W Pomorskiem odbędzie się minimum 20 kontroli – w ramach kampanii „Na fali pierwszej pracy”.
W poniedziałek, 15 sierpnia, po raz pierwszy od ponad 8 lat sprawdzone zostanie przestrzeganie zakazu pracy handlowej w święto.
W całym kraju Państwowa Inspekcja Pracy zobaczy, jak przestrzegane są przepisy dotyczące zatrudniania w dni świąteczne w handlu. Termin wyznaczono na 15 sierpnia 2016 roku, gdyż jest to data podwójnego święta: państwowego oraz kościelnego (Święto Wojska Polskiego, a także Święto Wniebowzięcia NMP) i obowiązuje tego dnia zakaz pracy w handlu.
To kontrola, o której wiadomo od dawna. W Pomorskiem mówiono o tym m.in. w ramach kampanii pt. „Na fali pierwszej pracy”, którą oficjalnie zainicjowano 15 lipca 2016 roku, w Gdyńskim Centrum Filmowym.
Na zdjęciu: Gdyńskie Centrum Filmowe. Tu zainaugurowano kampanię „Na fali pierwszej pracy”. Fot. Kazimierz Netka.
W ramach „Na fali pierwszej pracy”, już prowadzone są kontrole zakładów zatrudniających młodych pracowników sezonowych. Sprawdzeń dokonują inspektorzy głównie w zakładach z branż związanych z usługami hotelarskimi, z gastronomią, sportem, rozrywką, handlem i produkcją. W okresie wakacyjnym inspektorzy Okręgowego Inspektoratu Pracy w Gdańsku przeprowadzą, co najmniej 70 kontroli, w tym minimum 20 kontroli 15 sierpnia 2016 r., obejmujących m.in. zakaz pracy w handlu w święta – informowano wówczas w Gdyni.
Na zdjęciu: Uczestnicy inauguracji kampanii „Na fali pierwszej pracy”. Fot. Kazimierz Netka.
Podobne działania zostaną przeprowadzone w innych województwach. Potwierdził to zastępca głównego inspektora pracy Zbigniew Ryfka, 4 sierpnia 2016 r. w Warszawie, podczas spotkania z dziennikarzami. Poinformował, że 15 sierpnia inspektorzy sprawdzą, kto i na jakiej podstawie wykonuje pracę, ocenią prawidłowość przygotowania do pracy pod kątem badań lekarskich i szkoleń z zakresu bhp. Skontrolują, czy pracujący w placówkach handlowych cudzoziemcy są zatrudnieni legalnie. Sprawdzą, jak są przestrzegane przepisy o czasie pracy, wypłacie wynagrodzenia, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jak podkreślił Zbigniew Ryfka, decyzja głównego inspektora pracy o przeprowadzeniu tego dnia wzmożonych kontroli w handlu przez wszystkie jednostki organizacyjne inspekcji pracy została podyktowana powtarzającymi się sygnałami o łamaniu zakazu pracy w handlu w święta jak również niepokojącymi informacjami o nieprzestrzeganiu innych przepisów prawa pracy, głównie przez małe placówki handlowe. Będą to pierwsze od ponad 8 lat kontrole placówek handlowych przeprowadzone przez inspektorów pracy w dniu świątecznym, gdy obowiązuje zakaz pracy w handlu – czytamy na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Pracy: https://www.pip.gov.pl/pl/ .
Fot. Kazimierz Netka.
Przepis zakazujący pracy w święto w placówkach handlowych nie oznacza zakazu otwarcia placówki handlowej tego dnia. Nie ma bowiem przeszkód prawnych, aby w sklepach otwartych w święta pracę wykonywali ich właściciele lub inne osoby zaangażowane na podstawie umów cywilnych. W takim jednak przypadku trzeba mieć na uwadze przepisy Kodeksu pracy, zakazujące wykonywania pracy w ramach umów cywilnoprawnych, jeżeli jest ona świadczona w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy.
Okręgowy Inspektorat Pracy w Gdańsku planuje przeprowadzenie 15 sierpnia 2016 roku minimum 20 kontroli. Pracodawcy zostali o tym poinformowani.
Na zdjęciu, od lewej: Katarzyna Dubicka-Szlija, Aleksander Zając, Piotr Prokopowicz – podczas inauguracji kampanii: „Na fali pierwszej pracy”. Fot. Kazimierz Netka.
– Duże sieci handlowe z reguły przestrzegają przepisów zakazujących pracy w wyznaczone dni świąteczne – potwierdza Piotr Prokopowicz – zastępca pomorskiego okręgowego inspektora pracy ds. nadzoru. – Gorzej jest w przypadku małych sklepów.
Decyzja głównego inspektora pracy o przeprowadzeniu tego dnia wzmożonych kontroli w handlu przez wszystkie jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Pracy (16 OIP plus 43 oddziały terenowe OIP) została podyktowana powtarzającymi się sygnałami o łamaniu zakazu pracy w handlu w święta jak również niepokojącymi informacjami o nieprzestrzeganiu innych przepisów prawa pracy, także w zakresie legalności zatrudnienia, głównie przez małe placówki handlowe – informuje Danuta Rutkowska – rzecznik prasowy Głównego Inspektora Pracy, na stronie internetowej: https://www.pip.gov.pl/pl/rzecznik-prasowy/komunikaty-biezace/75265,kontrole-placowek-handlowych-w-swieto.html .
Fot. Kazimierz Netka.
– Od początku br. inspektorzy pracy stwierdzili 96 przypadków złamania zakazu pracy w handlu w święta wobec ponad 300 pracowników (W 2015 r. – inspektorzy pracy odnotowali 158 przypadków złamania zakazu pracy w handlu w święta.). 52 pracodawców ukaranych zostało grzywną w drodze mandatu karnego, a w odniesieniu do 11 pracodawców inspektorzy pracy skierowali do sądu wnioski o ukaranie – informuje Danuta Rutkowska.
Fot. Kazimierz Netka.
Podczas kontroli przestrzegania zakazu pracy w handlu w święta, inspektorzy stwierdzają liczne naruszenia prawa pracy. Do najczęstszych należą: omijanie przepisów poprzez zatrudnianie „własnych” pracowników (na co dzień zatrudnionych na umowy o pracę) na podstawie umów cywilnoprawnych; zawieranie pozornych umów cywilnoprawnych, podczas gdy takie osoby pracują w warunkach właściwych dla umowy o pracę (w określonym miejscu i czasie, pod nadzorem kierownictwa); zatrudnianie bez żadnej umowy, „na czarno”; brak bieżącej ewidencji czasu pracy, nieprawidłowości w jej prowadzaniu, nieewidencjonowanie pracy w święto; zaniżanie wynagrodzenia za pracę, problemy z wypłatą za pracę w nadgodzinach; niezapewnienie odpoczynku dobowego i tygodniowego pracownikom; nieudzielenie innego dnia wolnego w zamian za pracę wykonywaną w niedzielę; brak profilaktycznych badań lekarskich pracowników oraz szkoleń BHP.
Zakaz pracy w handlu w święta wszedł w życie 26 października 2007 r., a reguluje to art. 1519a Kodeksu pracy. Przepis ten stosuje się także, jeżeli święto przypada w niedzielę. Przepis nie przewiduje żadnych wyjątków, ani nie uzależnia zakazu od rodzaju wykonywanych prac. Dotyczy wszelkich prac wykonywanych w placówkach handlowych.
Przepis zakazujący pracy w święto w placówkach handlowych nie oznacza zakazu otwarcia placówki handlowej w święta. Nie ma bowiem przeszkód prawnych, aby pracę wykonywali właściciele sklepów lub inne osoby pracujące na podstawie umów cywilnych. W takim jednak przypadku należy mieć na uwadze przepisy art. 22 § 11 i § 12 Kodeksu pracy, zakazujące wykonywania pracy w ramach umów cywilnoprawnych, jeżeli jest ona świadczona w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy. Zatem, co do zasady, wykonywanie pracy przez osoby niepozostające z właścicielem placówki w stosunku pracy należy uznać za dopuszczalne, przy założeniu, że łączący je stosunek prawny nie wykazuje cech charakterystycznych dla stosunku pracy.
Złamanie zakazu jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika, zagrożonym karą grzywny od 1 tys. do 30 tys. zł. Inspektor może nałożyć mandat karny w wysokości od 1 tys. do 2 tys. zł, a w przypadku tzw. recydywy – do 5 tys. zł. Może skierować wniosek o ukaranie do sądu, gdzie maksymalna kara grzywny wynosi 30 tys. zł.
Fot. Kazimierz Netka.
Praca w święta jest dozwolona tylko w ściśle określonych przez przepisy sytuacjach: z uwagi na system organizacji pracy, na rodzaj pracy (np. w transporcie i komunikacji, przy niezbędnych remontach, przy pilnowaniu mienia i ochronie), ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy (np. prowadzenie akcji ratowniczych), przy pracach koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności (np. w gastronomii, zakładach świadczących usługi dla ludności jak stacje benzynowe, apteki) – informuje Główny Inspektorat Pracy.
Można powiedzieć, że konieczność pracy w takie dni jak 15 sierpnia, to rodzaj niewolnictwa. Odświętnego niewolnictwa. I nie jest ważne, czy człowieka przymusi do tego bieda, czy strach przed zwolnieniem.
Kazimierz Netka