Na zdjęciu: Uczestnicy Partnerstwa, które opracowało wytyczne w zakresie ratowania młodych Pomorzan na rynku zatrudnienia. Fot. Kazimierz Netka.
Sytuacja na pomorskim rynku pracy się polepsza, bezrobocie maleje, ale absolwentom szkół i uczelni niełatwo znaleźć zajęcie. Być może ich los się odmieni. Dzięki staraniom różnych instytucji, organizacji, powstał podręcznik z propozycjami indywidualnego traktowania niemal każdego z grupy NEET (ang. Not in Employment, Education or Training) czyli osób, które nie pracują, nie uczą się, nie przygotowują do zawodu; zalecający podejmowanie konkretnych działań, dopasowanych do charakteru i sytuacji życiowej osoby, potrzebującej wsparcia.
Regionalna, współczesna oda dla młodości. Absolwentom trzeba dodać skrzydeł…
Czwartek, 15 grudnia, 2016 roku, godziny popołudniowe. Długim Targiem w Gdańsku maszeruje mężczyzna. W pobliżu Zielonej Bramy podchodzi do niego dziewczyna.
– Zapraszamy pana do lokalu – mówi. – Na pokazy erotycznych tańców.
– Tańczą nago? – pyta facet.
– Jeśli pan kupi tancerce drinka…
– A co pani robi na co dzień, że teraz chce się pani marznąć tutaj?
– Uczę się jeszcze – odpowiada. Studiuję… – dodaje.
Jak pomagać takim osobom w znalezieniu lepszego zajęcia? Tego można było dowiedzieć się już następnego dnia, w piątek, 16 grudnia, o godzinie 11, w jednym z hoteli przy bocznej ulicy centrum Gdańska. Tam odbywało się spotkanie na temat: „Partnerstwo regionalne na rzecz wypracowania i wdrożenia pomorskich rekomendacji dotyczących zakresu i trafności oferty aktywizacyjnej wobec osób młodych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy”. Ilu takich młodych Pomorzan jest w najtrudniejszej sytuacji? Czy młodym trzeba w obecnych czasach dodawać skrzydeł i w jaki sposób to robić? Można powiedzieć, że wytyczne sformułował już Adam Mickiewicz, w „Odzie do młodości”. Dzisiaj trzeba to uaktualnić, a podjeść do problemu też poetycko, również bardzo konkretnie; precyzyjnie: pokazując, co, gdzie, komu i kiedy trzeba zrobić.
Fot. Kazimierz Netka
Odpowiedzi poszukano, przeprowadzając specjalne badania – w ramach partnerskiego projektu. Zrealizowany on został pod kierownictwem Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku oraz Caritas Archidiecezji Gdańskiej – wynika z informacji, które przekazała nam Agnieszka Katka – starszy specjalista w Zespole Komunikacji Społecznej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku.
Oto historia: 30 czerwca 2016 r. w Gdańsku ponad 20 pomorskich instytucji, organizacji pozarządowych, szkół doświadczonych w pracy z młodzieżą zawiązało formalne partnerstwo regionalne na rzecz młodych mieszkańców regionu. Do partnerstwa przystąpiły podmioty doświadczone w pracy z młodymi mieszkańcami regionu, w tym organizacje pozarządowe zajmujące się problematyką młodzieży, instytucje rynku pracy, instytucje pomocy i integracji społecznej, szkoły, organizacje pracodawców. Realizując różne zadania na rzecz młodzieży, np.: organizując staże, wolontariat czy pomagając im w zdobywaniu zawodu nabyły one wiedzę: czego młodym potrzeba, jakie umiejętności należy u nich rozwijać, w jaki sposób zagospodarować ich potencjał, jak budować i utrzymać relacje z nimi. Rezultatem tego kilkumiesięcznego współdziałania są propozycje pomocy młodym ludziom.
Fot. Kazimierz Netka
Na spotkaniu, 16 grudnia 2016 roku, przedstawiono owe wskazówki, jak postępować. Powstała specjalna publikacja pt. „Pomorskie rekomendacje dotyczące zakresu i trafności oferty aktywizacyjnej wobec osób młodych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy”. Realizatorami projektu są Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku (lider) i Caritas Archidiecezji Gdańskiej (jako partner). Autorzy opracowania: Alicja Zajączkowska i Wojciech Józef Konkel, a w składzie zespołu redakcyjnego są także: Radosław Więckiewicz, Maciej Recki, Ewa Ostrogórska, Beata Lost, Monika Bławat-Krzyżowska. Publikacja zawiera rekomendacje dla różnych instytucji oraz organizacji, także dla instytucji rynku pracy (IRP) – wynika z informacji, które przekazał nam Tomasz Robaczewski – kierownik Zespołu Komunikacji Społecznej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku. Sformułowano też propozycje dla ministerstwa i dla realizatorów unijnych projektów, a nawet dla Wojewódzkiego Urzędu Pracy.
Czy taka mobilizacja jest potrzebna? Ze statystyk wynika bowiem, że na pomorskim rynku pracy jest coraz korzystniejsza sytuacja. Miejsc zatrudnienia przybywa. Nadal jednak sporo mieszkańców jest mało aktywnych.
Fot. Kazimierz Netka
Wszyscy musimy mieć świadomość, że przez nasze działania możemy wpłynąć na polepszenie życia około 700 000 Pomorzan – wynika z informacji, które przekazała nam Katarzyna Żmudzińska – wicedyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy. – Z tego, w wieku produkcyjnym jest około 400 000 osób. Natomiast w tych 400 000, takich, którzy nie chorują itp., po prostu nadają się do pracy, jest ponad 160 000 Pomorzan biernych zawodowo, a specjalna w nich grupa to NEET – młodych ludzi bez pracy, bez nauki i bez uczestniczenie w kursach dokształcających. Tych, według szacunkowych danych, jest w naszym województwie aż około 30 tysięcy. Bezrobocie jest u nas coraz mniejszym problemem. Stopa bezrobocia wynosi 7,3 procent, a powiat Nowy Dwór Gdański, w którym była ona najwyższa, stał się powiatem, gdzie zanotowano najwyższą dynamikę spadku wielkości bezrobocia. Problemem stają się niewystarczające zasoby pracy. 40 procent przedsiębiorców na to zjawisko wskazuje. Rekomendacje, które sformułowało powstałe w czerwcu Pomorskie Partnerstwo Regionalne, mają pomóc we wprowadzeniu na rynek pracy owych wspomnianych już 30 000 młodych osób – tzw. NEET-ów.
Fot. Kazimierz Netka
W skład Pomorskiego Partnerstwa Regionalnego weszło 29 instytucji, które podpisały listy intencyjne o współpracy. Ponadto, w powiatach powstały mikropartnerstwa o nieformalnym charakterze, skupiające osoby i instytucje z poziomu lokalnego. Stworzyli je przedstawiciele lokalnych podmiotów zajmujących się problematyką młodzieży, IRP, instytucji integracji i pomocy społecznej, podmiotów funkcjonujących w systemie edukacji, pracodawców i organizacji pracodawców oraz organizacji pozarządowych.
Stosowanie zaproponowanych rekomendacji ma polepszyć sytuacje osób młodych z grupy docelowej sprecyzowanej w Osi I POWER (Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, regulującego wykorzystywanie w Polsce unijnego wsparcia m.in. z Europejskiego Funduszu Społecznego), znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy, w szczególności tych, którzy nie pracują, nie uczestniczą w kształceniu i szkoleniu (NEET) oraz niezarejestrowanych w urzędach pracy.
NEET to specyficzna grupa bezrobotnych. W procesie oceny czy ktoś kwalifikuje się do kategorii NEET, bierze się pod uwagę odpowiednie kryteria. Sprawdza się, czy taka osoba: 1. nie pracuje (tj. jest bezrobotna lub bierna zawodowo), 2. nie kształci się (tj. nie uczestniczy w kształceniu formalnym w trybie stacjonarnym) ani 3. nie szkoli się (nie uczestniczy w pozaszkolnych zajęciach mających na celu uzyskanie, uzupełnienie lub doskonalenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub ogólnych, potrzebnych do wykonywania pracy – nie brała udziału w tego typu formie aktywizacji, finansowanej ze środków publicznych, w okresie ostatnich 4 tygodni).
Wsparcie, dla takich osób, zgodnie z przyjętymi w Polsce „Gwarancjami dla młodzieży”, nakierowane jest na cztery kluczowe grupy młodych ludzi: w wieku 15 – 17 lat przedwcześnie kończących naukę – w tym osoby zaniedbujące obowiązek szkolny (do 16 r.ż.) lub obowiązek nauki (do osiągnięcia 18 r. ż.); w wieku 18 – 29 lat, pozostające poza zatrudnieniem, edukacją i szkoleniem (NEET) – w tym osoby wymagające szczególnego wsparcia tj. oddalone od rynku pracy, ze środowisk defaworyzowanych, z obszarów wiejskich; w wieku 18-29 lat zarejestrowane jako bezrobotni – w tym również zarejestrowani studenci studiów zaocznych i wieczorowych; bezrobotna młodzież oraz poszukujący pracy absolwenci szkół i uczelni w okresie 48 miesięcy od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania tytułu zawodowego, w wieku 18-29 lat – w zakresie wsparcia przedsiębiorczości osób młodych.
Jak takim osobom, będącym w niemal beznadziejnej sytuacji, jeśli chodzi o szanse znalezienia firmy która da im zajęcie, pomagać? Propozycje – typowo pomorskie rozwiązania – to tzw. „Idee dla NEETów”, a w skrócie po angielsku: „Ideas4NEET”. W czwartek, 16 grudnia 2016 roku, odbyła się robocza prezentacja tych idei. Na razie opracowanie to jest w wersji elektronicznej, ale przygotowywana jest publikacja książkowa.
Fot. Kazimierz Netka
Rekomendacje wypracowywane były dwutorowo – w trakcie 4 dwudniowych warsztatów z udziałem od 30 do 50 przedstawicieli Pomorskiego Partnerstwa Regionalnego oraz podczas lokalnych spotkań organizowanych w powiatach przez mikropartnerstwa. Tak przyjęta metoda gromadzenia rekomendacji pozwoliła pozyskać wiele propozycji rozwiązań rekomendacyjnych z poziomu konkretnych powiatów, czy gmin. Raport „Pomorskie Ideas4NEET” to sugestie m.in. dla: instytucji rynku pracy; Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku; Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej; Komendy Głównej Ochotniczych Hufców Pracy; Pomorskiego Partnerstwa.
Fot. Kazimierz Netka
W piątek, 16 grudnia 2016 roku, owe rekomendacje przedstawili zebranym Beata Lost z Caritas Archidiecezji Gdańskiej oraz Wojciech Józef Konkel z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku.
Oto wykaz 22 zaleceń: 1. przy wyborze metod rekrutacji i form wsparcia realizatorzy usług kierować się powinni pogłębioną analizą grupy docelowej, przygotowaną z wykorzystaniem Pomorskiego Narzędzia Profilowania; 2. wykorzystywanie w komunikatach rekrutacyjnych różnorodnych, odpowiednio dostosowanych do młodego człowieka, metod i narzędzi oraz kanałów przepływu informacji; 3. położenie większego nacisku na rzetelną diagnozę problemów i potrzeb osoby (życiowych, zdrowotnych, społecznych, edukacyjnych, zawodowych) oraz pogłębione badania kompetencji (psychologicznych, społecznych) i możliwości fizycznych – ma to być diagnoza indywidualna; 4. kompleksowość i zindywidualizowanie form pomocy, czyli planowanie i realizacja zróżnicowanych ścieżek wsparcia – wsparcie szyte na miarę, adekwatne do wyników pogłębionej diagnozy, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb osoby i aktualnej sytuacji na rynku pracy; 5. aktywizacja społeczna – poprzez wsparcie psychologiczne i motywacyjne oraz edukację obywatelską, jako skuteczne instrumenty dodatkowego wspierania młodych osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy; 6. opracowanie i wdrożenie, zgodnie z zapisami Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego 2020, pomorskiego modelu poradnictwa zawodowego na kolejnych etapach nauki i w okresie aktywności zawodowej; 7. promowanie szkoleń zawodowych opartych o dualny system kształcenia i organizowania szkoleń zawodowych w porozumieniu z pracodawcami i pod ich potrzeby; 8. promowanie korzyści z zatrudniania osób młodych, w tym promowanie zachęt finansowych dla pracodawców; 9. bieżące i systematyczne prowadzenie monitoringu (analiz) i oceny sytuacji osób młodych, w tym badanie losów absolwentów, zwłaszcza z kategorii NEET, na regionalnym i lokalnych rynkach pracy w ramach działania Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy;
Fot. Kazimierz Netka
10. wykorzystywanie innowacyjnych metod i narzędzi pracy doradcy zawodowego oraz premiowanie tych projektów, które wykorzystują innowacyjne rozwiązania/narzędzia (elementy modelu) wypracowane w ramach POKL; 11. premiowanie projektów partnerskich, realizowanych przez partnerstwa zawierane pomiędzy Instytucjami Rynku Pracy, instytucjami pomocy i integracji społecznej a pracodawcami i organizacjami pozarządowymi; 12. wprowadzenie nowego wskaźnika: rozpoczęcie/ kontynuowanie nauki, obowiązkowego, dotyczącego rozpoczęcia nauki, dla grupy 15-17, wliczającego osoby, które rozpoczęły/kontynuowały naukę; 13. wykorzystywanie nowatorskich metod podnoszenia kompetencji wraz z systemem superwizji dla specjalistów pracujących z młodzieżą, w tym również w ramach projektów konkursowych i pozakonkursowych; 14. wprowadzenie usprawnień w działaniach podejmowanych na rzecz osób młodych poprzez: wydłużenie czasu trwania projektów OHP (obecnie realizowane w cyklu rocznym); scentralizowanie procesu zamówień publicznych w ramach realizowanych projektów do poziomu KG OHP oraz adekwatność realizacji projektu do możliwości kadrowych oraz potencjału organizacyjnego danej komendy OHP; 15. projektowanie szczegółowego wsparcia (np. szkoleń) nie na etapie składania wniosku o dofinansowanie a pod konkretne, zdiagnozowane potrzeby osoby; 16. uelastycznienie zapisów ustawy o promocji zatrudnienia poprzez wprowadzenie uelastycznienia, w zakresie stosowania sankcji, polegającego na wprowadzeniu 7-dniowego terminu do podjęcia, przez osobę przerywającą szkolenie zatrudnienia lub działalności gospodarczej; 17. uelastycznienie rozliczania instrumentów wspierających mobilność przestrzenną uczestników w ramach realizowanych projektów; 18. określanie rekrutowanej grupy docelowej projektu pod względem konkretnej grupy wiekowej: 15-16; 16-17; 18-25; 26-29 oraz wprowadzenie podczas rekrutacji konkretnego kryterium wiekowego tożsamego z powyższą grupą wiekową (maks. dwie grupy wiekowe w projekcie), najlepiej graniczącą wiekowo, np. 16-17; 18-25, przy zastosowaniu różnych metod i technik prowadzenia; 19. wprowadzenie możliwości zlecenia niepublicznej agencji zatrudnienia działań aktywizacyjnych (aktywizacji społecznej i zawodowej) na rzecz osób młodych, będących w najtrudniejszej sytuacji;
Fot. Kazimierz Netka
20. funkcjonowanie Pomorskiego Partnerstwa Regionalnego, jako partnerstwa nieformalnego, międzysektorowego i wspierającego inicjatywy, działania na rzecz osób młodych, w tym młodych osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy; 21. kontynuowanie funkcjonowania i rozwijanie lokalnych mikropartnerstw zainicjowanych w ramach projektu „Pomorskie rekomendacje dotyczące zakresu i trafności oferty aktywizacyjnej wobec osób młodych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy”;
Fot. Kazimierz Netka
22. doradztwo zawodowe w szkołach dla uczniów powyżej 13 roku życia (rekomendacja dodatkowa) – systemowe zmiany, które umożliwią zwiększenie roli poradnictwa zawodowego w edukacji szkolnej młodzieży.
„Pomorskie rozwiązania – ideas4NEET” zawarte są w specjalnym załączniku, nr 1, do opracowania „Pomorskie rekomendacje dotyczące zakresu i trafności oferty aktywizacyjnej wobec osób młodych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy”. Zasób „Ideas4NEET” to wskazówki, propozycje sposobów radzenia sobie z problemami, obejmujące m.in. następujące zagadnienia: wspieranie młodych samotnych matek; rekrutacja w gminie wiejskiej; streetworking i networking; kompleksowe wsparcie wychowawców i młodzieży z pieczy zastępczej; centra integracji społecznej/kluby integracji społecznej w małej gminie; kompleksowe wsparcie wychowawców i młodzieży z pieczy zastępczej. Za wzór stawiana jest Placówka Animacji Środowiskowej STARTER w Gdyni.
Załącznik nr 2 zawiera zalecenia – wskazówki dla projektodawców.
W trakcie spotkań warsztatowych Pomorskie Partnerstwo Regionalne opracowało 9 pakietów zaleceń – wskazówek, dobrych praktyk dla realizatorów przedsięwzięć projektowych na rzecz młodych osób z trudnościami na rynku pracy, w tym NEET. Te ścieżki wsparcia – propozycje sposobów pomagania młodzieży z grupy NEET podane są Załączniku nr 3 do publikacji „Pomorskie rekomendacje dotyczące zakresu i trafności oferty aktywizacyjnej wobec osób młodych znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy”.
Fot. Kazimierz Netka
Ks. Janusz Steć – dyrektor Caritas Archidiecezji Gdańskiej wyraził radość, że raport został zrealizowany w atmosferze dobrej współpracy. Ważne, by to, co w nim zapisano, przełożyło się na działalność w ramach projektów i miało wpływ ma poprawę sytuacji młodych, NEET – powiedział. ks. dyrektor Janusz Steć.
Fot. Kazimierz Netka
Według ekspertki Alicji Zajączkowskiej, raport zawiera dużo praktycznych informacji. Ma znaczenie narzędzia, które ułatwi pracę z młodzieżą potrzebującą wsparcia.
A warto się młodymi, bezrobotnymi interesować. Marnujemy diamenty.
Sobota, 17 grudnia. Znowu idziemy na Długi Targ w Gdańsku. Znowu jesteśmy zapraszani do lokalu z tancerkami.
– Znam biegle 5 języków – mówi jedna z pań, lat około 18, namawiająca nas do odwiedzenia salonu rozrywki. – Pracowałam w Warszawie jako tłumaczka. Tu, na Wybrzeże przyjechałam za swym chłopakiem.
Niestety, są też sytuacje beznadziejne. Oto przykład: Tczew, godzina 6 rano. Ulicą Niepodległości idzie mężczyzna, lat około 35. Niesie plastikowe torby zawierające to, co znalazł na śmietnikach. Spotkać go można prawie codziennie o tej porze. Ten pan zarabiał na utrzymanie w podobny sposób na swe utrzymanie, gdy był jeszcze dzieckiem. Zbierał butelki. Także w pociągach, na wyścigi ze swymi kolegami. Zawodu, jak widać nie zmienił do dzisiaj. Oficjalnie nie ma go pewnie w rejestrach zatrudnionych. Dał pracę sam sobie. Ma firmę jednoosobową, odzyskiwania tego, co ciut bogatsi wyrzucają; nie jest mu nielekko. Oczywiście, to teoretyczna firma, nie jest zarejestrowana, bo ów młody człowiek, który jest „sam sobie sterem, okrętem” ale może znaleźć się na mieliźnie, nie wie, że coś takiego, jak rejestr działalności gospodarczej, istnieje. A szkoda, bo ten pracowity człowiek, mógłby stać się dobrym biznesmenem, gdyby ktoś kilkanaście lat temu pokierował nim; pomógł w założeniu przedsiębiorstwa.
Kazimierz Netka