Fot. Kazimierz Netka.

Jak osiągnąć rozwój społecznie wrażliwy i terytorialne zrównoważony?

Czy powstająca obecnie „Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030” będzie filmem fabularnym o naszej przyszłości i pozostanie filmową rzeczywistością bo w praktyce nie zaistnieje? Wiele wskazuje, że będzie to solidnie przygotowany dokument, o ile uwagi zgłaszane przez uczestników konsultacji, zostaną uwzględnione.

Fot. Kazimierz Netka

Trudno jednak będzie pogodzić interesy różnych grup ludzi i obszarów lokalnych, regionalnych i ogólnokrajowych. Ale, z wypowiedzi, które usłyszeliśmy w środę, 23 stycznia 2019 roku w Gdyńskim centrum Filmowym, gdzie odbyły się konsultacje w sprawie przygotowanego przez rząd „Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030”, można wnioskować, że nie będzie źle. Świadczyć mogą o tym wypowiedzi czysto merytoryczne, bez politycznych elementów, oceny i propozycje ekspertów, znawców problematyki, naukowców, samorządowców, praktyków – biznesmenów.

Fot. Kazimierz Netka

Polska, dzięki sprawnemu absorbowaniu unijnych funduszy, jest na dobrej drodze rozwoju. Mówiąc o wsparciu unijnymi funduszami, trzeba mieć na uwadze to, że chodzi nie tylko o dotacje. Polska, a zwłaszcza województwo pomorskie, korzysta z funduszy zwrotnych. Dowodem tego może być fakt, że Gdyńskie Centrum Filmowe powstało dzięki unijnej inicjatywie Jessica – przypomniał Michał Guć – wiceprezydent Gdyni, witając przybyłych na konsultacje społecznie dotyczące projektu Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 (KSRR 2030) „Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialne zrównoważony”.

Fot. Kazimierz Netka

Pomorskie bardzo poważnie traktuje ten dokument – powiedział Mieczysław Struk – marszałek województwa pomorskiego. Podkreślił też, ze Pomorskie ma swą strategię obowiązującą od wielu lat. Zespół ekspertów z województwa pomorskiego opracował uwagi do projektu KSRR 2030. Zestaw tych uwag Marszałek Mieczysław Struk przekazał podczas konsultacji reprezentantce rządu: Małgorzacie Jarosińsiej-Jedynak – podsekretarz stanu w Ministerstwie Inwestycji i Rozwoju.

Fot. Kazimierz Netka

Treść projektu KSRR, zebrani poznali z filmu, wyświetlonego podczas spotkania konsultacyjnego. Szerzej na temat założeń projektu KSRR mówiła minister Małgorzata Jarosińska-Jedynak.

Fot. Kazimierz Netka

Szczegółowe wiadomości zawarte są na stronie internetowej Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju, pod adresem: http://www.miir.gov.pl/ksrr . Napisano tam m.in.:

„Projekt Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030

KSRR rozwija postanowienia, przyjętej przez rząd w lutym 2017 r., Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR) do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) w zakresie obszaru Rozwój społecznie wrażliwy i terytorialnie zrównoważony. Kierując się zaproponowanym przez SOR modelem odpowiedzialnego rozwoju, KSRR identyfikuje cele polityki regionalnej oraz działania i zadania, jakie dla ich osiągnięcia powinien podjąć rząd i samorządy terytorialne oraz pozostałe podmioty zaangażowane w tę politykę.

Fot. Kazimierz Netka

KSRR zastępuje dotychczas obowiązującą Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie, przyjętą przez rząd w 2010 r., uwzględniając aktualne uwarunkowania i wyzwania rozwojowe wynikające z procesów demograficznych, globalizacji oraz nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej.

Fot. Kazimierz Netka

KSRR jest podstawowym dokumentem strategicznym polityki regionalnej państwa w perspektywie do 2030 r. Strategia ta jest zbiorem wspólnych wartości, zasad współpracy rządu i samorządów oraz partnerów społeczno-gospodarczych na rzecz rozwoju kraju i województw.  Dokument określa systemowe ramy prowadzenia polityki regionalnej zarówno przez rząd wobec regionów, jak i wewnątrzregionalne. Odegra on w nadchodzących latach ważną rolę w procesie programowania środków publicznych, w tym funduszy UE.

Fot. Kazimierz Netka

Projekt KSRR  prezentuje:

• jak dostosować się do zmian, które dzieją się wokół nas, by Polska była świadomym, odnoszącym korzyści uczestnikiem procesu globalizacji;

• jak wykorzystać atuty regionu – w tym zasoby ludzkie i naturalne, zalety lokalizacyjne i instytucjonalne – do jego rozwoju;

• mechanizmy współpracy pomiędzy: rządem, samorządem regionalnym, lokalnym, które umożliwiają ukierunkowanie krajowych i regionalnych strumieni finansowych na realizację powstających oddolnie wizji i planów rozwoju.”

Fot. Kazimierz Netka

Jak wynika z wypowiedzi pani minister, wsparcie otrzymają m.in. miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze. W Polsce są 122 miasta wybrane spośród miast średnich na podstawie wielowskaźnikowej metodyki opracowanej na potrzeby SOR120. Są to miasta powyżej 20 tys. mieszkańców z wyłączeniem miast wojewódzkich oraz mniejsze, z liczbą ludności pomiędzy 15-20 tys. mieszkańców będące stolicami powiatów. Kategoria miast średnich obejmuje miasta różnej wielkości, w których występuje tracenie funkcji w następujących obszarach: gospodarczych funkcji kontrolnych, przemysłowych, turystycznych, handlowych, kultury, dostępności do szkolnictwa wyższego oraz zagrożenia depopulacją. W Pomorskiem są 3 takie miasta: Słupsk. Bytów i Malbork – powiedziała pani minister Małgorzata Jarosińska-Jedynak.

Fot. Kazimierz Netka

Tracenie funkcji społeczno – gospodarczych przez miasta i subregiony, ich marginalizacja, to tylko niektóre z niekorzystnych zjawisk, których pogłębianiu trzeba zapobiec, tworząc plan działań w formie Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030. Strategia ta ma na celu także przeciwdziałanie negatywnym skutkom procesów demograficznych. W Polsce zachodzi bowiem proces starzenia się ludności, będący wynikiem m.in. wydłużania trwania życia, a pogłębiany niskim poziomem dzietności. Chodzi także o rozwijanie i wykorzystanie kapitału ludzkiego i społecznego, którego jakość stanowi jeden z kluczowych czynników determinujących wysoki poziom rozwoju społeczno-gospodarczego oraz możliwości rozwojowe regionów. Kolejnym wyzwaniem dla Polski jest wzrost produktywności i innowacyjności regionalnych gospodarek, a w celu wzmocnienia pozycji konkurencyjnej polskich regionów w europejskich i globalnych łańcuchach wartością kluczową jest ukierunkowanie regionalnych gospodarek na eksport wysokiej jakości produktów. KSRR ma też wskazać, jak zapewnić rozwój infrastruktury podnoszącej konkurencyjność, atrakcyjność inwestycyjną i warunki życia w regionach. Ważnym zapisem w KSRR będzie też zwiększenie efektywności zarządzania rozwojem (w tym finansowania działań rozwojowych) oraz współpracy między samorządami terytorialnymi i między sektorami. Istotne dla rozwoju kraju jest przeciwdziałanie nierównościom terytorialnym i przestrzennej koncentracji problemów rozwojowych oraz niwelowanie sytuacji kryzysowych na obszarach zdegradowanych.

Fot. Kazimierz Netka

Skąd na to wziąć pieniądze?

Obecnie dominującym źródłem finansowania polityki regionalnej w Polsce są środki polityki spójności uzupełnione wkładem krajowym. Ze względu na dotychczasowy brak synergii i koordynacji różnych źródeł finansowania polityki regionalnej, jakimi są również krajowe fundusze / programy sektorowe. Analiza skuteczności i efektywności instrumentów terytorialnych wdrażanych na poziomie regionalnym i lokalnym w ramach środków polityki spójności 2014-2020 oraz instrumentów terytorialnych i programów sektorowych wdrażanych w ramach krajowych środków budżetowych – rekomendacje dla systemu wdrażania KSRR 2030”, 2018. 41 ukierunkowanie środków krajowych poprzez m.in. uwzględnienie w programach rozwoju zróżnicowanego podejścia do różnych typów terytoriów, w zależności od charakterystyki danego sektora. Wyraźnie wzmacniana będzie również rola instrumentów zwrotnych, w tym instrumentów finansowych oraz partnerstwa publiczno-prywatnego w finansowaniu przedsięwzięć rozwojowych ze środków publicznych.

Fot. Kazimierz Netka

Perspektywa do 2030 roku obejmuje okres, w którym Polska będzie nadal beneficjentem funduszy spójności UE, jednak szybszy rozwój niektórych regionów kraju spowoduje, że skala wsparcia w ramach polityki spójności może zostać ograniczona. Tym samym istotne będzie poszukiwanie finansowania w ramach innych niż polityka spójności źródeł (np. CEF, Horyzont Europa, InvestEU) oraz instrumentów krajowych. Dlatego nowa polityka regionalna zakłada wyjście poza ramy funduszy strukturalnych i funduszu spójności. Rozwiązania proponowane w ramach KSRR zapewnią optymalne wykorzystanie środków unijnych dla rozwoju regionalnego, jak też umożliwią budowanie zasad i instrumentów samodzielnej krajowej polityki regionalnej. Działania te przyczynią się do budowy efektywnego systemu finansowania przedsięwzięć rozwojowych w regionach w dłuższej perspektywie. Umożliwi to przeorientowanie zasad dystrybucji środków i przeniesienie akcentów ze wsparcia bezzwrotnego na wsparcie zwrotne, zarówno w zakresie środków UE, jak i środków budżetu państwa czy innych środków publicznych (np. środków podlegających reużyciu z instrumentów finansowych) wydatkowanych na cele rozwojowe – napisano w projekcie Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030.

Ostateczny projekt KSRR powstanie, po uwzględnieniu uwag i wniosków zgłaszanych podczas konsultacji społecznych. Potem projektem KSRR 2030 zajmie się Rada Ministrów.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl