Dzisiaj, 10 maja 2014 roku, mija 560. rocznica powrotu Gdańska pod panowanie króla polskiego.

Przemilczany wojewoda

Dziś mija ważne dla Polski oraz Pomorza, wydarzenie, przemilczane przez władze państwowe, samorządowe, środki masowego przekazu. Pamięć o nim nie zaniknie jednak – dzięki naukowcom i muzeom. Chodzi zaś o nagłaśnianie utworzenia pierwszego w historii województwa pomorskiego i powrotu Gdańska do Korony, po panowaniu Krzyżaków.
Pierwszym wojewodą pomorskim, na obszarze dzisiejszego województwa pomorskiego, w lewobrzeżnych (w stosunku do Wisły), Prusach Królewskich, został Jan z Jani, weteran opozycji przeciwko zakonowi Krzyżackiemu jeden z twórców Związku Pruskiego – powiedział nam prof. Sobiesław Szybkowski z Wydziału Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego. – Jego pierwsze wystąpienie z urzędem datowane jest na 10 maja 1454 roku. 

Zachował się dokument, podpisany przez Jana z Jani – pierwszego wojewodę pomorskiego. Faktu tego nie akcentuje żaden oficjalny urząd. Pierwszy, średniowieczny wojewoda ziemi pomorskiej, upamiętniony został wiele lat temu (w 1961 roku, przez mieszkańców ziemi starogardzkiej), obeliskiem we wsi Stara Jania w gminie Smętowo, na Kociewiu. Teraz, zadania przypominania mieszkańcom naszego regionu początków województwa pomorskiego, podjęli się dwaj mieszkańcy Kociewia: Jarosław Struczyński, kasztelan gniewski, porucznik husarski oraz Bogdan Badziong, były burmistrz Gniewa, sekretarz gminy Smętowo Graniczne, prezes Lokalnej Grupy Działania Wstęga Kociewia, członek zarządu Lokalnej Organizacji Turystycznej Kociewie.

Dzisiaj na murze, na terenie Zamku w Gniewie, wmurowana jest kopia dokumentu, na którym Jan z Jani po raz pierwszy podpisał się jako wojewoda. Tam bowiem rycerz Jan z Jani, herbu Ostoja, sprawował swój urząd wojewody. W 1454 roku stolicą naszego regionu był więc Gniew.

10 maja 1464 roku to dzień niezmiernie ważny dla Pomorza. Tego dnia Gdańsk wrócił do Polski, a pierwszy wojewoda pomorski rozpoczął swe urzędowanie. Fakt ten nagłaśniają Muzeum Historyczne Miasta Gdańska oraz Uniwersytet Gdański, przygotowawszy międzynarodową konferencję: Morze wokół nas… „bo takie jest rozległe i straszne” – upamiętniającą przypadającą w tym roku 560 rocznicę powrotu Gdańska pod panowanie królów polskich.

Poczet wojewodów, który znajduje się w Sali Prezydialnej Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, zaczyna się w 1919 roku. Autorom tego wykazu umknęło więc 465 lat naszej historii oraz ponad trzydziestu pomorskich – gdańskich wojewodów…

Kazimierz Netka

Na zdjęciu: Wmurowana na Zamku w Gniewie, kopia dokumentu, podpisanego 10 maja 1454 roku przez Jana z Jani – pierwszego wojewodę pomorskiego (podpis: Hans von deriene Jene Woywodda off Pomerrellen).