Na zdjęciu, od lewej: Ambasador Rzeczypospolitej Polskiej w Brukseli Artur Orzechowski, Dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego i Dyrektor Artystyczny Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku Prof. Jerzy Limon, Koordynatorka Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku Joanna Śnieżko-Misterek oraz przewodniczący posiedzenia Międzynarodowego Jury EFFE Award, Prezes Uniwersytetu SWPS w Warszawie Paweł Potoroczyn. Fot. z archiwum Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.
Ogłoszenie wyników konkursu oraz uroczystość wręczenia nagród odbyła się 18 września 2017 roku podczas Arts Festivals Salon w Centrum Sztuk Pięknych BOZAR w Brukseli. O laury walczył blisko 30 festiwali, nie tylko z Europy.
Europejska nagroda EFFE Award dla sceny, która była europejską już kilka wieków temu…
Gdański Teatr Szekspirowski chce odwdzięczyć się UE za dofinansowanie budowy, zapraszając teatry ze wszystkich państw UE. W tym roku będą w Gdańsku: Tydzień Litewski i Tydzień Węgierski.
Od otwarcia Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego teatr ten odwiedziło ponad 400 tysięcy osób i zorganizowanych zostało ponad różnorodnych 2500 wydarzeń.
Fot. z archiwum Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego
Wielki sukces Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego to okazja do podsumowania działalności i pokazania planów na przyszłość. Wydarzenie owo stało się też sposobnością do opowiedzenia o trudnościach i osiąganych sukcesach, mimo różnych kłopotów. Rąbek tajemnicy triumfu Teatru Szekspirowskiego uchylili nam prof. Jerzy Limon – Twórca Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego oraz Magdalena Hajdysz – rzecznik prasowy Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, Joanna Śnieżko-Misterek – koordynatorka Festiwali Szekspirowskich w Gdańsku oraz inni pracownicy tego Teatru.
Fot. Kazimierz Netka
– Nagroda jest marką jakości – powiedział prof. Jerzy Limon – twórca i dyrektor Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. – To nas bardzo cieszy. Będziemy nagrodę wykorzystywać jak się da; to znak jakości, europejski. Będzie to zwracało uwagę na nasze międzynarodowe kontakty; na Gdańsk.
Celem nadrzędnym jest stworzenie w naszym teatrze centrum działań artystycznych i edukacyjnych o znaczeniu międzynarodowym. Znak jakości europejski na pewno przybliży ten cel i zwróci uwagę i turystów, i artystów ze świata. Bardo się cieszę; jestem dumny tak jak cały zespół z tego co dokonaliśmy. Ja o tym mówię, ale potrzeba pamiętać, że to wiele osób pracuje nad festiwalem i festiwal urósł i rozrósł się przecież w ostatnich latach. Mamy nurt offowy – Szekspiroff, który bardzo dobrze się przyjął, mamy mnóstwo zgłoszeń mamy coraz większą widownię działań offowych. Daleko nam do olbrzymów festiwalowych jak Edynburg, który też dostał nagrodę, z tym, że to wyróżnienie Edynburga tegoroczne miało charakter nagrody specjalnej. Ale bardzo nas miło tak łechce to, że sam fakt że znaleźliśmy się w tak znakomitym gronie festiwali.
Czas pokaże czy będziemy umieli to właściwie wykorzystać.
Laureat skorzysta z promocji za granicą; będzie to również reklama polskiej, w tym pomorskiej turystyki kulturowej
– Ma to być szeroko zakrojona promocja wszystkich nagrodzonych festiwali – mówi Magdalena Hajdysz – rzecznik prasowy Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. – Oczywiście Stowarzyszenie Festiwali Europejskich ma swe kanały promocyjne, swe wydawnictwa, wspólny kalendarz dla wszystkich festiwali, które zrzesza, umożliwia większemu gronu odbiorców zapoznanie się z ich programami i podróżowanie po świecie szlakiem tych europejskich festiwali. Cieszymy się, że będziemy częścią szeroko zakrojonej kampanii informacyjnej.
Fot. Kazimierz Netka
– W kontekście faktu, jakim jest coraz bardziej zwiększająca się wiedza o teatrze i obecności Gdańska w mediach zagranicznych, Gdańsk staje się miejscem turystyki przyjazdowej ze świata, a my chcielibyśmy swą cegiełkę do tego dołożyć, żeby istniał też Gdańsk jako destynacja kulturalna – powiedział prof. Jerzy Limon. – Turystyka kulturalna jest bardzo ważnym elementem dzisiejszego świata i wydaje się, że takie centrum działań szekspirowskich nie tylko pasuje do wielonarodowej tradycji Gdańska, do otwartości Gdańska.
Przypominam, że żyjemy w czasach, gdy w wielu krajach wielu polityków dąży do izolacji, dobudowania murów i zasieków z drutów kolczastych. Festiwale są czymś przeciwnym. Festiwale otwierają; niszczą zasieki. Przybliżają obcych, którzy okazuje się, nie muszą być obcy kulturowo choć mają inny kolor skóry czy włosów. To jest bardzo ważnym elementem naszych działań jak to widzę w szerszej perspektywie jako przestrzeń zbliżeń, a nie przestrzeń dzieląca.
Zwrócę państwa uwagę na to, że symbolicznie nasz teatr jest ogrodzony murem, ale mur z obu stron jest połączony mostkiem i można przejść z jednej strony na druga. To nie jest izolacja,tylko wręcz przeciwnie – otwartość.
Centrum powstaje in statu nascendi. To jest proces. Nie jest tak, ze powołujemy jakieś centrum, ale centrum w sensie przestrzeni przyjaznej otwartej, gdzie rozmaite kultury mogą się objawiać integrować, wchodzić w dialog. Takie jest moje marzenie i wizja, którą mój zespół w całości podziela i to wyrasta z tradycji Gdańska
Zwracam państwa uwagę, że 400 lat temu, gdy aktorzy angielscy tutaj przyjeżdżali i występowali tu, 50 metrów stąd była scena, gdzie występowali aktorzy angielscy. Teatr ten zbudowany został przez Flamanda, z rodziny van den Blocków. Ta rodzina stworzyła Gdańsk, którym się dzisiaj szczycimy. Flamandowie stworzyli Ratusz Staromiejski, nową fasadę Dworu Artusa i Zieloną Bramę, i wiele innych, i plafon w Sali Czerwonej. To wszystko są dzieła Flamandów i innych artystów, którzy przyjeżdżali z zewnątrz. Oczywiście, była też sztuka gdańska, Herman Han – wielki malarz i paru innych, ale w dziedzinie architektury czy rzeźby to w większości byli cudzoziemcy, często innowiercy, imigranci, którzy uciekali z krajów objętych wojną trzydziestoletnią, która miała podłoże religijne. Uciekinierzy od wojen religijnych byli przyjmowani tu z otwartymi rękoma i oni stworzyli ówczesny dzisiejszy Gdańsk, którym się chwalimy. To otwartość sprawiła, że Gdańsk stał się wielkim wspaniałym miastem, a nie zasklepiał się w prowincjonalnych mrzonkach i w samouwielbieniu. Zwracam uwagę na ten aspekt, który jest niezwykle ważny dzisiaj, w czasach w jakich przyszło nam żyć.
Fot. z archiwum Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego
Plany na przyszłość
Wizja na pewno jest, nieco znacznie trudniej z realizacją tych wizji. Wynika to z rozmaitych czynników, finansowych organizacyjnych i technicznych. Często zdarza się, że przedstawienie, które chcemy sprowadzić nie mieści się na naszej scenie, albo wymaga sceny obrotowej, a u nas nie ma sceny obrotowej. Czasem terminy się nie zgadzają Od lat próbujemy sprowadzić słynny teatr Ostermajera z Berlina i nam się nie udaje, z tego względu, ze festiwal wypada w okresie urlopowym. Tam związki zawodowe tak tego strzegą, że właściciel, główny reżyser, Ostermajer jest trochę bezradny. Czasem też cena jest za wysoka. Chcieliśmy np., mówiąc o technicznych problemach, chcieliśmy sprowadzić bardzo ciekawego „Hamleta” Roberta Lepage – słynnego innowatora teatru, który wielką rewolucję robi w teatrze do 20 lat, ale tam strona techniczna jest tak skomplikowana, że przedstawienie, w którym gra jeden aktor wymaga 4 dni na instalacji, a w czasie festiwalu który trwa 10 dni trudno poświęcić 4 dni na instalowanie przedstawienia, spektakl odbywa się dnia 5 a później jeszcze demontaż 6 dzień.
Podobnie z przedstawieniem irańskim; być może uda się w przyszłym roku go sprowadzić, ale tam scenografia jest jest robiona na cele przedstawienia ad hoc – cała scenografia łącznie ze sceną. Transport tego jest niezwykle kłopotliwy i kosztowny w związku z tym musimy całość odtworzyć tu, jeśli chcemy to wystawić, co wymaga dodatkowych nakładów pieniężnych i czasu. To są tego typu problemy, wprost niezliczone, z jakimi musimy się borykać przy organizacji festiwalu. To nie jest tak jak w przypadku agencji mającej 150 przedstawień teatralnych, wystarczy zadzwonić i zamówić – o to tak nie działa.
Podsumowanie 3 lat działalności w nowym budynku
Był to okres sprawdzania się pod wieloma względami. Mieliśmy świadomość, że patrzą na nas nie tylko gdańszczanie, władze samorządowe, ale również środowisko – co oni z tym teatrem zrobią – teatr nowego typu, teatr impresaryjny, bez stałego zespołu aktorskiego i Szekspira przez cały rok będą wystawiać – kto to wytrzyma? Więc postanowiliśmy ograniczyć Szekspira do lata i organizujemy lato z Szekspirem i w ramach owego lata pokazujemy naszą produkcję teatralną. Do tej pory były to koprodukcje z Teatrem Wybrzeże i Teatrem Muzycznym, które świetnie się sprawdzają, pod każdym względem, i artystycznym, i frekwencyjnym. Tegoroczny Zakochany Szekspir był absolutnym przebojem lata. Frekwencję mieliśmy na poziomie 85 procenty, co w teatrach nie jest tak częste i zagraliśmy 38 przedstawień pod rząd. W teatrach dramatycznych się to nie zdarza. Teatr Dramatyczny repertuarowy ma kilkadziesiąt sztuk w repertuarze i każdego tygodnia gra różne sztuki czasem dwa razy ten sam tytuł, ale nigdy nie zdarza się by grano pod rząd kilkadziesiąt razy.
Fot. Kazimierz Netka
Trzy lata; średnio w ciągu roku pokazywaliśmy około 120 różnych tytułów. Żaden teatr w Polsce nie pokazuje 120 tytułów w ciągu roku. Poza tym odbywały się koncerty. Koncerty były zupełnie nową jakością i niespodziewanym dla nas sukcesem. Mieliśmy znakomite recenzje rozmaitych wydarzeń muzycznych i w ciągu roku dzięki Janowi Reznerowi, który prowadzi nasz Wydział Impresariatu poświęcony muzyce, to staliśmy się znaczącą sceną muzyczną w Trójmieście – tak nas określano. To było dla nas zaskoczeniem, nie myśleliśmy, ze tak będzie. Zwracam uwagę, że to częściowa zasługa naszej przestrzeni, w której jesteśmy, gdzie można z powodzeniem stworzyć przestrzeń klubową, opuszczając scenę, czyniąc tutaj parter, a zespoły grają na scenie tradycyjnej włoskiej, dzięki temu stojących miejsc może być tu około ośmiuset plus siedzące. Mieścimy do 1100 widzów w czasie koncertów. To znakomicie się sprawdza.
Oprócz tego prowadzimy działania edukacyjne, które obejmują tysiące młodych ludzi i nauczycieli w ciągu roku. Wielkim powodzeniem cieszą się, nasze warsztaty szekspirowskie, na które mamy zapisy na koniec maja – to tak popularne we szkołach, że jest takla kolejka. Przyjeżdżają z całej Polski, z dużych, małych miast. Licea, gimnazja czekają w kolejce, to stało się przebojem w całym kraju.
Oprócz działań edukacyjnych mamy działania naukowe: konferencje jako przestrzeń wynajmowana i takie, które sami organizujemy. Gdy był Tydzień Flamandzki zorganizowaliśmy przecież konferencję historyków sztuki poświęconą kontaktom artystycznym Gdańska i południowych Niderlandów na przełomie XVI i XVII wieku. Dzięki pomocy miasta wydajemy teraz książkę pokonferencyjną.
Fot. Kazimierz Netka
Mamy więc też wkład naukowy w międzynarodowe kontakty Gdańska. To wszystko składa się na owo centrum, o którym mówiłem wcześniej, a które nie ma charakteru centrum jako instytucji tylko jako typu działalności.
W tym roku mamy jeszcze kilka ważnych wydarzeń w ramach cyklu Teatry Europy. Będzie Tydzień Litewski, a Litwa to czołowy kraj pod względem osiągnięć teatralnych w dzisiejszym świecie. Mamy absolutną czołówkę reżyserów litewskich. To w październiku.
W grudniu pokażemy Tydzień Węgierski, bardzo różnorodny, także przedstawienie z Teatru Narodowego z Budapesztu. Wszystko to w ramach tygodni europejskich, to już będzie chyba 10 edycja w tym roku.
Naszą ambicją jest pokazanie wszystkich krajów Unii Europejskiej w naszym teatrze, jako taką symboliczną namiastkę naszej wdzięczności dla Unii, dzięki której ten teatr powstał. Przypomnę, że większość funduszy na budowę tego teatru pochodziła z Brukseli.
Na ten rok mamy jeszcze kilka planów, niespodzianek, a więc nie mogę zawczasu o tym, mówić; to nie jest do końca zapięte.
W przyszłym roku będziemy mieli – nie wiem jaki to rok chiński – ale chińskich wydarzeń będzie u nas sporo, w tym Festiwal Chiński jesienią. Nawiązaliśmy bardzo ciekawą współpracę z Szanghajem z miastem i regionem. Szanghaj chce się tutaj przedstawi, a Szanghaj to połowa ludności Polski, chociaż brzmi, że to jedno miasto, ale to jak średniej wielkości państwo europejskie – powiedział prof. Jerzy Limon.
Fot. Kazimierz Netka
Dane statystyczne
FESTIWAL SZEKSPIROWSKI W GDAŃSKU W LICZBACH (lata 1997 – 2017)
Podczas dotychczasowych edycji festiwalu odbyło się blisko 800 wydarzeń; ponad 400 wydarzeń towarzyszących (wykłady, warsztaty, spotkania z artystami, konkursy, wystawy, promocje książek, międzynarodowe konferencje i seminaria naukowe, parady festiwalowe i in.). Gościliśmy ponad 250 reżyserów; wystąpiło ponad 220 zespołów teatralnych; wydarzenia prezentowane były w 51 różnych przestrzeniach scenicznych; podczas dotychczasowych edycji festiwalu gościliśmy artystów z 41 państw.
Organizatorami Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku są Gdański Teatr Szekspirowski i Fundacja Theatrum Gedanense.
W roku 2016 w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim odbyło się 251 wydarzeń edukacyjnych (lekcje szekspirowskie, warsztaty, wykłady, spotkania), w których wzięło udział blisko 6400 aktywnych uczestników (dane te nie uwzględniają projektu „Teatralny Pasjans”. W roku 2017 (styczeń – czerwiec) odbyły się 122 lekcje szekspirowskie i warsztaty, w których wzięło udział blisko 3500 osób. Podczas 21. Festiwalu Szekspirowskiego odbyło się 10 wydarzeń edukacyjnych, w których wzięło udział 430 osób. Łącznie w latach 2016-2017 (do czerwca 2017) w projektach edukacyjnych GTS wzięło udział ponad 10 300 osób – informuje Magdalena Hajdysz – rzecznik prasowy Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego .
Z uzasadnienia Jury (w wyborze Festiwalu Szekspirowskiego do finału EFFE Award):
Wszystkie szekspirowskie spektakle prezentowane na Festiwalu Szekspirowskim w Gdańsku cechuje wysoki poziom artystyczny oraz różnorodność. Ponadto, z inicjatywy Gdańskiego Festiwalu Szekspirowskiego została założona Europejska Sieć Festiwali Szekspirowskich (ESFN), która wspiera i rozwija współpracę kulturalną w Europie i na świecie. Organizator festiwalu, Gdański Teatr Szekspirowski, przez cały rok prowadzi niezwykle wartościową i spójną działalność edukacyjną na terenie całego regionu; otwarty niedawno, już stał się jednym z nowych symboli miasta. Festiwal Szekspirowski w Gdańsku jest ważnym wydarzeniem artystycznym o wypracowanej marce i ugruntowanej pozycji międzynarodowej.
Nagroda EFFE zapewni Festiwalowi międzynarodową promocję nie tylko wśród widzów i artystów, organizacji artystycznych czy instytucji kultury, zespołów teatralnych, muzycznych i tanecznych, ale również wśród władz publicznych wszystkich szczebli, sponsorów, firm oraz mediów. Organizator konkursu zapewnia uhonorowanym festiwalom również międzynarodową kampanię promocyjną i marketingową.
Festiwal Szekspirowski w Gdańsku
Organizowany nieprzerwanie od 1997 roku Festiwal Szekspirowski w Gdańsku jest jednym z największych międzynarodowych wydarzeń teatralnych w Europie, jedynym tego typu w Polsce i szeroko rozpoznawalnym w świecie. Jego historia sięga 1993 roku, kiedy Fundacja Theatrum Gedanense zorganizowała pierwsze Gdańskie Dni Szekspirowskie, przekształcone w Festiwal z okazji 1000-lecia Miasta Gdańska – przypomina Magdalena Hajdysz – rzecznik prasowy Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.
Kazimierz Netka