Fot. Kazimierz Netka.
Pneumokoki – bakterie zabójcze zwłaszcza dla osób w wieku 65 lat i więcej.
O tym, że to państwowy pomorski wojewódzki inspektor sanitarny, Tomasz Augustyniak, wykrył największe w kraju zagrożenie pneumokokami dla seniorów w Pomorskiem – poinformował nas podczas konferencji dyrektor Tomasz Jan Prycel – reprezentant Market Acces Audit (Zdrowie-Człowiek-Profilaktyka).
Fot. Kazimierz Netka
Z wieścią tą Tomasz Augustyniak pośpieszył do marszałka województwa. Potem odbyła się rozmowa , a efektem tejże jest opracowanie w Pomorskiem „Regionalnego programu szczepień przeciwko pneumokokom dla osób dorosłych”.
Slajd z prezentacji, którą przedstawił dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz
Jak wielkie jest owo zagrożenie? Pokazują to wykresy, które podczas konferencji przedstawili w swych prezentacjach dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz z Kliniki Chorób Zakaźnych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Aneta Bardoń-Błaszkowska i Piotr Jalowski z Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku. Otóż, okazuje się, że w 2015 roku zapadalność na inwazyjne zakażenia pneumokokowe na 100 000 mieszkańców w województwie pomorskim była niemal trzykrotnie wyższa niż średnio w Polsce. Niemal zawsze od 2005 roku wskaźnik ten był był nieco wyższy niż średnio w kraju, a znaczący wzrost liczby zachorowań notowany jest w Pomorskiem od 2012 roku.
Fot. Kazimierz Netka
To bardzo ważne rozpoznanie, dokonane przez państwowego pomorskiego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Nic więc dziwnego, że inspektorowi Tomaszowi Augustyniakowi i jego współpracownikom, jesteśmy winni wielką wdzięczność. Dziękował za to, podczas konferencji, między innymi Maciej Laszkiewicz – zastępca dyrektora ds. ekonomiczno – inwestycyjnych Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, podkreślając, że dyrektor Tomasz Augustyniak zaszczepił w wojewódzkich władzach samorządowych Pomorskiego potrzebę wdrożenia programu zwalczania zakażeń pneumokokowych u osób 65+.
Fot. Kazimierz Netka
Wszystko się zaczęło od jednego pisma – wspominał dyrektor Tomasz Augustyniak. – Pisma skierowanego do marszałka województwa. Potem odbyła się rozmowa i efektem tego jest program szczepień przeciwko pneumokokom. Inspektor wojewódzki Tomasz Augustyniak podkreślił też zasługi w wykryciu tego zagrożenia pneumokokami dwojga pracowników Wojewódzkiej Stacji sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku: Anety Bardoń-Błaszkowskiej i Piotra Jalowskiego.
Relację z konferencji, a także wypowiedzi uczestników, przekazali nam organizatorzy tego spotkania – poświęconego zakażeniom pneumokokowym stanowiącym jedno z największych zagrożeń dla zdrowia i życia osób po 65 roku życia. Jak podkreślają organizatorzy konferencji, województwo pomorskie jest w skali kraju w ścisłej czołówce zachorowań na inwazyjną chorobę pneumokokową. W 2017 r. zapadalność na inwazyjną chorobę pneumokokową w województwie pomorskim była najwyższa w Polsce. Wobec narastającej zachorowalności, groźnych powikłań i utrzymujących się od lat wysokich wskaźników umieralności władze województwa podjęły decyzję o wdrożeniu programu chroniącego osoby dorosłe przed bakteriami pneumokokowymi. Obecnie program jest opiniowany przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), a po uzyskaniu pozytywnej opinii zostanie ogłoszony konkurs na jego realizatorów. W komunikacie realizatorów konferencji, podano też wypowiedzi jej uczestników:
Fot. Kazimierz Netka
– Pneumokoki to bakterie, które szczególnie zagrażają dzieciom i osobom w podeszłym wieku. U tych pierwszych układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały, u drugich zaś – już nie na tyle sprawny, aby skutecznie bronić się przed tak groźnymi bakteriami. Łatwo wówczas dochodzi do uogólnienia infekcji. Po 65. roku życia współistniejące schorzenia np. układu krążenia, układu oddechowego, czy cukrzyca powodują, że zakażenia te mają przebieg cięższy i trzeba liczyć się tu z możliwymi poważnymi powikłaniami. Pneumokok, najczęściej właśnie u seniorów ma niezwykłą zdolność do przenikania do krwi i płynu mózgowo – rdzeniowego. Niestety, nie jest możliwe precyzyjne określenie czy, kiedy, u kogo i do jak ciężkich powikłań dojdzie w wyniku zakażenia inwazyjnego, ani jakie będą ewentualne odległe, trwałe konsekwencje dla zdrowia pacjenta. Należy podkreślić, że w tej grupie wiekowej pneumokoki stanowią najczęstszą przyczynę bakteryjnego zapalenia płuc, zagrażającego życiu pacjenta. – mówi dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz z Kliniki Chorób Zakaźnych Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Slajd z prezentacji, którą przedstawił dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz
W stacjach sanitarno – epidemiologicznych prowadzone są rejestry zachorowań inwazyjnych wywołanych przez bakterie pneumokokowe – czyli odnotowywane są przypadki sepsy (posocznicy) i zapaleń opon mózgowo – rdzeniowych. W 2017 r. zapadalność na inwazyjną chorobę pneumokokową w województwie pomorskim była najwyższa w Polsce. Najwięcej zachorowań dotyczyło osób w starszych grupach wiekowych, w szczególności po 60 roku życia.
– Od około 10 lat w województwie pomorskim zapadalność na inwazyjną chorobę pneumokokową znacznie przewyższa średnią zapadalność w Polsce. W 2017 r. zapadalność na inwazyjną chorobę pneumokokową w Polsce wyniosła 3,09/100 tys., przy czym zapadalność w województwie pomorskim była prawie dwukrotnie większa (6,08/100 tys.) – i tym samym najwyższa w Polsce. Najwięcej zachorowań dotyczyło osób w starszych grupach wiekowych, w szczególności po 60 roku życia. Pneumokokowe zakażenia inwazyjne obarczone są wysoką śmiertelnością, w 2017 r. śmiertelność wyniosła 29 %, a w grupie wiekowej powyżej 60 roku życia – 37 % – mówi Aneta Bardoń-Błaszkowska, kierownik Oddziału Epidemiologii i Statystyki Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku.
Regionalny Program Szczepień przeciwko pneumokokom dla osób 65+
Slajd z prezentacji, którą przedstawił dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz
Dostrzegając wagę problemu i podążając za rekomendacjami ekspertów Departament Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego przygotował Regionalny Program Polityki Zdrowotnej – Szczepienia przeciwko pneumokokom dla osób 65+ z grup podwyższonego ryzyka, którego założenia zgodne są z Celem operacyjnym 5: Promocja zdrowego i aktywnego starzenia Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020. Program ów skierowany jest do grupy osób starszych, z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych. Szczepienia mają chronić populację nie tylko przed zakażeniami inwazyjnymi (sepsą, zapaleniem opon mózgowo – rdzeniowych), ale także przed innymi postaciami zachorowań o etiologii pneumokokowej, jak np. pneumokokowe zapalenie płuc.
– Wobec narastającej zachorowalności na zakażenia pneumokokowe w województwie pomorskim, a także groźnych powikłań i utrzymujących się od lat wysokich wskaźników umieralności, nadszedł czas na podjęcie działań profilaktycznych. Co roku z powodu pneumokoków umiera nawet kilka milionów osób na świecie. Województwo pomorskie jest niestety w ścisłej czołówce jeśli chodzi o liczbę zachorowań na inwazyjną chorobę pneumokokową w skali kraju. Trzeba pamiętać, że osoby szczególnie narażone na niebezpieczeństwa związane z zakażeniem pneumokokami – to chorzy na choroby przewlekłe, z obniżoną odpornością. Dla nich pneumokoki są bardzo groźne. Dlatego też w pierwszej kolejności ochroną chcemy objąć osoby po 65 roku życia znajdujące się w grupie wysokiego ryzyka zachorowania – są to seniorzy m.in. z przewlekłym nieżytem oskrzeli, dychawicą oskrzelową – mówi Marzena Mrozek, dyrektor Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego.
– Niezwykłe ważna jest przy realizacji Programu współpraca ze starostwami powiatowymi. Ponad połowa powiatów województwa pomorskiego poparła ideę wdrożenia regionalnego programu polityki zdrowotnej i podjęła decyzje o współfinansowaniu szczepień ochronnych dla mieszkańców swoich powiatów. Rok 2018 traktujemy jako rok pilotażowy, chcemy objąć wsparciem ok. 30 % osób będących w grupie ryzyka w wieku 65 +. Jedyną skuteczną metodą zapobiegającą zachorowaniom są szczepienia, które niestety są kosztowne i zapewne to stanowi czynnik przyczyniający się do małej ich popularności. Szacunkowy koszt Programu w tym roku to ponad 1 milion złotych. Obecnie jesteśmy na etapie oczekiwania na obligatoryjną ocenę opracowanego Programu Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji po jej uzyskaniu będziemy mogli ogłosić konkurs na realizatorów szczepień. Wierzymy, że Program przyniesie oczekiwany efekt zdrowotny a także przyczyni się do zmiany myślenia o szczepieniach wśród osób starszych, będzie stanowił zachętę do podejmowania dalszych działań w przyszłości a także zwiększy poczucie odpowiedzialności za swoje zdrowie osób starszych – dodaje dyrektor Marzena Mrozek.
Slajd z prezentacji, którą przedstawił dr n. med. Krzysztof Gierlotka
– Jedyną skuteczną metodą ochrony przed pneumokokami są szczepienia i tylko one mogą w dłuższej perspektywie uchronić społeczeństwo przed zagrożeniami wynikającymi z tych zakażeń. Szczepienia niosą za sobą znaczące korzyści zdrowotne dla pojedynczego pacjenta i ekonomiczne dla naszego regionu – to dzięki nim eliminowane są najbardziej zjadliwe serotypy bakterii, odnotowywana jest mniejsza liczba zachorowań, absencji w pracy, powikłań wynikających z zakażeń, co w konsekwencji zmniejsza liczbę hospitalizacji i zgonów, obniżając ogólne koszty leczenia ambulatoryjnego oraz szpitalnego i zwiększając oszczędności dla regionu. Dlatego bardzo się cieszę, że w naszym regionie objęte szczepieniem zostaną nie tylko dzieci, ale także osoby dorosłe. – podsumowuje dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz.
– Dotychczas w ogólnym postrzeganiu kwestii profilaktyki zdrowotnej przez samorządy terytorialne, szczepienia przeciwko pneumokokom zazwyczaj utożsamiane były z potrzebą ochrony wyłącznie dzieci, zapominając o drugiej skrajnej grupie wiekowej również narażonej na zakażenia. Wśród osób dorosłych myśląc o szczepieniach, największy nacisk kładziono na profilaktykę grypy, zapominając o niebezpieczeństwach zakażeń pneumokokowych. Na szczęście podejście to ewoluowało i coraz więcej polskich samorządów podejmuje się prowadzenia programów profilaktycznych, także wśród osób dorosłych, przyczyniając się do poprawy ich sytuacji zdrowotnej – mówi Tomasz Jan Prycel, Market Access Audit.
Spotkanie zostało zorganizowane w ramach samorządowego cyklu „Zdrowie-Człowiek-Profilaktyka” we współpracy z Urzędem Marszałkowskim Województwa Pomorskiego. Partnerami merytorycznymi wydarzenia były organizacje działające na rzecz zdrowia: Stowarzyszenie Parasol dla Życia oraz Fundacja Aby Żyć.
Oto zarys programu konferencji w Gdańsku: „Najważniejsze wyzwania w profilaktyce chorób zakaźnych w Polsce Zakażenia pneumokokowe – problem wielu dyscyplin medycznych” przedstawił dr hab. n. med. Tomasz Smiatacz, Klinika Chorób Zakaźnych „GUMed”; Prezentacja filmowa z udziałem Prof. dr hab. med. Adama Antczaka, specjalisty chorób płuc, Kierownika Oddziału Klinicznego Pulmonologii Ogólnej i Onkologicznej oraz prorektora ds. klinicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi;
Fot. Kazimierz Netka
„Stowarzyszenie Parasol dla Życia – wieloletnie doświadczenia w działalności na rzecz chorych i rodzin” – wykład, który wygłosiła Sabina Szafraniec – prezes Stowarzyszenia;
Fot. Kazimierz Netka
„Realizacja programów profilaktyki zakażeń pneumokokowych w oparciu o szczepienia przeciwko pneumokokom w województwie kujawsko – pomorskim” – temat ten przedstawił dr n. med. Krzysztof Gierlotka, – specjalista chorób zakaźnych; „Regionalny Program Szczepień p/ko pneumokokom dla osób dorosłych” omówiła Agnieszka Stecz z Departamentu Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego; „Zakażenia pneumokokowe – sytuacja epidemiologiczna w województwie pomorskim” zaprezentowała Aneta Bardoń- Błaszkowska – kierownik w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gdańsku; „Modelowe rozwiązania w programach samorządowych” przedstawił dyrektor Tomasz Jan Prycel z Market Access Audit, współtwórca programu Zdrowie-Człowiek-Profilaktyka. Podczas dyskusji na temat możliwych rozwiązań i działań w regionie , poruszono następujące zagadnienia: współpraca i korzystanie z dobrych praktyk; rola samorządów, innych instytucji publicznych oraz organizacji pozarządowych; dofinansowanie programów polityki zdrowotnej przez NFZ; inne źródła finansowania programów.
Więcej informacji znajduje się na stronie: http://www.zdrowieczlowiekprofilaktyka.pl .
Podczas konferencji w Gdańsku mówiono tez o źródłach zakażenia u osób w wieku 65+. Może tak się zdarzyć, ze pneumokoki przynoszą babciom i dziadkom dzieci – z przedszkoli i szkół…
Kazimierz Netka