Źródła ilustracji: transmisja z Obywatelskiego wysłuchania.
Starania o dostęp do pieniędzy czyli do władzy
Kto ma forsę, ten trzyma biedniejszych w garści. Może dyktować warunki. Marszałkowie nie są przełożonymi szefów innych jednostek samorządowych, Mogą jednak stać się nieformalnymi zwierzchnikami wójtów, burmistrzów, starostów czy prezydentów miast. Marszałkowie województw dysponują bowiem unijnymi funduszami, które otrzymują np. w ramach regionalnych programów operacyjnych.
O tym jak unijne miliardy zostaną rozdzielone w Polsce, zadecyduje Umowa Partnerstwa, której projekt jest obecnie omawiany. Ona sprecyzuje, ile pieniędzy trafi do dyspozycji rządu, marszałków województw, czy będzie rozdzielane centralnie dla miast wiosek, rolnictwa, przemysłu itp. W środę, 7 kwietnia odbyło się publiczne wysłuchanie dotyczące projektu polskiej Umowy Partnerstwa: „Obywatelskie Wysłuchanie Publiczne w sprawie koncepcji wydatkowania funduszy Unii Europejskiej w Polsce w latach 2021-2027 Umowa Partnerstwa”. Uczestniczyliśmy w tym wydarzeniu.
Umowa Partnerstwa to docelowo uzgodniona z Komisją Europejską strategia wykorzystania funduszy europejskich w Polsce na lata 2021-2027 – wynika z informacji, zamieszczonych na stronie inteernetowej Umowa Partnerstwa – Wysłuchania publiczne – nowa perspektywa (wysluchania-nowaperspektywa.pl) . Dokument określa cele i sposób inwestowania funduszy unijnych z polityki spójności, na którą w przyszłej perspektywie będziemy mieli łącznie około 76 miliardów euro.
Projekt Umowy Partnerstwa przygotowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, które na przełomie stycznia i lutego prowadziło konsultacje w tej sprawie. Zgodnie z propozycją przedstawioną w projekcie rozporządzenia ogólnego Parlamentu Europejskiego i Rady polityka spójności na lata 2021-27 ma obejmować następujące fundusze: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Fundusz Spójności (FS), Europejski Fundusz Społeczny+ (EFS+) oraz Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (FST). Wspólna polityka rybołówstwa obejmie Europejski Fundusz Morski i Rybacki (EFMR). Fundusze te wzajemnie się uzupełniają. Umowa Partnerstwa jest bazą dla dalszych szczegółowych rozwiązań, które są wypracowywane na poziomie programów krajowych oraz oraz programów regionalnych.
Podobnie jak w latach 2014-2020 Ministerstwo proponuje w nowej rozpoczynającej się perspektywie na lata 2021-2027, aby około 60% funduszy z polityki spójności trafiło do programów realizowanych na poziomie krajowym, a pozostałe 40% otrzymały programy regionalne, zarządzane przez marszałków województw. Pieniądze na programy regionalne podzielono według algorytmu opartego na danych statystycznych dotyczących liczby ludności i PKB na mieszkańca oraz dodatkowo wskaźnika ubytku ludności w latach 2014-2018 dla poszczególnych województw. Pozostałe wskaźniki dobierano odpowiednio do celu polityki. 75% środków zostało już podzielonych, a 25% (7,1 miliarda euro) zostanie podzielone w wyniku negocjacji kontraktu programowego. Kluczowe dla rządu i samorządu województwa projekty, zgłoszone przez marszałków do kontraktów programowych, mogą liczyć na dodatkowe fundusze.
Oprócz 16 programów regionalnych przewidziano 9 programów krajowych, w tym program dedykowany pomocy żywnościowej najbardziej potrzebującym (dawniej pozostający poza polityką spójności Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa), program w zakresie rybactwa i morza oraz Program na rzecz Sprawiedliwej Transformacji. Oprócz tego Polska będzie uczestniczyła w programach Interreg: 9 programach transgranicznych, 2 programach transnarodowych i 4 programach współpracy międzyregionalnej.
Dlaczego organizujemy wysłuchanie dotyczące Umowy Partnerstwa na lata 2021 – 2027?
Projekt Umowy Partnerstwa został przedłożony do publicznych konsultacji w połowie stycznia 2021 r. Proces konsultacji obejmował m.in. 16 zdalnych konferencji regionalnych, tj. 48h konsultacji transmitowanych na żywo, w których udział wzięło ponad 4100 uczestników. Do 22 lutego 2021 r. można też było składać uwagi do Projektu UP za pośrednictwem formularza na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl
Do Ministerstwa wpłynęło poprzez formularz ponad 5 tys. uwag ze strony wszystkich aktorów życia społecznego: administracji, przedsiębiorców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, jak również indywidualnych osób.
Kolejne 7 lat naznaczonych piętnem COVID realiów społecznych i gospodarczych będzie kluczowe dla Polski i jej obywateli. Dlatego tak ważne jest, aby w decyzjach o tym, na co i w jaki sposób oraz ile środków wydatkować wzięło udział jak najwięcej przedstawicieli różnych środowisk. Debata na poziomie Umowy Partnerstwa, jak i programów krajowych z udziałem strony rządowej (autorów dokumentów), jak i możliwości wypowiedzenia się przez potencjalnych beneficjentów, a także organizacje zainteresowane monitoringiem obywatelskim tego procesu mogą podnieść jakość planowanych rozwiązań.
Proponujemy wysłuchanie publiczne w sprawie Umowy partnerstwa i programów krajowych. Organizacyjnie zadania podjęły się Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych i Fundacja Stocznia we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej – napisano na strionie ninternetowej Umowa Partnerstwa – Wysłuchania publiczne – nowa perspektywa (wysluchania-nowaperspektywa.pl)
Oto szczegółowy program wysłuchania. Prowadzący: Marcin Tumanow, przewodniczący Podkomitetu do spraw Rozwoju Partnerstwa, Business Centre Club;
Iwona Janicka, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych.
10.00-10.30 Część I. Wypowiedzi przedstawicieli organizatorów oraz autorów projektu Umowy Partnerstwa i programów krajowych [wprowadzenie do spraw organizacyjno-technicznych, zasad organizacyjnych oraz sposobu ułożenia mówców – europejska zasada partnerstwa]
10.00-10.05 Jan Jakub Wygnański, Fundacja Stocznia
10.05-10.10 Karolina Dreszer-Smalec, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych
10.10-10.25 Waldemar Buda, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej;
Renata Calak, Dyrektor Departamentu Strategii, Instytucja Koordynująca Umowę Partnerstwa
10.30 – 12.30 Część II. Wypowiedzi przedstawicieli/ek podmiotów reprezentujących poszczególne sektory i środowiska [każda z wypowiedzi w tej części trwa do 5 minut, kolejność w ramach każdego z bloków była losowana]
10.30-11.15 Przedstawiciele/-ki administracji publicznej
Bartłomiej Zydel, Związek Powiatów Polskich
Grzegorz Cichy, Unia Miasteczek Polskich
Grzegorz Kamiński, Unia Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza
Jacek Gursz, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski
Łukasz Kasprzak, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
Krzysztof Iwaniuk, Związek Gmin Wiejskich RP
Marek Wysocki, Politechnika Gdańska Centrum Projektowania Uniwersalnego:
11.15-11.45 Przedstawiciele/-ki partnerów społecznych i gospodarczych
Marzena Chmielewska, Konfederacja Lewiatan
Zygmunt Mierzejewski, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych
Krzysztof Heller, Krajowa Izba Gospodarcza Elektroniki i Telekomunikacji:
Zdzisław Skwarek, Sekcja Krajowa Uzdrowisk Polskich NSZZ „Solidarność”
Ireneusz Karaśkiewicz, Związek Pracodawców FORUM OKRĘTOWE:
11.45-12.30 Przedstawiciele/-ki podmiotów społeczeństwa obywatelskiego
Karolina Dreszer-Smalec, Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych:
Maciej Kunysz, Stowarzyszenie EKOSKOP
Justyna K. Ochędzan, Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych, Wielkopolska Rada Koordynacyjna Związek Organizacji Pozarządowych
Przemysław Żydok, Fundacja Aktywizacja / Rada Kongresu Osób z Niepełnosprawnościami:
Ewa Gałka, Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT
Sylwia Mielczarek, Stowarzyszenie Kłodzka Wstęga Sudetów – Lokalna Grupa Działania:
Aleksandra Sawa, Polska Rada Organizacji Młodzieżowych
Dominik Madej, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny
Joanna Furmaga, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
12.30-12.45 Przerwa
12.45-15.05 Część III. Wypowiedzi pozostałych przedstawicieli/ek instytucji oraz osób indywidualnych, które wyraziły chęć zabrania głosu rejestrując się na wysłuchanie
12.45-14.30 Przedstawiciele/ki instytucji [każda z wypowiedzi w tej części trwa do 3 minut, kolejność była losowana]
Lech Wojciechowski, Polska Platforma LNG
Monika Lamparska-Przybysz, Polpharma S.A.
Patryk Świrski, Uzdrowisko Goczałkowice-Zdrój Sp. z o.o.
Adam Stworzyjan, Federacja Organizacji Ochrony Zwierząt
Krzysztof Smolnicki, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
Rafał Rykowski, Polska Zielona Sieć i Bankwatch Network
Stanisław Schubert, Karkonoski Sejmik Osób Niepełnosprawnych w Jeleniej Górze
Andrzej Guła, Polski Alarm Smogowy
Dariusz Szwed, Zielony Instytut
Ewa Chodkiewicz, Fundacja WWF Polska
Grzegorz Grabowski, Zielonkowskie Forum Samorządowe
Hubert Barański, Fundacja Normalne Miasto Fenomen
Dominika Lasota, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny
Justyna Choroś, Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków
Kamil Sieratowski, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka Obra – Warta
Łukasz Bosowski, Stowarzyszenie Rowerowa Gdynia im. Tomasza Milewskiego
Marcin Anaszewicz, Green REV Institute
Marcin Korolec, Instytut Zielonej Gospodarki
Paulina Lewandowska, Stowarzyszenie Mówiących Osób Niedosłyszących i Użytkowników Implantów Słuchowych SUITA/ International Federation of Hard of Hearing Young People
Paweł Głuszyński, Polskie Stowarzyszenie Zero Waste
Urszula Stefanowicz, Polski Klub Ekologiczny Okręg Mazowiecki
Antoni Sobolewski, ThinkTank Nowa Przestrzeń Społeczna Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość
Szymon Kacprzak, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny / Fridays For Future
Beata Krupianik, Fundacja Karuna – Ludzie dla Zwierząt
Daria Schmidt, Fundacja Szkatułka
Jan Twardowski, Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii:
Joanna Krawczyk, Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
Kajetan Lewandowski, Stowarzyszenie Rowerowa Gdynia
Katarzyna Golędzinowska, Fundacja Zwierzaki w Potrzebie
Krzysztof Kowalik, Towarzystwo dla Natury i Człowieka
Zuzanna Sasiak, Polska Zielona Sieć i Ruch „Więcej niż Energia”
Maciej Urlich, Młodzieżowy Strajk Klimatyczny
14:30 Osoby indywidualne [każda z wypowiedzi w tej części trwa do 2 minut, kolejność była losowana]
Krzysztof Wojtalik:
Renata Włazik:
Bardzo krótkie wypowiedzi pozostałych uczestników wysłuchania [każda z wypowiedzi w tej części trwa do 1 minuty]
14.40 Część IV. Podsumowanie
14.40-14.55 Waldemar Buda, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej – pierwsze refleksje po wysłuchaniu osób uczestniczących w spotkaniu
14.55-15.00 Czas na wypełnienie ankiety ewaluacyjnej
15.00-15.05 Podziękowanie i zakończenie wysłuchania
O czym mówili uczestnicy? 30 lat to czas dobry na podsumowanie. Co mamy z tej perspektywy ponad ćwierćwiecza? Nie pogłębiajmy dalej dysproporcji w poziomie zycia – apelował jeden z mówców: Bogaci stają się coraz bogatsi
Od tygodni marszałkowie narzekają, że na najbliższą siedmiolatkę dostaną mniej pieniędzy do własnej dyspozycji niż w poprzedniej. Wynika to z faktu podziału funduszy 60 procent dla programów zarządzanych centralnie 40 procent dla RPO. Jeden z wypowiadających się reprezentantów administracji publicznej zaproponował, by ten podział wynosił 50 na 50 procent.
Inny reprezentant administracji sugerował, by w RPO wydzielić pieniądze na obszary wiejskie.
Padła też propozycja, by wyodrębnić środki dla podmiotów bezpośrednio odpowiadających za leczenie uzdrowiskowe, realizujących misję związaną z rehabilitacja pokowidową.
Więcej wiadomości znajduje się na stronie www.wysluchania-nowaperspektywa.pl . Tam też podano terminy następujących wysłuchań, dotyczących programów operacyjnych wydawania pieniędzy z różnych unijnych funduszy.
Nagranie znajduje się na stronie: Umowa Partnerstwa – Wysłuchania publiczne – nowa perspektywa (wysluchania-nowaperspektywa.pl) .
Źródła ilustracji: transmisja z Obywatelskiego wysłuchania.
Kazimierz Netka
Czytaj również na portalu: netka.gda.pl