Fot. Kazimierz Netka.

Dzieje z życia założycieli nowej Polski – opowieść w wykonaniu raperów

W środę, 26 października 2022 roku, kto około godziny 11 wszedł do Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, miał szansę otrzymać przepiękny kwiat: czerwonego goździka. Nie różę, chryzantemę czy inny symbol złotej jesieni, ale goździk. Takie kwiaty – goździki – były „modne” podczas oficjalnych uroczystości w czasach dość odległych, bo np. w latach 80. ubiegłego stulecia, gdy wręczano je na różnych akademiach „z okazji”. Wracamy do tamtych czasów?

Fot. Kazimierz Netka.

Wątpliwości wyjaśniła pomysłodawczyni: Paulina Popiół – rzeczniczka prasowa Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego: goździki nawiązują rzeczywiście do lat 80, a ściślej – do sztuki – musicalu pt. „1989”, której premiera wkrótce się odbędzie. O szczegółach mówiono zaś w sali drewnianej Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego, podczas konferencji prasowej.

Już wcześniej wprowadzenia do wydarzenia dokonała Paulina Popiół, przekazując następujące wiadomości:

„1989” to spektakl w reżyserii Katarzyny Szyngiery formą nawiązujący do amerykańskiego „Hamiltona”. Rewolucyjny musical Lin-Manuela Mirandy wprowadził rap na Broadway, proponując świeży język opowiadania o historii atrakcyjny zarówno dla młodych, jak i starszych odbiorców. Za brzmienie naszego musicalu odpowiada jeden z najlepszych polskich producentów rapowych – Andrzej Mikosz „Webber” znany m.in z wieloletniej współpracy z „Łoną”.

„1989” ukaże upadek komunizmu z nowej perspektywy. Wydarzenia znane z kronik filmowych i podręczników historii ożyją na scenie oglądane oczami trzech fascynujących par. W życiu Frasyniuków, Wałęsów i Kuroniów idee rywalizują z miłością, entuzjazm zderza się z ciężarem historii, a bohaterstwo przeplata się z rodzinnymi tragediami. Widzowie będą towarzyszyć bohaterom w momentach ikonicznych – podczas strajków w stoczni i przy Okrągłym Stole – ale też w intymnych chwilach radości i cierpienia przeżywanych w zaciszach peerelowskich mieszkań lub więziennych celach.

W konferencji prasowej 26 października uczestniczyli m.in.: Agata Grenda – dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego; Patrycja Medowska – zastępczyni dyrektora ds. kultury obywatelskiej Europejskiego Centrum Solidarności; Krzysztof Głuchowski – dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; Mirosław Wlekły – reporter i pisarz non fiction. Spotkanie prowadziła Paulina Popiół – rzecznik prasowy Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.

Fot. Kazimierz Netka.

Na początku konferencji padły niezwykłe słowa, określające to, co działo się podczas stanu wojennego i bezpośrednio po nim. Zdaniem Krzysztofa Głuchowskiego – dyrektora Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, było to „bezkrwawe wyzwolenie”. Patrycja Medowska – zastępczyni dyrektora ds. kultury obywatelskiej Europejskiego Centrum Solidarności, polską rewolucje nazwała: „bezkrwawe obalenie dyktatury”. Zapytaliśmy, czy te słowa w Polsce, użyto tutaj, w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim, 25 października po raz pierwszy w Polsce, czy można to uznać za premierę ich wypowiedzenia? Nikt nie mógł sobie przypomnieć przypadku wcześniejszego rozbrzmienia takiego sformułowania.

Okazuje się, że za granicą w 2009 roku nazwano te wydarzenia w Polsce bezkrwawą walką.

– Myśmy użyli tego sformułowania, robiąc obchody 20-lecia obalenia komunizmu w Nowym Jorku, razem z przyjaciółmi z Niemiec i z innych krajów, których ta transformacja dotyczyła – powiedziała Agata Grenda – Dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Zorganizowaliśmy to w 2009 roku i wtedy cały Nowy Jork powtarzał, że świat powinien być dumny, ponieważ zdarzyła się bezkrwawa rewolucja.

Oczywiście, stan wojenny bezkrwawy nie był. Zginęło co najmniej 100 osób; było więc co najmniej 100 tragedii rodzinnych w ciągu około 10 lat. Jednak, porównując liczbę zabitych wówczas w Polsce, z liczbą ofiar np. Rewolucji Październikowej w Rosji czy Rewolucji Francuskiej, to rzeczywiście można by powiedzieć, że stan wojenny to było polskie, bezkrwawe wydarzenie, a oddziaływanie miało ono potem olbrzymie, bo zapoczątkowało przemiany na niemal całym świecie. Mur berliński obalił się sam? Nikt by go nie tknął, gdyby nie dokonało się wcześniej polskie, bezkrwawe, odważne wyzwolenie!

Rzecz w tym, że pamięć o tych wydarzeniach, o prawie zgodnym dokonaniu wielkiego przewrotu w Polsce w latach 80. ubiegłego wieku, zanika. Potrzebny jest nowy przekaz, by to, co się wówczas zdarzyło, utrwaliło się w pamięci młodych pokoleń, które powstanie Solidarności znają tylko z podręczników szkolnych. Dlatego, zrodził się pomysł, by stworzyć sztukę, w której wydarzenia sprzed ponad 30 – 40 lat, opowiedziane zostaną w sposób niezwykły, bo przez raperów. I tak powstał musical pod tytułem: „1989”.

– Mam nadzieję, że za 3 tygodnie zobaczymy się na premierze naszego rapowanego musicalu – powiedziała, otwierając spotkanie, Agata Grenda, Dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego. Wspomniała początek tej unikatowej inicjatywy, że gdy zatelefonował Krzysztof Głuchowski – Dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, z propozycją wystawienia takiej sztuki, zdecydowała się w ciągu kilkunastu sekund. Kojarzyło się to bowiem z musicalem „Hamilton”, który oglądała na Broadwayu. Owszem, jesteśmy innym krajem, mamy własną historię i chcielibyśmy o tym opowiedzieć. Dlatego, decyzja była natychmiastowa. Pani Dyrektor Agata Grenda zaproponowała od razu, by do współpracy włączyć również Europejskie Centrum Solidarności. Oni mają bowiem wszystko, co może być potrzebne: zasoby archiwalne, wiedzę.

– Udział Europejskiego Centrum Solidarności w tworzeniu tego spektaklu jest niezbędny. Patrycja Medowska – zastępczyni dyrektora ECS podkreśliła podczas konferencji, że gdy się dowiedziała o propozycji raperskiego przedstawienia „1989” od razy powiedziała: jesteśmy z wami na pokładzie”. Teatry „Szekspirowski” i „Słowacki” są dla nas rękojmią wrażliwości – stwierdziła pani dyrektor. Możemy dać to, czym się zajmujemy: zdjęcia, materiały, archiwa. Postaramy się przygotować nauczycieli, by mogli swych uczniów na ten spektakl przyprowadzić, a jednocześnie by Europejskie Centrum Solidarności mogło pomóc w wyjaśnieniu tego, co nie zostało zrozumiane podczas spektaklu.

– Dlaczego warto taki spektakl wystawić? Dotyczy on bowiem jednego z największych sukcesów w historii Polski – uzasadniał podczas konferencji Krzysztof Głuchowski – Dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. Ten sukces to bezkrwawe wyzwolenie i stworzenie nowego społeczeństwa, nowego państwa. Nasza historia kończy się dokładnie 5 czerwca 1989 roku. Dzień następny był piękny, słoneczny; obudziliśmy się wszyscy w innym kraju, choć w tym samym, bo biednym, zniszczonym, ale jednak w innym, w społeczeństwie pełnym idei. To jest pozytywny mit, który jest nam potrzebny. Nie możemy się pozbywać tego, co mamy najlepszego w naszej historii, w naszej DNA.

– Wydaje się nam, że 1989 to było wczoraj – wspominał Mirosław Wlekły – reporter i pisarz non fiction. – Ale kiedy rozmawiamy ze świeżo upieczonymi absolwentami liceów, to oni mówią, że zazwyczaj pan od historii nie zdążył dobrnąć do tego tematu i oni właściwie nie wiedzą co się wówczas wydarzyło. To potwierdzili najmłodsi aktorzy, którzy na początku pracy nad spektaklem powiedzieli, że dopiero teraz zaczynają rozumieć, co tak naprawdę wówczas przeżyliśmy, czego wówczas Polska dokonała i o co w tym wszystkim wówczas chodziło. Mirosław Wlekły wspomniał też pierwsza propozycję prof. Marcina Napiórkowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, by pokazać w Polsce przerobionego „Hamiltona”, to wszystkim mogło się wydawać, że to był żart. Ale to żart nie był.

Amerykański musical „Hamilton” jest o ojcu jednego z założycieli Stanów Zjednoczonych (USA). Polski musical, „1989”, będzie o niektórych założycielach nowej Polski.

Oto szczegółowa informacja, przekazana uczestnikom konferencji w dniu 26 października 2022 roku, w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim:

„1989”
– rapowany musical o upadku PRL i bohaterach Okrągłego Stołu

19-20, 22-24 listopada, Gdańsk – PRAPREMIERA

2-4, 6, 29-31 grudnia, Kraków – PREMIERA

Przemiany w Polsce, upadek komunizmu, walka Solidarności, miłość i śmierć opowiedziane językiem rapu. Musical dla młodych i starszych.

„1989” to spektakl wg pomysłu Marcina Napiórkowskiego, Mirosława Wlekłego oraz Katarzyny Szyngiery, formą nawiązujący do amerykańskiego „Hamiltona”. Rewolucyjny musical Lin-Manuela Mirandy wprowadził rap na Broadway, proponując świeży język opowiadania o historii, atrakcyjny zarówno dla młodych, jak i starszych odbiorców. Za brzmienie musicalu „1989” odpowiada jeden z najlepszych polskich producentów rapowych – Andrzej Mikosz „Webber” znany m.in. z wieloletniej współpracy z „Łoną”, który z kolei do spektaklu „1989” napisał tekst utworu „A co jeśli wygramy?”.

Fot. Kazimierz Netka.

„Prapremiera spektaklu odbędzie się w Gdańsku, jest to przecież całkowicie naturalny wybór na opowiedzenie historii niezwykłych wydarzeń czerwca 1989 r. Gdański Teatr Szekspirowski jako scena impresaryjna nie tylko pokazuje najciekawsze polskie i zagraniczne produkcje, ale też odważnie kreuje propozycje artystyczne. Współpraca z niezwykłym zespołem Teatru Słowackiego to dla mnie gwarancja jakości, a temat i forma naszej koprodukcji pozwala wierzyć, że przyciągniemy do niej wszystkie pokolenia widzów” – mówi Agata Grenda, Dyrektorka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.

„1989” ukaże upadek komunizmu z nowej perspektywy. Wydarzenia znane z kronik filmowych i podręczników historii ożyją na scenie oglądane oczami trzech fascynujących par. W życiu Frasyniuków, Wałęsów i Kuroniów idee rywalizują z miłością, entuzjazm zderza się z ciężarem historii, a bohaterstwo przeplata się z rodzinnymi tragediami. Widzowie będą towarzyszyć bohaterom w momentach ikonicznych – podczas strajków w stoczni i przy Okrągłym Stole – ale też w intymnych chwilach radości i cierpienia przeżywanych w zaciszach peerelowskich mieszkań lub więziennych celach.

„We współpracy z Gdańskim Teatrem Szekspirowskim przygotowujemy musical, którego jeszcze w Polsce nie było – «1989». Cieszę się, że prapremiera będzie miała miejsce na Wybrzeżu – blisko tych wszystkich miejsc, w których w latach osiemdziesiątych minionego wieku przebudziła się wspólnota Polaków, pragnienie wolność i niebywała odwaga. Dodatkowo mam ogromną satysfakcję, że właśnie ten niosący ogromną nadzieję i pozytywne przesłanie spektakl, będzie pierwszą premierą na naszej Dużej Scenie po zakończeniu historycznego remontu widowni” – mówi Krzysztof Głuchowski, Dyrektor Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Musical „1989” uzyskał patronaty Prezydent Miasta Gdańska Aleksandry Dulkiewicz oraz Marszałka Województwa Pomorskiego Mieczysława Struka. Partnerami produkcji są Europejskie Centrum Solidarności, ZAiKS. Władysław Frasyniuk, po obejrzeniu przygotowanego do spektaklu trailera powiedział „Do tej pory uważałem, że tylko Tarantino może przywrócić pamięć o Solidarności. Teraz wraca nadzieja, że niekoniecznie”.

Fot. Kazimierz Netka.

Twórcy spektaklu wierzą, że wychodząc z sali każdy będzie powtarzał za bohaterami Solidarności: „Zróbcie dym, zróbcie szum. Niech się władza obudzi. Nie zostawiamy w tyle swoich ludzi”.

TWÓRCY

KATARZYNA SZYNGIERA reżyserka. Laureatka Lauru Konrada XX Festiwalu „Interpretacje” i nagrody głównej festiwalu Konfrontacje Młodych „m-teatr”. Nominowana do Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej za reportaż „Swarka”. Współpracuje z teatrami w całej Polsce, reżyserowała m.in. w Teatrze Współczesnym w Szczecinie, Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Teatrze Współczesnym we Wrocławiu. Współautorka i reżyserka spektaklu „Jedzonko” zrealizowanego w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie, o którym tak pisze Joanna Targoń w Gazecie Wyborczej: „Wszyscy tkwimy w klinczu – chcemy jeść smacznie i zdrowo, a do tego dbać o środowisko. Nie da się tego wszystkiego pogodzić, zwłaszcza że nie mamy pewności, co jest zdrowe. Teatr Słowackiego spektaklem «Jedzonko» zabrał się za to, co ląduje na naszych talerzach”.

MARCIN NAPIÓRKOWSKI semiotyk, profesor w Zakładzie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Warszawskiego. Publikuje m.in. w „Tygodniku Powszechnym”. Autor „Turbopatriotyzmu” opowiadającego o współczesnych polskich mitologiach politycznych. Prowadzi blog mitologiawspolczesna.pl.

MIROSŁAW WLEKŁY Reporter i pisarz non fiction, który co jakiś czas przenosi swoją pracę na scenę zarażając reportażem widownię teatralną. Absolwent Uniwersytetu Wrocławskiego i Polskiej Szkoły Reportażu. Autor książek, m.in.: „All inclusive. Raj, w którym seks jest bogiem” (Agora 2015), „Tu byłem. Tony Halik” (Agora 2017), „Gareth Jones. Człowiek, który wiedział za dużo” (Znak 2019), „Górski. Wygramy my albo oni” (Znak 2021), a także publikacji w antologiach oraz prasie polskiej i zagranicznej (m.in. w Portugalii, Niemczech i Angoli). Jest autorem „Śledztwa Pisma”, pierwszego podcastowego serialu reporterskiego w Polsce. A także współautorem, wraz z Katarzyną Szyngierą, reportaży, na podstawie których powstały spektakle teatralne, m.in.: „Listy na wolność” (Teatr Nowy w Poznaniu) – wraz z Justyną Pobiedzińską i Włodzimierzem Nowakiem, reż. Roman Pawłowski; „Swarka” (Teatr Polski w Bydgoszczy”); „Bóg w dom” (Teatr Polski w Bydgoszczy); „Jedzonko” (Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie).

PATRYK BOBREK BOBER polski raper, freestylowiec i autor tekstów. Dwukrotny mistrz WBW (Wielkiej Bitwy Warszawskiej – muzyczna impreza cykliczna odbywająca się regularnie od 2003 r., w ramach której konkurują ze sobą polscy raperzy, reprezentanci tzw. freestyle’u) w 2016 i 2017 roku. Członek wytwórni muzycznej QueQuality.

ADAM ZIELIŃSKI ŁONA polski raper i producent muzyczny, a także prawnik i ekspert w dziedzinie prawa własności intelektualnej. Łona, ze względu na swoje teksty jest uważany za przedstawiciela tzw. rapu inteligenckiego.

ANDRZEJ MIKOSZ WEBBER polski muzyk, kompozytor, producent muzyczny i inżynier dźwięku działający głównie w gatunku hip-hop. Współtworzy duet wraz z raperem Łoną. Współpracował ponadto z takimi wykonawcami jak: Eldo, Ośka, Pezet, Flexxip, Ten Typ Mes, Fisz, Emade, Dawid Podsiadło oraz Otsochodzi.

WSZYSCY TWÓRCY I OBSADA

Scenariusz: Marcin Napiórkowski, Katarzyna Szyngiera, Mirosław Wlekły

Teksty piosenek i szkice linii wokalnych: Marcin Napiórkowski

Redakcja rapów i tekst utworu „Debata” i „Porozmawiajmy”: Patryk Bobrek Bober

Tekst utworu „Olo, game changer”: Patryk Bobrek Bober, Antoni Sztaba

Tekst utworu „A co jeśli wygramy?”: Adam Zieliński Łona

Muzyka: Andrzej Mikosz Webber

Partie wokalne: Mateusz Bieryt

Choreografia: Barbara Olech

Scenografia: Milena Czarnik

Kostiumy: Arek Ślesiński

Światło: Paulina Góral

Asystent reżyserki i choreografki: Wojciech Dolatowski

Asystentka kostiumografa: Daria Stefania Krawczyk

Konsultacje wokalne: Klaudia Rabiega

Inspicjent i asystent reżyserki: Bartłomiej Oskarbski

Producent: Izabella Oleś

Producent: Melania Szymerowska

OBSADA
Karolina Kazoń – Danusia

Rafał Szumera – Lechu

Katarzyna Zawiślak-Dolny – Krysia

Mateusz Bieryt – Władek

Magdalena Osińska – Gaja

Marcin Czarnik – Jacek

Daniel Malchar – Bogdan

Karolina Kamińska – Alina

Dominika Feiglewic – Henryka

Małgorzata Majerska – Anna

Julia Latosińska – Zofia / Córka Krysi i Władka / Topola

Rafał Dziwisz – Generał Jaruzelski / Erich Koch

Dominik Stroka – Kiszczak / Premier / Strażnik / Sekretarz

Antoni Sztaba – Robotnik Aram / Kwaśniewski

Wojciech Dolatowski – Robotnik Jerzy / Miodowicz / Reykowski

Bartosz Bandura – Bronisław

Paulina Narożnik

Dasha Melekh

Bilety Gdańsk: https://bilety.teatrszekspirowski.pl/rezerwacja/termin.html

Bilety Kraków: https://teatrwkrakowie.pl/repertuar – poinformowała Paulina Popiół  – PR Managerka Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego.

Kazimierz Netka

Czytaj również na portalu: netka.gda.pl