidywać, wcześniej dowiadywać się o możliwościach ich zaistnienia, by w porę im przeciwdziałać – choć nie zawsze uda się naturalnych zdarzeń unikać, nawet najbogatszym i najsilniejszym państwom.

Dzisiaj, warto podsumować to, co dotychczas zrobiono podczas ratowania świata naturalnego Odry i jej okolic. Szczegóły przedstawia Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA):

Zaangażowanie polskich służb mundurowych w akcję oczyszczania Odry

Ponad 3 tys. strażaków, 2 tys. policjantów oraz 1,3 tys. żołnierzy zostało zaangażowanych w akcję oczyszczania Odry. Służby na bieżąco monitorują sytuację na rzece. Strażacy stawiają zapory, odławiają martwe ryby i przekazują je do utylizacji. Policjanci patrolują Odrę i kontrolują kąpieliska oraz nadbrzeża – poinformował rzecznik prasowy MSWiA – Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. 

Do tej pory w działania na Odrze zaangażowanych zostało łącznie 3069 strażaków oraz 1633 osoby z innych służb. W akcji wykorzystano 524 łodzie, 44 quady oraz 13 dronów. Ustawiono łącznie 94 zapory, dzięki którym zabezpieczane są poszczególne odcinki rzeki. Wyłowiono ponad 158 ton martwych ryb. 

15 sierpnia, w kulminacyjnym dniu akcji, działania prowadziło 502 strażaków oraz 283 osoby z innych służb. Użyto 83 łodzie, 7 quadów i 2 drony. Tego dnia postawiono także 10 zapór, co pozwoliło odłowić ponad 30 ton martwych ryb. 

W działania na Odrze zaangażowanych było również 2024 policjantów, którzy dysponowali 57 łodziami, 900 pojazdami, 2 śmigłowcami i 8 dronami. Przeprowadzono łącznie 1223 kontrole akwenów.

Niemal każdego dnia policjanci biorą udział w transporcie zabezpieczonych próbek martwych ryb do badań w Państwowej Inspekcji Weterynaryjnej. Ponadto dzielnicowi w miejscowościach przyległych do rzeki Odry na bieżąco informują mieszkańców o sytuacji. 

W akcji oczyszczania rzeki pomaga również wojsko. Służbę na Odrze pełniło łącznie 1300 żołnierzy. Użyto 244 jednostki sprzętu, w tym 104 pojazdy m.in. łodzie z silnikiem, łodzie bez silnika, Uniwersalne Maszyny Inżynieryjne, spycharko-ładowarki SL 34, a także przyczepy.

Międzyresortowy zespół ds. skażenia Odry 

12 sierpnia br., podczas Rządowego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, wydano dyspozycje dotyczące działań w zakresie oczyszczania rzeki Odry. Premier powołał międzyresortowy zespół kryzysowy, który monitoruje sytuację związaną ze skażeniem.  

Członkami zespołu są przedstawiciele poszczególnych instytucji m.in. Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Sprawiedliwości, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a także Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Rządowego Centrum Bezpieczeństwa oraz wojewodów. Praca zespołu skoncentrowana jest na koordynacji działań, w tym m.in. na bieżącym monitorowaniu sytuacji i szybkim reagowaniu.

Zostały podjęte zdecydowane i skoordynowane działania w zakresie całodobowego monitoringu rzeki z wykorzystaniem najnowszych technologii w celu identyfikacji miejsc najbardziej skażonych. 

Dodatkowo uruchomiono specjalistyczne laboratoria, które pracują w trybie całodobowym. Są one nadzorowane przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministra Klimatu i Środowiska oraz Ministra Zdrowia.

Stały monitoring sytuacji na Odrze

Wszystkie działania prowadzone przez służby i instytucje mają na celu odpowiednie zbadanie sprawy skażenia rzeki, a także jak najszybsze wyjaśnienie tej sytuacji. Odra badana jest codziennie, pod nadzorem Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

Monitorowane są także ujęcia wody pitnej – powierzchniowe i głębinowe. Działania te nadzoruje Główny Inspektorat Sanitarny.

Z kolei Wojewódzkie Inspekcje Ochrony Środowiska mają obowiązek codziennego monitorowania stanu wody na całej długości rzeki, pobierania próbek i ich badania. W działania w zakresie monitoringu, poboru próbek do badań, a także utylizacji materiału biologicznego  zaangażowane są służby podległe MSWiA i MON. Dodatkowo WIOŚ, razem z policją, kontrolują wszystkie zakłady i jednostki znajdujące się nad Odrą.

W związku z sytuacją na rzece w województwach: zachodniopomorskim, lubuskim i dolnośląskim, wprowadzony został zakaz wstępu do Odry.

Sprawą zanieczyszczenia rzeki, z zawiadomienia Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska, zajmuje się Prokuratura Okręgowa we Wrocławiu.

1 mln zł nagrody za znalezienie ewentualnego sprawcy 

Komendant Główny Policji wyznaczył nagrodę w wysokości 1 mln zł za pomoc we wskazaniu osoby odpowiedzialnej za zanieczyszczenie Odry lub posiadającej istotne informacje mogące doprowadzić do ustalenia sprawców. 

Informacje można przekazywać dzwoniąc pod numer tel. 600 940 690. Dotychczas policja otrzymała 394 zgłoszenia. Każde z nich jest szczegółowo analizowane i weryfikowane pod kątem ewentualnego wykorzystania w prowadzonych czynnościach.

Badanie przyczyn zanieczyszczenia Odry

Przyczyna skażenia wody w rzece jest szczegółowo badana. Eksperci Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie znaleźli w próbkach wody z Odry złote algi. To gatunek inwazyjny. Jego występowanie stwierdzono w Europie do tej pory tylko kilkukrotnie. Wiadomo, że może on żyć w zbiorniku wodnym czy rzece, nie sprawiając problemów. Zabójczy staje się dopiero jego zakwit. Aby do niego doszło potrzebna jest odpowiednia temperatura, zasolenie, wysokie przewodnictwo elektryczne wody i wysokie pH. Podczas kwitnienia algi wytwarzają toksyny zabójcze dla ryb i innych organizmów wodnych. Są niegroźne dla człowieka.

Obecnie prowadzone są badania uwarunkowań, które doprowadziły do pojawienia się tego gatunku alg w Odrze.

Strona internetowa gov.pl/odra

Aktualne i sprawdzone informacje dotyczące działań związanych z zanieczyszczeniem Odry, a także komunikaty ze służb można znaleźć na specjalnej stronie internetowej www.gov.pl/odra 

W serwisie znajdują się także informacje związane z zasadami bezpieczeństwa, które mają chronić przed rozprzestrzenianiem się negatywnych skutków skażenia Odry. Dodatkowo zamieszczane są również dane dotyczące badań wykonywanych przez instytucje odpowiedzialne za ochronę środowiska – poinformował Wydział Prasowy MSWiA.

(K.N.)

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl