Fot. Kazimierz Netka.

Polska jest krajem pochodzenia, krajem tranzytowym oraz krajem docelowym wykorzystywania ofiar handlu ludźmi

18 października obchodzony będzie po raz 16. Europejski Dzień Walki z Handlem Ludźmi. Organy ścigania, Policja, Straż Graniczna, instytucje państwowe, organizacje rządowe jak i pozarządowe starają się uświadomić społeczeństwu, czym jest handel ludźmi i jak się ustrzec, aby nie zostać ofiarą tego przestępstwa. W przedmiotowe działania wpisuje się również Pomorski Wojewódzki Zespół Do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, powołany przez Wojewodę Pomorskiego. O szczegółach poinformowali nas Komandor Robert Mroczek – Przewodniczący Pomorskiego Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi oraz Komisarz Barbara Gawłowicz-Witkiewicz – Członkini tego Zespołu:

Wobec aktualnego stanu zagrożenia epidemicznego związanego z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, nie możemy wzorem lat uprzednich wyjść do społeczeństwa osobiście i poprzez bezpośredni kontakt uświadamiać o ciągle aktualnym procederze handlu ludźmi. Wobec powyższego poprzez sieć internetową i dostępne formy elektroniczne chcielibyśmy przypomnieć o zagrożeniach związanych z przedmiotowym przestępstwem.

Handel ludźmi jest przestępstwem globalnym. Polega na takim wykorzystaniu człowieka, które ze względu na bezwzględność, uderza w godność i wolność człowieka, naruszając przez to jego podstawowe prawa.

Za handel ludźmi uznawane są czynności sprawcze wskazane w art. 115 § 22 Kodeksu karnego, t.j.

werbowanie (nakłanianie, zjednywanie, zaciąganie),

transport (przemieszczanie, przewożenie z zastosowaniem środków komunikacji),

dostarczanie (umieszczanie w innym miejscu),

przekazywanie (powierzanie, dawanie w celu dysponowania),

przechowywanie (zatrzymywanie w jednym miejscu, przetrzymywanie w ukryciu)

przyjmowanie osoby (zatrzymywanie przekazanej osoby).

Istotnym jest przy tym, że w celu wypełnienia znamion przestępstwa handlu ludźmi, wymienione wyżej czynności dotyczące zachowania sprawcy lub sprawców powinny zostać zrealizowane przy wystąpieniu co najmniej jednej następującej metody lub środka, czyli:

przemocy lub groźby bezprawnej,

uprowadzenia,

podstępu,

wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,

nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,

udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą.

Niezbędnym elementem w przypadku zakwalifikowania czynu jako wypełniającego znamiona przestępstwa handlu ludźmi jest również podjęcie określonego działania przez sprawcę w celu wykorzystania innej osoby, nawet za jej zgodą.

Szacuje się iż na świecie może być nawet 40 milionów ofiar tego przestępstwa.

Do najbardziej znanych współcześnie form wykorzystania ofiar zaliczamy:

wykorzystanie w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, potocznie zwane pracą przymusową,

wykorzystanie w prostytucji, zwane potocznie seksbiznesem,

wykorzystanie w żebractwie,

wykorzystanie do wyłudzania kredytów i świadczeń socjalnych,

wykorzystanie w celu pozyskania komórek tkanek lub narządów ludzkich, zwane potocznie handlem organami,

zmuszanie do zawierania fikcyjnych małżeństw,

wykorzystanie w niewolnictwie, najczęściej domowym, lub innych formach poniżających godność człowieka,

wykorzystanie polegające na zmuszaniu do popełniania przestępstw, zwane eksploatacją kryminalną.

Najbardziej rozwijającą się obecnie formą wykorzystania osób w ramach przestępstwa handlu ludźmi jest praca przymusowa, związana bardzo często z wakacyjnymi zagranicznymi wyjazdami w celu poszukiwania lub podjęcia pracy.

W literaturze przyjmuje się trychotomiczny podział świata pod względem występowania zjawiska handlu ludźmi. Wyróżniamy kraje pochodzenia, kraje tranzytowe oraz kraje docelowego wykorzystania. Z reguły krajami pochodzenia są biedniejsze regiony świata dotknięte konfliktami zbrojnymi lub kryzysami ekonomicznymi. Obywatele tych państw są werbowani najczęściej fałszywą ofertą pracy i przewożeni do bogatszych części świata. Polska jest krajem pochodzenia, krajem tranzytowym oraz krajem docelowym wykorzystywania ofiar handlu ludźmi.

Zjawisko handlu ludźmi w Polsce obserwuje się od lat dziewięćdziesiątych. Specyfika działania służb zmienia się tak, jak zmieniają się metody postępowania sprawców. Należy wskazać, że bardzo dynamiczny rozwój nowych technologii sprawił, że to internet coraz częściej staje się miejscem, gdzie werbuje się osoby do wyjazdu za granicę.

Znaczący wpływ na wzrost liczby przestępstw handlu ludźmi w ogólności jak i nowych form wykorzystania mają bez wątpienia aktualne ruchy migracyjne, w ich legalnej oraz nielegalnej postaci, jak również szybkość i łatwość podróżowania oraz możliwość kontaktu poprzez sieć internetową. Dlatego ten handel będzie się niestety w dalszym ciągu rozwijał.

Skala zjawiska i związane z przestępstwem handlu ludźmi zagrożenia wymagają przede wszystkim:

– usprawnienia działalności prewencyjnej w zakresie wsparcia i reintegracji ofiar handlu ludźmi,

– pobudzenia aktywności lokalnych samorządów oraz organizacji pozarządowych w zakresie szeroko rozumianej profilaktyki,

–  podniesienia świadomości społecznej dotyczącej zjawiska handlu ludźmi  w województwach, jako skutecznego narzędzia w zakresie zarówno przeciwdziałania, jak i skutecznej samoidentyfikacji ofiar.

W tym właśnie celu powstał

Pomorski Wojewódzki Zespół do spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi (PWZDSPHL) –  powołany Zarządzeniem Wojewody Pomorskiego nr 227/2015 z dnia 14 sierpnia 2015r.

Funkcjonowanie Zespołu posiada umocowanie prawne, określone w art. 22 pkt 15 Ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U.2019.1507 j.t.). Zespół jest ciałem doradczym i opiniotwórczym wojewody pomorskiego w zakresie koordynowania, w ramach systemu pomocy społecznej, działań w zakresie zapobiegania handlowi ludźmi, oraz wsparcia udzielanego ofiarom tego procederu. Jest też platformą skutecznej wymiany informacji dotyczącej przeciwdziałania handlowi ludźmi na terenie województwa pomorskiego.

Głównym celem prac Zespołu jest usprawnienie organizacji działalności prewencyjnej, wsparcia i reintegracji ofiar handlu ludźmi oraz pobudzenie aktywności lokalnych samorządów, fundacji i stowarzyszeń w tym zakresie.

W skład PWZDSPHL wchodzi aktualnie 21 osób reprezentujących między innymi Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku, Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego,  Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Gdańsku, Prokuraturę Okręgową w Gdańsku, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Słupsku, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Gdyni, Morski Oddział Straży Granicznej, Komendę Wojewódzką Policji w Gdańsku, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku, Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku, Sąd Okręgowy w Gdańsku, Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Sopocie, Stowarzyszenie OVUM, Centrum Pomocy Dzieciom Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę w Gdańsku, Centrum Wsparcia Imigrantów i Imigrantek w Gdańsku.

LOGO ZESPOŁU

Przez pięć lat funkcjonowania Zespół:

– przeprowadził szereg kampanii informacyjnych dotyczących bezpiecznych wyjazdów za granicę, wykorzystując zgromadzone w tym zakresie doświadczenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku, szczególnie dotyczącego zasad funkcjonowania legalnych agencji pośrednictwa pracy, oraz zakresu usług Publicznych Służb Zatrudnienia w ramach EURES.

– stworzył sieć powiązań pomiędzy instytucjami zaangażowanymi w profilaktykę zjawiska handlu ludźmi, celem usprawnienia mechanizmów wsparcia i reintegracji ofiar handlu ludźmi.

– podjął kilkadziesiąt różnych inicjatyw (wystawy mobilne, konferencje, szkolenia, prelekcje, targi pracy, szkolenia pracowników MOPS, MOPR, współpraca międzyinstytucjonalna (WRDS), szkolenie operatorów nr 112, spotkania dla bezrobotnych, opracowywanie artykułów prasowych, festiwal Open’er Festival Gdynia, audycje radiowe, kampanie informacyjne itp.

W wyniku tych działań w tematyce handlu ludźmi członkowie Zespołu przeszkolili ponad 2,5 tys. osób.

Istotą działalności Zespołu jest podnoszenie świadomości społecznej na temat procederu handlu ludźmi, w tym profilu ofiar i metod werbunku stosowanych przez sprawców oraz możliwości wsparcia już zidentyfikowanych ofiar handlu ludźmi, poprzez prowadzenie przez członków Zespołu działań informacyjnych, edukacyjnych i szkoleniowych dla uczniów szkół gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, pracowników pomocy społecznej, pedagogów szkolnych, akademickich biur kariery i szeregu innych instytucji mogących oddziaływać społecznie na zjawisko handlu ludźmi.

O problemie, jakim jest handel ludźmi, należy pamiętać każdego dnia, nie tylko 18 października. Warto więc wiedzieć jak ustrzec się przed takimi zjawiskami i gdzie udać się po pomoc.

Gdzie zatem szukać pomocy?

Profesjonalne wsparcie dla ofiar oferuje między innymi:

Fundacja przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu „La Strada”

00-956 Warszawa 10
tel./fax (+ 48 22) 622 19 85
tel. zaufania: (+ 48 22) 628 99 99
www.strada.org.pl
e-mail: strada@strada.org.pl

Osoby, które czują się wykorzystane i mogły paść ofiarą handlarzy ludźmi mogą także zgłosić się do jednostek organizacyjnych Policji, Straży Granicznej lub Prokuratury, lub Pomorskiego Wojewódzkiego Zespołu do spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, działającego przy Wydziale Polityki Społecznej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, gdzie otrzymają niezbędne wsparcie.

Wszelkie informacje dotyczące tej tematyki odnajdziecie Państwo również na stronie:  www.handelludzmi.eu – zachęca kmdr ppor. SG Robert Mroczek – Przewodniczący Pomorskiego Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi.

(K.N.)

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl