Fot. Kazimierz Netka.
Pomorski WFOŚiGW rozszerza zakres działań na rzecz ochrony atmosfery. Podpowiada innym regionom, jak i co mogą wykorzystać u siebie na rzecz zdrowego oddychania.
Nawet nad Bałykiem z czystością powietrza czasami jest bardzo źle. Na przykład w Rumi, kiedyś zawartość PM-10 w powietrzu była kilkaset razy większa niż dopuszcza norma. Dlatego, być może właśnie tutaj, nad Zatoką Gdańską powstał jeden z pierwszych w kraju, program troski o jakość atmosfery: „Czyste Powietrze Pomorza”. W ubiegłym tygodniu, ruszył Krajowy Program Czyste Powietrze”.
Fot. Kazimierz Netka
Czy więc autorzy Krajowego Programu Czyste Powietrze wzorowali się na doświadczeniach Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku? – zapytaliśmy.
Twórcy programu korzystali z doświadczeń wszystkich funduszy wojewódzkich, bo każdy fundusz ma w swym programie jakiś projekt związany z likwidacją niskiej emisji – powiedział Maciej Kazienko – prezes zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Nasza działalność rzeczywiście już jest wieloletnia, ciekawa jest też zbieżność nazw. To nasze „Czyste Powietrze Pomorza” istnieje już 10 lat, a teraz mamy Czyste Powietrze w skali krajowej i to jest suma różnych doświadczeń, to nie jest tak, że myśmy byli absolutnym wzorem.
Z naszym czystym powietrzem rozpoczynaliśmy 10 lat temu, pomalutku – dodaje prezes Maciej Kazienko. Program przeznaczony był dla gmin nadmorskich, by właściciele pensjonatów, żeby zagrzać wodę mieszkańcom nie rozpalali kotłów węglowych. Nie palili śmieciami. Bo okazało się, że latem nad morzem, mimo że jest taki ruch powietrza, wieczorami nie można było oddychać, bo wszyscy grzali wodę dla turystów i palili w piecach. Wójtowie mówili: zróbcie coś bo nie dajemy rady. Zróbcie jakiś program na to, by zmienili na inne źródła energii. Potem do programu przystąpiły gminy wiejskie, gdzie nie ma dostępu do sieci ciepłowniczej i tak to się zaczęło rozwijać. Mamy ten dzisiejszy program Czyste Powietrze Pomorza już w takiej, można powiedzieć, doskonałej formie, po 10 latach rozwiania go.
To program na likwidację kotłów węglowych. Czyste powietrze krajowe jest doskonalsze o ten komponent termomodernizacji. U nas dofinansowujemy wymian,e kotła węglowego na inny, na gaz ciepło systemowe, na olej opalowy, na pompę ciepła, a biomasę.
To bardzo proste dofinansowanie, do 25 procent dotacji do kosztów wymiany źródła. W ciągu 10 lat 3,5 tysiąca kominów zniknęło. Na początku było w naszym programie kilka gmin, teraz do Czystego Powietrza zgłosiły się 103 samorządy na 123 istniejące w Pomorskiem; to jest naprawdę bardzo dużo. Będziemy chcieli zachęcić, tych którzy złożyli wnioski do nas, by poczekali jeszcze i złożyli wnioski do Krajowego Programu Czyste Powietrze, bo tam są nieco korzystniejsze warunki. Cieszymy się z tego; będziemy wdrażać ten krajowy program, przyjmować wnioski w Funduszu – powiedział prezes Maciej Kazienko.
Generalnie, polepszenie atmosfery może nastąpić przede wszystkim poprzez… poprawę spalania w domowych piecach i stosowanie odpowiednich paliw, a także wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, a rezygnowanie np. z węgla, oleju opałowego. Jak to robić – mówiono w poniedziałek, 11 czerwca 2018 roku, w Gdyni, podczas ogólnopolskiej konferencji pt. „Dobre praktyki i wzywania pomorskiej energetyki – transport, ochrona powietrza, odnawialne źródła energii”, zorganizowanej w ramach zainaugurowanych w niedzielę 10 czerwca, 8. Pomorskich Dni Energii i pierwszego Pomorskiego Pikniku Energetycznego.
Fot. Kazimierz Netka
Konferencja była przeznaczona dla pomorskich samorządowców, przedsiębiorców, sektora mieszkaniowego oraz doradców energetycznych z całego kraju. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Miasto Gdynia, Okręgowe Przedsiębiorstw Energetyki Cieplnej w Gdyni oraz spółkę PGE Energia Ciepła S.A.
Fot. Kazimierz Netka
Na temat konieczności troski o stan atmosfery mówili m.in. Maciej Kazienko – prezes zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Marek Stępa – wiceprezydent Gdyni.
Fot. Kazimierz Netka
Zakres Krajowego Programu Czyste Powietrze przedstawił Marcin Gregorowicz z WFOŚiGW w Gdańsku.
O tym, jak przebiega współpraca z samorządami w kontekście rozwoju rynku małych mocy mówił przedstawiciel PGE Energia Ciepła S.A.
Rozwój i znaczenie ciepłownictwa w poprawie efektywności energetycznej i ograniczaniu niskiej emisji zaprezentował Janusz Różalski – prezes zarządu OPEC Gdynia.
Dobre praktyki w termomodernizacji budynków jednorodzinnych przedstawił Szymon Zimniewicz z IFT Systems.
Zagadnienie: Ochrona Środowiska, jak skutecznie finansować wspólne dobro omówił dyrektor Marek Rembisz z Instytutu Ochrony Środowiska – Państwowego Instytutu Badawczego).
Potencjał i perspektywy wykorzystania zasobów geotermalnych w Polsce zaprezentowali dr Mariusz Socha i mgr inż. Grzegorz Ryżyński z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego.
Skupiając się na zagadnieniach: a. Wspieranie przez PIG-PIB rozwoju geotermii średniotemperaturowej w Polsce; b. Wspieranie przez PIG-PIB rozwoju geotermii niskotemperaturowej w Polsce.
Klastry Energii na Pomorzu – od pomysłu do realizacji przedstawił Andrzej Wójtowicz – prezes Przedsiębiorstwa Wodociągi Słupsk, współtwórca Słupskiego Klastra Bioenergetycznego.
Fot. Kazimierz Netka
System Doradztwa Energetycznego w Polsce i na Pomorzu jako wsparcie Programu Czyste Powietrze przedstawił Zdzisław Czucha z WFOŚiGW w Gdańsku, jednocześnie prowadzący całą konferencję.
Jak energia elektryczna może być wykorzystywana jako narzędzie polityki na rzecz czystego powietrza omówili Kamil Łapiński ze spółki Enspirion i Paweł Okoniewski ze spółki Energa Oświetlenie.
Społeczna odpowiedzialność niskoemisyjnych inwestycji to temat, który przedstawił dr Jan Frankowski z Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
System monitorowania zużycia energii w budynkach komunalnych, m.in. na przykładzie Gdyni, ukazał zebranym Baptiste Calvet z DK Energy Polska.
Oto główne tezy problemów, poruszanych podczas konferencji „Dobre praktyki i wzywania pomorskiej energetyki – transport, ochrona powietrza, odnawialne źródła energii”.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej będzie wkrótce obchodził ćwierćwiecze działalności. Tyle też trwa współpraca Gdyni z tym Funduszem – przypomnieli, witając gości, Maciej Kazienko – prezes zarządu WFOŚiGW w Gdańsku i Marek Stępa – wiceprezydent Gdyni. Program Czyste Powietrze Pomorza jest realizowany od 10 lat. Ta inicjatywa ma duże znaczenie dla Pomorza i jest unikatowa w skali kraju.
Natomiast Krajowy Program Czyste Powietrze jest znacznie większym zamierzeniem i dotyczy głównie domów jednorodzinnych. Nie będą tym programem objęte domki letniskowe. Wysokość wsparcia – w formie dotacji lub pożyczek – będzie zależna od bogactwa lub biedy m osób zamieszkujących domy.
Jak składać wnioski? W ich opracowywaniu mają pomóc energetycy gminni, którzy teraz są szkoleni przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Zatrudnienie tych fachowców to jednak decyzja samorządów.
Warunkiem będzie usprawnienie ogrzewania w taki sposób, żeby zmniejszyć emisję substancji, powodujących smog.
Jednak, małym firmom trudno pozyskać środki i dostosowywać urządzenia do wymogów ochrony środowiska. Dlatego, jest tendencja tworzyć systemy ciepła scentralizowanego, sieciowego, albo nastawionego na paliwo gazowe, ale droższe od miału węglowego i węgla. Jednak efekt pozytywny takich zmian to nie zawsze da się wymierzyć w pieniądzach. Liczy się zdrowie.
Polska sieć ciepłownicza ma łącznie około 20 000 km długości, jest łakomym kąskiem dla zagranicznych przedsiębiorstw, pragnących przejmować miejskie sicie ciepłownicze, Taka propozycję złożyli też Okręgowemu Przedsiębiorstwu Energetyki Cieplnej w Gdyni. Jednak, przedsiębiorstwo to i gdyński system przesyłu energii, pozostaną polskie. Nie oddamy majątku w cudze ręce – mówiono podczas konferencji „Dobre praktyki i wzywania pomorskiej energetyki – transport, ochrona powietrza, odnawialne źródła energii”.
Termomodernizacja musi iść w parze z unowocześnianiem instalacji, Może się bowiem okazać, że domy będą zużywać więcej ciepła; z powodu nadmiary energii ludzie będą otwierać okna i wypuszczać energię. Budynki po termomodernizacji są przegrzewane.
Niewykluczone, że wrócimy doi sprawy gazu z łupków, Amerykanie przez 20 lat wdrażali sposoby jego pozyskania. My prawdopodobnie potrzebujemy na to ćwierć wieku, czyli niewiele więcej niż fachowcy w USA. Gaz trzeba brać pod uwag,e, rezygnując z kotłowni węglowych.
Teraz, z domów mnóstwo energii albo ucieka, albo domy są schładzane wskutek n wadliwego ocieplania., Bywa, że chłód przenika doi naszych mieszkań nawet przez gniazdka elektryczne. Ogrzewaniu nie sprzyja wilgoć. Wilgotny mur dobrze transportuje ciepło – z domu na zewnątrz. Powietrze jest dobrym izolatorem, pod warunkiem, że się nie rusza. Dom powinien oddychać przez wentylację. Ale, wentylacja grawitacyjna nie nadaje się do nowych budynków. Zdarzało się na jednym z osiedli, ze wycinano uszczelki z okien, by poprawić wentylację, by dom oddychał.
Sporo energii cieplnej jest w polskiej ziemi. Chodzi o energię zawartą w gruncie, a mogącą być pozyskiwana przez pompy ciepa. Ponadto, do wykorzystania w Polsce są zasoby wód termalnych, znajdujących się na dużych głębokościach, a także suche, gorące skały, których temperatura dochodzi do plus 200 stopni Celsjusza; ale znajdują się one na dużej głębokości: około 6 kilometrów.
W geotermii temperatura wody jest kluczowa, ale liczy si,e też wydajność ujęcia, a mineralizacja powoduje korozję instalacji. Największymi podziemnymi zbiornikami wód geotermalnych w Polsce są Niż. Karpaty Wewnętrzne z Niecką Podhalańską oraz Sudety. Na Pomorzu, w Trzęsaczu, wody geotermalne wykorzystywane są do hodowli ryb ciepłolubnych.
Duże są nadzieje w płytkiej geotermii, czyli dla wykorzystywania energii gruntu przez pompy ciepła.. Wiercenia dla pomp ciepła są wykonywanie na głębokości 40, 70, 100 i 130 metrów.
Wzorem dla wykorzystywania lokalnych zasobów jest Słupski Klaster Ekoenergetyczny. Tam odpady stały się paliwem. Dzięki temu klastrowi w Słupsku i okolicach rozwija się gospodarka odpadami o obiegu zamkniętym. Energia produkowana w klastrze jest 0 10 procent tańsza od energii z sieci. Twórcy Klastra chcą założyć agencje energetyczną, wspomagającą gminnego energetyka.
W Pomorskiem rozwija się elektromobilność, Dobre doświadczenia ma Słupski Klaster Ekoenergetyczny, a także Grupa Energa. Zauważalna jest tendencja ładowania samochodów elektrycznych nocą w domach. Tak postępuje około 80 procent posiadaczy tych pojazdów. Energa ułatwia też komunikację w mieście. Na przykład w Pelplinie stworzyła smart parking. Pozwala to na aktywne Zrządzanie miejscami na parkingu
Niezmiernie liczy się społeczna odpowiedzialność wdrażania niskoemisyjnych inwestycji. Trzeba brać pod uwag,e następstwa takich przedsięwzięć. W Gdańsku Letnicy wielu mieszkańców skorzystało z możliwości wyprowadzenia się z tej dzielnicy. Pod uwag,e trzeba brać również ubóstwo energetyczne w Polsce, czyli liczbę osób, których nie stać na odpowiednie ogrzanie swych mieszkań, Ubóstwo energetyczne dotyczy 12 procent Polaków czyli około 4,6 miliona osób.
Koszt Gdyni na zaopatrzenie w energie wynosi około 44 miliony złotych. To około 30 procent rocznych wydatków majątkowych miasta. Oszczędzanie na tych wydatkach na kupno energii ma więc olbrzymie znaczenie dla budżetu. Koszt zakupu energii to dźwignia dla polityki własnej gminy.
Jak widać, propozycji polepszenia sytuacji ekonomicznej ludności poprzez unowocześnienie ogrzewania, jest bardzo dużo. To znaczy, że możemy zastosować wiele sposobów poprawy jakości powietrza. Pierwszy Pomorski Piknik Energetyczny pokazał, że Pomorskie jest na nieco wyższym poziomie w tym zakresie niż średnio w kraju. Podczas konferencji wskazano sposoby polepszenia naszej sytuacji „oddechowej”. Czy to jest możliwe?
Fot. Kazimierz Netka
– Dziękuję, miastu Gdynia, Referatowi Energii, za współpracę przy w organizacji tych Dni Energii – powiedział, podsumowując konferencję, Maciej Kazienko – prezes zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. – Dziękuję zespołowi doradców Energetycznych Wojewódzkiego Funduszu. Chcę powiedzieć, że dużym osiągnięciem Wojewódzkiego Funduszu w Gdańsku, którym przy okazji 25-lecia Funduszu się chwalimy, jest spowodowanie, ze na plażach nie ma tabliczek z napisami „Zakaz kąpieli”. To przedsięwzięcie doprowadzenia kąpielisk do czystości, zaczęto realizować zaraz po powstaniu Wojewódzkiego Funduszu, w latach 90. Tu mieliśmy stan klęski ekologicznej, nie można było się kąpać, kontakt z wodą groził chorobą skóry. Ten wysiłek Wojewódzkiego Funduszu, włożony przez te 25 lat ale przede wszystkim wysiłek samorządowców, spowodował, że mamy czyste plaże, czyste rzeki, jeziora i właśnie ta lokalizacja tegorocznych Dni Energii, miała pokazać namacalnie efekt tej działalności. Myślę, że podobnie będzie z naszym powietrzem, że ten proces będzie trwał, on rozpoczyna się w tej chwili w skali kraju, i w ciągu 10 lat czyste powietrze do nas wróci.
Warto, by inne województwa z wiedzy i doświadczenia Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku, skorzystały.
Kazimierz Netka